 |
T.C.
YARGITAY
Ceza Genel Kurulu
E: 2001/8-85
K: 2001/86
T: 8.5.2001
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
* TEKERRÜR NEDENİYLE CEZALARIN ARTIRILMASI YÖNTEMİ
* LEHE OLAN UYGULAMA
ÖZET: l- Tekerrür nedeniyle yapılacak artırımlarda, TCY.nın 81/3. madde ve fıkrasında belirtilen üst sınır hürriyeti bağlayıcı ceza para cezasına çevrilerek para cezasına, para cezası da hürriyeti bağlayıcı cezaya çevrilerek hürriyeti bağlayıcı cezaya eklenmek suretiyle belirlenmelidir.
2- Tekerrüre esas alınan ceza hürriyeti bağlayıcı ceza olduğu taktirde, tekerrür nedeniyle para cezasında yapılacak artırım 647 sayılı Yasanın 4. maddesince belirtilen miktarlara göre değil, TCY.nın 2. maddesi hükmü de dikkate alınarak önceki suçun işlendiği tarihte yürürlükte bulunan 647 sayılı Yasanın 5. maddesinin 6 ve 9. fıkralarında belirtilen miktarlara göre yapılmalıdır.
(765 s. TCK. m. 19, 81/1-2-3-4)
(647 s. CİK. m. 4, 5/6,9)
Silahlı etkili eylem ve ruhsatsız tabanca taşımak suçlarından Selim Hüseyin'in TCY.nın 456/2, 457/1, 51/1, 81/1, 6136 sayılı Yasanın 13/1 ve 81/1. maddeleri uyarınca toplam 4 yıl 4 ay hapis ve 98.865.000-TL ağır para cezasıyla cezalandırılmasına ilişkin (İzmir 12. Asliye Ceza Mahkemesi)nce verilen 7.9.2000 gün ve 479/812 sayılı hüküm sanık vekilinin temyizi üzerine dosyayı inceleyen 8. Ceza Dairesince 28.3.2001 gün ve 6173/8254 sayı ile;
"Sanığın tekerrüre esas alınan 10 ay hapis cezası nedeniyle ağır para cezasına ilavesi gereken miktarın 647 sayılı Yasanın 5/6 ve TCK.nun 81/3. maddeleri uyarınca 3.000.000 lirayı geçemeyeceğinin gözetilmemesi" isabetsizliğinden BOZULMASINA, CMUK. nün 322. maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak sanık hakkında hükmolunan ağır para cezasının 94.260.000 lira olarak ifadesi suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA, üyelerden Zeki'nin tekerrür nedeniyle para cezasında yapılacak arttırımın 1.500.000 lirayı geçemeyeceği yönündeki karşı görüşüyle, oyçokluğuyla karar verilmiştir.
Yargıtay C. Başsavcılığı ise 17.4.2001 gün ve 17877 sayı ile;
"TCK.nun 81/3-4. maddesi "ikinci suç için tayin edilecek cezaya tekerrürden dolayı zammı lazım gelen miktar, hiçbir suretle evvelki suç için hükmedilmiş olan cezaların en ağırından ziyade olarak tayin olunamaz.
Evvelki veya sonraki suçlardan biri para cezası veya başka bir ceza olduğu takdirde tekerrürden dolayı yapılacak zam miktarının tayininde 19. veya 40. maddelerde yazılı nisbet kaideleri tatbik olunur." hükmünü getirmiş bulunmaktadır.
Kanunun bu açık hükmü karşısında tekerrüre esas alınan geçmiş hükümlülük hürriyeti bağlayıcı cezadan ibaret ise, sonraki suçtan dolayı hükmedilecek ağır para cezasına ne miktarda ilave yapılmalıdır ki, bu ilave evvelki suç için hükmedilmiş cezaların en ağırından ziyade olmasın?
Kanunların sanık lehine yorumlanması hukukun genel prensiplerinden olduğuna göre, geçmiş hükümlülükteki hürriyeti bağlayıcı ceza ne miktar üzerinden paraya çevrilerek, ağır para cezasına ilavesi gereken miktar bulunacaktır? 647 sayılı Kanunun 4421 sayılı Kanunla yapılan değişiklikten önceki şekli, hapis cezalarının 5.000 ila 10.000 liradan para cezasına çevrilebileceğini öngörmüş, bu konuda hakime takdir hakkı tanımıştır. Dosyadaki örnekte olduğu gibi 10 aylık hapis cezasının günlüğü 5.000 liradan çevrildiğinde bulunan 1.500.000 lira sanık lehine bir artışı, günlüğü 10.000 liradan çevrildiğinde bulunan 3.000.000.-TL. da sanık aleyhine olan bir artışı ifade etmektedir.
