Ticarete hile karıştırmak suçundan sanık Abubekir A...'ın TCY.nın 363/1, 402. maddeleri uyarınca 9 ay hapis ve 900.000 lira ağır para cezası ile cezalandırılmasına ve fer'i ceza uygulanmasına ilişkin Adana 4. Asliye Ceza Mahkemesince 7.5.1998 gün ve 1347-424 sayı ile verilen kararın sanık vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, dosyayı inceleyen Yargıtay 4. Ceza Dairesince 28.4.1999 gün ve 3517-4630 sayı ile hükmün onanmasına karar verilmiştir.

Yargıtay C.Başsavcılığı ise, 4.6.1999 gün ve 71651 sayı ile;

"Burada, esas mahkemesince üzerinde durulmayan iki nokta önem kazanmaktadır; Sanığın sıfatı ve üretim sürecindeki işlevi. Sanık Abubekir Aras sorgusunda, fırının sorumlusu olmadığını [sorguya ilişkin cümlenin baştarafında herne kadar, "fırın bana aittir, sorumlusu benim" şeklinde bir ibare yer almakta ise de cümlenin bağlamından bunun, mahkemelerimizde uygulanan, sanığın söylediklerinin sonradan duruşma hakimi tarafından tutanağa yazdırılması yönteminin bir sonucu olduğu anlaşılmaktadır.], fırından sorumlu olanın Mehmet Ercan İnce (daha önce beraat eden kişi) olduğunu, bu hususta alınmış şirket yönetim kurulu kararı bulunduğunu savunmuştur.

Sanığın,fırının kendisine ait olduğunu söylemesinin fazla bir anlamı yoktur. Çünkü, sözkonusu fırın diğer benzerleri gibi ayrı bir tüzel kişilik olan Aras Ekmekçilik Sanayi ve Ticaret Limited Şirketine aittir. Sanık da bu şirkette ortak ve aşağıda açıklanacağı gibi temsilci sıfatlarını taşımaktadır.

Gerçekten soruşturmanın en başında Savcılık "şirket yetkilisi",(daha sonra) beraat kararı veren mahkeme ise "şirket sorumlusu" kavramlarından hareketle cezai bakımdan sorumlu olacak kişiyi araştırmışlar, mahkumiyet kararına dayanak olan Adana Ticaret Odası ile Ticaret Sicili Memurluğunun yukarıda belirtilen yazısında ise sanığın söz konusu şirketi temsile yetkili, yani "temsilci" olduğu ve bu yetkinin kendisine ortaklar kurulu kararı ile verildiği bildirilmiştir. Bu görevlendirmenin hukuki dayanağı Türk Ticaret Kanununun 540.  maddesinin 2. fıkrasında, temsil yetkisinin kapsamı aynı Kanunun 542.maddesinin 1.fıkrasının matufu olan 321. madde tarafından düzenlenmiştir ki bu da genel olarak şirketin amaç ve konusuna dahil olan her türlü işleri ve hukuki işlemleri yapmaktan ibarettir.

Bu yetkinin ve onun karşılığı olan sorumluluğun, aksine bir düzenleme bulunmadıkça, ekmeğin üretim zincirinin başında bulunma ve ondan sorumlu olma demek olmadığı açıktır.

Halbuki, TCY.nın 363. maddesinin uygulanmasında, benzer olaylarda hep "üretimden sorumlu olma" kavramı üzerinde durulmuş, bu kavramdan hareketle failin sorumluluğuna gidilmiş, Yüksek Özel Dairenin istikrarlı tutumu bu yönde olmuştur. Bu konuda örnek kararlar mevcuttur.

