Dernekler Yasasına aykırı davranmaktan sanık Şehmus Ü...'in 2908 sayılı Dernekler Yasasının 44/1. maddesi yollamasıyla 82. maddesi, TCY.nın 59, 647 sayılı Yasanın 4 ve 6. maddeleri uyarınca 750.000 lira ağır para cezası ile cezalandırılmasına ve bu cezasının ertelenmesine ilişkin Şanlıurfa 2.Asliye Ceza Mahkemesince 3.5.1999 gün ve 1057-298 sayı ile verilen kararın sanık vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, dosyayı inceleyen Yargıtay 9.Ceza Dairesince 7.3.2000 gün ve 580-640 sayı ile;

"Sanığın tertiplediği basın toplantısında yaptığı konuşma metnini, toplantıda bulunan gazetecilere dağıtmaktan ibaret eyleminde müsnet suçun yasal unsurları itibariyle oluşmadığı gözetilmeden yazılı düşüncelerle mahkumiyet kararı verilmesi" isabetsizliğinden hükmün bozulmasına karar verilmiştir.

Yargıtay C.Başsavcılığı ise 13.4.2000 gün ve 69167 sayı ile; "Bir dernek adına bildiri, beyanname ya da benzeri yayımlar yapma ve dağıtma yetkisi, o derneğin yönetim kuruluna ait olup, yönetim kurulundan bu konuda yazılı bir karar alınması gerekmektedir. Bu yetkinin kullanılması da kurala bağlanmış olup, yönetim kurulu kararı ile açıklama metninin birer örneğinin yayımın ihbarı amacıyla mahallin en büyük mülki amirliğine ve Cumhuriyet savcılığına verilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Görüldüğü gibi, bir dernek adına açıklama yapmak konusunda getirilen her iki kural da buyurucu niteliktedir. Buyurucu nitelikteki bu kurallara uymayanlar yasanın 82. maddesine göre cezalandırılacaklardır. (YCGK. 4.5.1999/93-102)

Bu açıklamalar karşısında somut olay değerlendirildiğinde;

Dosyada mevcut, kolluk görevlilerince düzenlenen 26.10.1998 tarihli tutanak, basın toplantısı metni, sanığın kolluk ifadesi, mahkemedeki sorgu ve savunmasında suçu ikrarı ve tüm dosya kapsamına göre, sanığın dernek binasında dernek başkanı sıfatıyla dernek adına, yönetim kurulu kararı olmaksızın ve mülki amirliğe ihbarda bulunmadan düzenlediği basın toplantısında okuduğu yazılı metni toplantıyı izleyen basın mensuplarına haber yapmaları için dağıttığı anlaşılmıştır. Sanığın bu eylemi 2908 sayılı Dernekler Yasasının 44. maddesinin 1 ve 2. fıkraları hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir. İddianamede olayın anlatılış şekli, sevk ve suçun nitelendirilmesi dikkate alındığında sanığın yerel mahkemece mahkumiyetine karar verilmesinde yasaya aykırılık görülmemektedir" görüşüyle itiraz yoluna başvurarak Özel Daire bozma kararının kaldırılmasını ve Yerel Mahkeme hükmünün onanmasına karar verilmesini talep etmiştir.

Dosya 1. Başkanlığa gönderilmekle Ceza Genel Kurulunca okundu, gereği konuşulup düşünüldü.

Özel Daire ile Yargıtay C.Başsavcılığı arasındaki uyuşmazlık, somut olayda sanığın düzenlediği basın toplantısında okuduğu yazılı metni toplantıyı izleyen basın mensuplarına dağıtmak şeklinde oluşan eyleminde yüklenen suçun unsurlarının bulunup bulunmadığına ilişkindir.

Konuya ilişkin 2908 sayılı Dernekler Yasasının "Bildiri Yayınlanması" başlığını taşıyan 44. maddesinin 1.fıkrasında "Dernekler , yönetim kurullarınca karar verilmeden bildiri, beyanname veya benzeri yayınlar yapamaz ve dağıtamazlar. Yayımlanacak bildiri, beyanname ve benzerlerinde, bunların yayınlanması kararına katılan yönetim kurulu başkan ve üyelerinin adı, soyadı ve imzalarının bulunması şarttır."

Maddenin 2. fıkrasında, "Bildiri, beyanname ve benzerlerinin yayınlanmasına ilişkin yönetim kurulu kararı ile hazırlanan yayın metninin birer örneğinin, yayımın ihbarı amacıyla gün ve saati yazılı alındı belgesi karşılığında, mahallin en büyük mülki amirliğine ve Cumhuriyet savcılığına verilmesi zorunludur. Bildiri, beyanname ve benzeri yayınlar, mahallin en büyük mülki amirliğine verilişinden itibaren 24 saat geçmedikçe dağıtılamaz ve basına verilemez" hükümleri yer almaktadır.