647 sayılı Kanunun 5/6. maddesinde ödenmeyen para cezalarının 10.000 lira 1 gün sayılmak üzere hapse çevrilmesi öngörülmektedir. Bu hüküm de sanık lehine konulmuş emredici bir hükümdür. Hatta o kadar sanık lehinedir ki, ödenmeyen para cezası, hürriyeti bağlayıcı cezadan çevrilmiş olsa ve bu çevirme 5.000 TL. üzerinden yapılmış bulunsa dahi, neticede ödenmediği zaman günlüğü 10.000 liradan hesaplanmak suretiyle daha kısa süreli hapis cezasına dönüştürülerek infaz edilmektedir.
Bunun gibi, her durumda sanık lehine düşünülmesi gerektiğini gösteren başka örneklerde bulunmaktadır. Bir an için tekerrüre esas alman geçmiş hükümlülüğün hapisten çevrilme para cezası olduğu ve örneğin 10 ay hapis cezasının 647 sayılı Kanunun 4. maddesi gereğince günlüğü 5.000 TL.ndan paraya çevrilerek, sonuçta 1.500.000 TL. ağır para cezasına hükmedildiğini ve bu cezanın tekerrüre esas alındığını düşünürsek, bu defa yeni suçtan dolayı verilen hürriyeti bağlayıcı cezaya kaç gün ilave edileceğini hesaplamak için 1.500.000 TL.dan ibaret ağır para cezasının günlüğü 10.000 TL.ndan hapse çevrilmekte ve yeni cezaya ilavesi gereken azami süre 150 gün olarak hesaplanmaktadır.
Nitekim, Yüksek Yargıtay Ceza Genel Kurulu da 15.2.1988 gün ve 5-574/43 sayılı kararında "... sanığın tekerrüre esas hükümlülüğü 1 yıl 6 ay hapis ve 500 lira ağır para cezası bulunduğuna göre, 1 yıl 6 ay hapis (545 gün) bir günü 300 lira üzerinden 163.500 lira ağır para cezasına çevrilerek... sanığa yeni suçtan verilen para cezasında yapılacak artırmanın 164.000 TL.nı aşmaması gerekir." hükmüne varmış ve çevirmenin asgari hadden yapılacağını işaret etmiştir.
Yüksek Yargıtay 10. Ceza Dairesi de 5.6.1997 gün ve 5028/6799 sayılı kararında "tekerrür nedeniyle para cezası artırılırken eski hükümlülükteki hapis cezası bir gün 5.000 lira hesaplanarak para cezasına ilavesi yerine, sanık aleyhine yorumlanarak, bir günün 10.000 liradan çevrilmesi sonucu TCK.nun 81/3. maddesine aykırı olarak ağır para cezasının fazla hükmedilmesi"ni bozma nedeni saymak suretiyle aynı sonuca varmıştır." gerekçesiyle itiraz yoluna başvurarak, Özel Daire kararının kaldırılıp, Yerel Mahkemece 6136 sayılı Yasaya aykırılık suçundan verilen ağır para cezasının 92.760.000 TL. sına indirilmek suretiyle hükmün düzeltilerek onanmasını istemiştir.
Dosya 1. Başkanlığa gönderilmekle Ceza Genel Kurulunca okundu, gereği konuşulup düşünüldü.
Sanık Selim Hüseyin'in ruhsatsız silah taşımak suçundan 6136 sayılı Yasanın 13/1 ve TCY.nın 81/1. maddeleri ile 1 yıl 1 ay hapis ve 98.865.000 TL. ağır para cezasıyla cezalandırılmasına ilişkin hüküm, sanık vekilinin temyizi üzerine 8. Ceza Dairesince, sanığın tekerrüre esas alınan 10 ay hapis cezası nedeniyle, hükmolunan ağır para cezasına ilavesi gereken miktarın 647 sayılı Yasanın 5/6 ve TCK.nun 81/3. maddeleri uyarınca 3.000.000 lirayı geçemeyeceğinin gözetilmemesi isabetsizliğinden BOZULMASINA, CYUY.nın 322. maddesi uyarınca ağır para cezasının 94.260.000 liraya indirilmek suretiyle, hükmün düzeltilerek onanmasına karar verilmiştir.