Şu halde, esas mahkemesince yapılması gereken savunma paralelinde, sanığın üretimden sorumlu olup olmadığını araştırmak, her ne kadar sanık verilen süreye rağmen üretim sorumlusunu belirleyen yönetim kurulu kararını ibraz etmemiş ise de maddi gerçeğe ulaşma yolunda re'sen delil toplamakla yükümlü bulunması gerektiğinden hareketle CYUY.nın 237. maddesinin 3. fıkrasını dikkate alıp sanığın sözünü ettiği yönetim kurulu kararını getirerek savunmanın doğruluğunu ya da yanlışlığını ve sanığın hukuki durumunu tespit etmek olmalıydı. Bu bakımdan, esas mahkemesinin  suç tutanağında imzası bulunmayan ve yüklenen eylemi kabul etmeyen sanığın savunmasının doğruluğunu ve üretimden de sorumlu olup olmadığını araştırmadan eksik soruşturmaya dayalı olarak mahkumiyet kararı vermesi ve Özel Dairece bu hükmün onanması görüşüne katılmak mümkün görülmemiştir." görüşüyle itiraz yoluna başvurarak, Özel Daire onama kararının kaldırılmasını ve hükmün bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.

Dosya 1. Başkanlığa gönderilmekle Ceza Genel Kurulunca okundu, gereği konuşu-

lup düşünüldü.

Somut olayda Özel Daire ile Yargıtay C.Başsavcılığı arasındaki uyuşmazlık, sanığın üretimden sorumlu olup olmadığını belirleme bakımından soruşturmanın genişletilmesinin gerekip gerekmediğine ilişkindir.

23.11.1995 tarihinde, Aras Ekmekçilik Sanayi Limited Şirketine ait olan Mestanzade mahallesi 367. sokak no:66 adresindeki fırında yapılan kontrol sonucunda tezgahta bulunan sıcak ekmeklerden tartılan 50 tanesinin 20 gram, 20 tanesinin ise 10 gram eksik geldiği tespit edilmiş, şirket yetkilisi bulunamadığı belirtilerek suç tutanağı düzenlenmiştir.

C.Savcılığınca yaptırılan kolluk araştırmasında şirketi temsile yetkili olduğu belirlenen Mehmet Ercan İnce hakkında TCY.nın 363.maddesi uyarınca cezalandırılması için dava açılmış, Adana 7.Asliye Ceza Mahkemesince 7.7.1997 gün ve 704-549 sayı ile bu sanığın anılan şirketin yetkilisi olmadığı kabul edilerek beraatine karar verilmiştir. Adana 7. Asliye Ceza Mahkemesindeki bu yargılama sırasında, sanık Mehmet Ercan İnce'nin, anılan şirkette muhasebeci olarak çalıştığını bildirmesi üzerine soruşturma genişletilmiş ve Adana Ticaret Odasının 11.4.1997 günlü cevabi yazısında, Odanın 21977 sicil numarasına kayıtlı bulunan Aras Ekmekçilik Sanayi ve Tic.Ltd.Şirketi ortaklar kurulunun 29.3.1995 tarihinde tescil edilen kararına göre, 5 yıl süre ile şirketi temsile sanık Abubekir Aras yetkili olup, bu yetkisinin devam ettiğinin bildirilmesi üzerine bu sanık hakkında suç duyurusunda bulunulmasına da karar verilmiştir.

Sanık, C.Savcılığındaki ifadesinde Aras Ekmekçilik San.Ltd.Şirketinin sahibi ve işletmecisi olduğunu beyan etmesine karşılık duruşmada, sözkonusu fırının kendisine ait olduğunu, ancak sorumlusunun Mehmet Ercan İnce olduğunu ve bu konuda yönetim kurulu kararı bulunduğunu bildirmiştir. Yerel Mahkemece sanığa, savunmasında belirttiği yönetim kurulu kararını sunması için süre verilmişse de sunulmadığı, hatta sanık tarafından, belirtilen kararın temyiz dilekçesine eklendiği bildirilmişse de böyle bir belgenin temyiz dilekçesi ekinde dahi bulunmadığı görülmektedir.