Görüldüğü üzere, bir dernek adına bildiri, beyanname ya da benzeri yayınlar yapma ve dağıtma yetkisi, o derneğin yönetim kuruluna ait olup, yönetim kurulundan bu konuda yazılı bir karar alınması, bu karar ile yayınlanacak metnin birer örneğinin yayımın ihbarı amacıyla mahallin en büyük mülki amirliğine ve Cumhuriyet savcılığına verilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Buyurucu  nitelikteki bu kurallara uymayanlar aynı yasanın 82. maddesi gereğince cezalandırılacaklardır.

Ancak, açıklanan bu hükmün hangi hallerde uygulanacağının, kapsamının sağlıklı bir şekilde belirlenebilmesi için maddedeki bazı kavramların açıklanmasında yarar vardır. Bunlar "bildiri", "beyanname", "yayım" ve "yayın" kavramlarıdır.

Bildiri; halka, bir konuyu bildirmek için yazılan yazı, tebliğdir. Ayrıca, bilimsel bir konu üzerinde yapılan açıklama anlamını taşımaktadır.

Beyanname;  bildiri, bir konuda yapılan yazılı açıklama anlamına gelmektedir.

Yayım;  yazılı bir metnin basılıp dağıtılması, neşir; yayın ise, basılıp dağıtılan şeyler,   neşriyat şeklinde açıklanabilir.

Yukarıda değinilen bu kavramlardan da açıkça anlaşıldığı üzere, Dernekler Yasasının 44. maddesinin her iki fıkrasında getirilen düzenleme yazılı olarak önceden kararlaştırılıp hazırlanan bir metnin basılarak dağıtılmasına ilişkindir. Dernek adına, belli bir konuda basın toplantısı düzenlenmesi halinde ise, yazılı bir metnin basılarak  dağıtılması söz konusu olmayıp, bir takım sözlü açıklamaların yapılmasını     içermektedir. Bu sözlü açıklamaların iyi anlaşılabilmesi için, konuşma metninin basın mensuplarına dağıtılması halinde, "yayım" veya "yayın" kavramlarından ya da benzerlerinden birinin yapıldığının, dağıtıldığının kabulü olanaksızdır. Genişletici yorum yapılmak suretiyle aksinin kabulü, diğer bir anlatımla sözlü açıklamaların da madde hükmünün kapsamına dahil edilmesi, basın mensuplarının sorularına muhatap olan dernek yöneticilerinin cevaplarının ve açıklamalarının da cezalandırılması gibi bir durum yaratacaktır ki bu da yasal olmayan bir biçimde özgürlüklerin sınırlandırılması sonucunu doğuracaktır. Kaldı ki yasa koyucu herhangi bir kuşkuya yer vermeyecek şekilde  maddede, yazılı bir metnin basılarak dağıtılmasının yönetim kurulu kararına bağlanıp ilgili makamlara bildirilmesini öngörmüştür.

Bu açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde;

Sanık, İnsan Hakları ve Mazlumlar İçin Dayanışma Derneği (kısaca Mazlum- Der) Şanlıurfa Şubesi başkanıdır. Olay günü kolluk görevlilerince, basın açıklaması yapılacağı duyumu alınmış, sanık dernek binasında yerel basın kuruluşları ile ülke genelinde görsel yayın yapan bir televizyon kuruluşunun il temsilcisinin de aralarında yer aldığı 30-35 kişilik topluluğa hitaben, Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Hastanesinde görevli bazı kişilerin başörtülü oldukları için YÖK. Disiplin Kurulu kararıyla memuriyet görevinden çıkarılmaları konusunda açıklamalar yapmıştır. Olaya ilişkin tutanakta görevlilerce de belirtildiği şekilde, basın toplantısı sonunda konuşma metninin yanlızca toplantıda bulunan basın mensuplarına haber yapılmak üzere dağıtılmasından ibaret  eylemde, Dernekler Yasasının 44. maddesinde öngörülen, "bildiri", "beyanname" ya da "benzeri yayımlar" yapılması ve dağıtılması söz konusu değildir.

Öte yandan Yargıtay C.Başsavcılığı itirazına dayanak yapılan, Ceza Genel Kurulunun 4.5.1999 gün ve 93-102 sayılı kararında uyuşmazlık konusu somut olay, basın açıklaması adı altında hazırlanan yazılı bir metnin yerel bir gazeteye verilerek yayımlanmasının sağlanmasına ilişkin olup, çözümlenmesi gereken uyuşmazlık ile örtüşmeyen, farklı bir konuyu kapsamaktadır.

Bu itibarla Özel Dairenin bozma kararı isabetli olduğu cihetle yerinde olmayan Yargıtay C.Başsavcılığı itirazının reddine karar verilmelidir.

Çoğunluk görüşüne katılmayan bir kurul üyesi, haklı nedenlere dayanan Yargıtay C.Başsavcılığı itirazının kabulüne karar verilmesi gerektiği görüşüyle karşı oy kullanmıştır.

SONUÇ : Açıklanan nedenlerle Yargıtay C.Başsavcılığı itirazının REDDİNE, dosyanın yerine gönderilmek üzere Yargıtay C.Başsavcılığına tevdiine, 2.5.2000 günü oyçokluğu ile karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972