Yargıtay C. Başsavcılığı ise tekerrür nedeniyle yapılacak artırımın önceki mahkumiyet hükmündeki hapis cezasının 647 sayılı Yasanın 4. maddesi uyarınca günlüğü 5.000 liradan paraya çevrilerek ağır para cezasına ilave edilmesi, bu şekilde ağır para cezasının 92.760.000 liraya indirilmek suretiyle hükmün düzeltilerek onanması gerektiği görüşüyle itiraz yoluna başvurmuştur.
Görüldüğü gibi sübutunda uyuşmazlık bulunmayan somut olayda; Özel Daire ile Yargıtay C. Başsavcılığı arasındaki uyuşmazlık, Beykoz Asliye Ceza Mahkemesinin 7.3.1996 gün ve 505/122 sayılı ilamı ile hükmedilen ve 25.4.1997 tarihinde infaz edildiği saptanan 10 ay hapis cezasının günlüğünün 5.000 liradan mı, yoksa 10.000 liradan mı paraya çevrilerek ağır para cezasına ilave edilmesi gerektiği, başka bir deyişle tekerrür nedeniyle yapılacak arıtırımda 647 sayılı Yasanın 4. maddesinin mi yoksa aynı Yasanın 5. maddesinin mi uygulanacağı noktasında toplanmaktadır.
Bir suçtan dolayı kesin olarak mahkum olan bir kimsenin, cezası infaz edildikten sonra yasada belirtilen süre içerisinde yeni bir suç işlemesi olarak tanımlanan tekerrür, TGY.nın 81 vd. maddelerinde düzenlenmiştir.
TCY.nın 81. maddesinin birinci fıkrasında tekerrürün koşulları ve "basit tekerrür" nedeniyle yeni suça verilecek cezada yapılacak arttırım, ikinci fıkrasında ise "basit özel tekerrürün koşulları ve arttırım nisbeti belirtildikten sonra ; üçüncü ve dördüncü fıkralarında, "tekerrürden dolayı zammı lazım gelen miktar, hiçbir suretle evvelki suç için hükmedilmiş olan cezaların en ağırından ziyade olarak tayin olunamaz.
Evvelki veya sonraki suçlardan biri para cezası ve diğeri başka bir ceza olduğu takdirde tekerrürden dolayı yapılacak zam miktarının tayininde 19. veya 40. maddelerde yazılı nisbet kaideleri tatbik olunur." hükümlerine yer verilmiştir.
TCY.nın 40. maddesine yapılan yollama hükmolunan sürgün cezalarının mahsubu ile ilgili olup, 13.7.1965 gün ve 647 sayılı Yasanın Geçici 2. maddesi ile Türk Ceza Yasası ve Özel Yasalardaki sürgün cezaları kaldırılmış bulunduğundan, tekerrür uygulamasında bu maddenin uygulama olanağı kalmamıştır.
TCY.nın 19. maddesinin Resmi Gazetede yayınlanan ilk metninde; "bir liranın bir gün hapse tahvil olunacağı ve mahpus kalınan her gün için bir lira indirim" yapılacağına ilişkin 2 ve 4. fıkralardaki miktarlar, 11.6.1936 gün ve 3038 sayılı Yasa değişikliği ile de 3. ve 5. fıkralar olarak aynen korunmuş, 10.6.1949 gün ve 5435 sayılı Yasa ile 3 liraya çıkarılmıştır. TCY.nın 19. maddesinin 2-9. fıkralarındaki infaza yönelik bu düzenlemeler 13.7.1965 gün ve 647 sayılı Yasanın yürürlüğe girmesi ile, anılan Yasanın 5. maddesinin de aynı konuları düzenlemesi karşısında uygulanırlığını yitirmiş, 7.12.1988 gün ve 3506 sayılı Yasanın 10. maddesi ile de 5435 sayılı Yasanın yürürlükten kaldırılması sonucu bu fıkraların da yürürlükten kalktığı kabul edilmiştir.
Para cezalarının tarifi, tesbiti ve yerine getirilmesi başlığını taşıyan 647 sayılı Yasanın 5. maddesinde, 3.5.1973 gün ve 1712 sayılı Yasa ile yapılan değişiklikle "ödenmeyen para cezalarında bir gün 10 lira sayılmak üzere hükümlünün hapsedileceği, 10 liradan aşağı hükmolunan para cezalarının bir gün hapse çevrileceği ve mahpus kalınan her gün için 10 lira indirileceği" kuralı getirilmiş, maddenin 6 ve 9. fıkralarındaki bu miktarlar 12,6.1979 gün ve 2248 sayılı Yasa ile "100", 21.1.1983 gün ve 2788 sayılı Yasa ile "300", 7.12.1988 gün ve 3506 sayılı Yasa ile "10.000", 28.7.1999 gün ve 4421 sayılı Yasa ile de "3.000.000"liraya çıkarılmış ve bu miktarın her yıl yeniden değerleme oranında arttırılacağı hüküm altına alınmıştır.
20.6.1960 gün ve 11/13 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararında, "hürriyeti bağlayıcı ceza ile birlikte hükmedilmiş olan para cezasının da hürriyeti bağlayıcı ceza gibi tekerrür nedeniyle arttırılacağı" kabul edilmiş, öğreti ve yerleşmiş yargısal kararlarda da tekerrürden dolayı yapılacak arttırmanın, hapis cezası para cezasına çevrilerek para cezasına, para cezası da hapse çevrilerek hapis cezasına eklenmesi suretiyle TCY.nın 81/3. maddesindeki miktarın hesaplanacağı kabul edilmiş, 15.2.1988 gün ve 5-574/43 sayılı Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararında ise; TCY.nın 19. maddesinin 3 ve müteakip fıkralarındaki esasların çok az bir değişiklikle 647 sayılı Yasanın 5. maddesine alındığı, TCY.nın 19. maddesindeki yerine getirme ile ilgili hükümlerin uygulanma olanağı kalmadığı belirtildikten sonra, suç tarihinde 647 sayılı Yasanın 5/6. fıkrasındaki miktarın bir gün sayılmak suretiyle hapse, hapis cezasının da bu miktarlar üzerinden paraya çevrilmesi suretiyle tekerrürden dolayı yapılacak arıtırımın belirlenmesi gerektiği vurgulanmıştır.
Bu yasal düzenlemeler ile 20.6.1960 gün ve 11/13 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı ve Ceza Genel Kurulunun 15.2.1988 gün ve 5-574/43 sayılı kararındaki ilkeler dikkate alındığında önceki ceza, hürriyeti bağlayıcı ceza olduğu taktirde tekerrür nedeniyle para cezasında yapılacak artırım 647 sayılı Yasanın 4. maddesinde belirtilen miktarlara göre değil, TCY.nın 2. maddesi hükmü de nazara alınarak önceki suçun işlendiği tarihte yürürlükte bulunan 647 sayılı Yasanın 5. maddesinin 6 ve 9. fıkralarındaki belirtilen miktarlara göre yapılmalıdır.
Somut olayda tekerrüre esas alınan, Beykoz Asliye Ceza Mahkemesinin 7.3.1996 gün ve 505/122 sayılı ilamı ile hükmedilip 25.4.1997 tarihinde infaz edildiği saptanan 10 ay hapis cezasının, suç tarihinde yürürlükte bulunan 647 sayılı Yasanın 3506 sayılı Yasa ile değişik 5. maddesi uyarınca günlüğü 10.000 liradan paraya çevrilerek, 6136 sayılı Yasaya aykırılık suçundan hükmedilen 91.260.000 lira ağır para cezasına eklenmek suretiyle, tekerrür nedeniyle yapılacak arttırım belirlenmelidir.
Bu itibarla, Özel Daire uygulaması yukarıda belirtilen ilkelere uygun olduğundan; Yargıtay C. Başsavcılığı itirazının reddine karar verilmelidir.
Çoğunluk görüşüne katılmayan iki kurul üyesi, hükmedilen hapis cezasının önceki suç tarihinde yürürlükte bulunan 647 sayılı Yasanın 4. maddesi gereğince günlüğü 5.000 liradan paraya çevrilerek, ağır para cezasına eklenmesi gerektiği gerekçesiyle itirazın kabulü yönünde oy kullanmışlardır.
Sonuç: Açıklanan nedenlerle Yargıtay C. Başsavcılığı itirazının (REDDİNE), dosyanın mahalline gönderilmek üzere Yargıtay C. Başsavcılığına tevdiine, 8.5.2001 günü yapılan müzakerede oyçokluğuyla karar verildi.