Öte yandan Yargıtay C.Başsavcılığınca Özel Dairenin kararına itiraz edilmesinden sonra sanık vekili tarafından sunulan ek temyiz dilekçesine eklenen belgelere göre;

Adana Ticaret Odasının 27.5.1999 günlü yazısında Aras Kardeşler Ekmekçilik San.Tic.Ltd.Şirketinin, odanın 1416/28659 sicil numarasına kayıtlı olup Ortaklar Kurulu Kararıyla sanığın 14.4.1997-5.6.1998 tarihleri arasında müdürlük görevini yaptığı,suç tarihindeki müdürün Mehmet Aras olduğunun bildirildiği;

Maliye Bakanlığı Ziyapaşa Vergi Dairesinin 12.6.1995 günlü Yoklama Fişinde, suç tutanağında gösterilen adreste bulunan, şirkete ait şubenin mükellefinin şirket ortaklarından sanık Abubekir Aras olduğunun bildirildiği anlaşılmaktadır.

Görüldüğü gibi sanık tarafından sorumlusunun bir başka şahıs olduğu bildirilen şirket, Aras Kardeşler Ekmekçilik San.Tic.Ltd.Şirketi olup,suç tutanağına konu olan şirket ise Aras Ekmekçilik San.Ltd.Şirketidir ve bu şirketlerin Adana Ticaret Odasının yukarıda belirtilen her iki yazısında bildirilen sicil numaraları dahi farklıdır. Sanık, temyiz aşamasında bile gerek kendisi, gerekse vekilleri tarafından sunulan dilekçelere suç tutanağında belirtilen şirketin başka bir sorumlusu olduğuna ilişkin bir belge ekleyememiştir. Adana 7. Asliye Ceza Mahkemesince yapılan yargılamada, Yargıtay C.Başsavcılığı itirazında da belirtildiği üzere, "şirket sorumlusu" araştırılmış olup, Adana Ticaret Odasının ayrıntıları yukarıda açıklanan 11.4.1997 günlü yazısında sanığın adı ve ortaklar kurulu kararıyla şirketi temsile yetkili olduğu bildirilmiş ancak bunun dışında anılan yazıda "şirket sorumlusu" olarak başkaca bir açıklamada bulunulmadığı görülmüştür. O halde, bütün bu bilgilerden, anılan şirketin sanık dışında başka bir sorumlusunun bulunmadığı açıkça anlaşılmaktadır. Çünkü, sanık dışında başka bir sorumlu bulunması halinde bu durumun Adana Ticaret Odasınca bildirilmesi gerekirdi. Kaldı ki Türk Ticaret Yasasının 540. maddesi, "Aksi kararlaştırılmış olmadıkça, ortaklar hep birlikte müdür sıfatıyla şirket işlerini idareye ve şirketi temsile mezun ve mecburdurlar,şirket mukavelesi veya umumi heyet kararı ile şirketin idare ve temsili ortaklardan bir veya birkaçına bırakılabilir." hükmü yer almaktadır.Sanığın, şirketi temsile yetkili olduğuna ilişkin ortaklar kurulu kararı uyarınca, TTY.nın 540. maddesi hükmü gereğince şirketin idaresinden sorumlu olduğu görülmektedir. Bu durumda somut olayda sanığın üretimden sorumlu olmadığının ileri sürülmesi olanaksızdır.

Bu itibarla Yerel Mahkemece yapılan soruşturma yeterli olup Özel Dairece hükmün onanmasında bir isabetsizlik bulunmadığından Yargıtay C.Başsavcılığı itirazının reddine karar verilmelidir.

Çoğunluk görüşüne katılmayan kurul üyesi O.K.Keskin, "Uygulamada vasıfsız kişilerin sorumlu müdür olarak atanarak, asıl sorumlunun kurtarılmaya çalışıldığı görülmektedir. Bu nedenle Yargıtay C.Başsavcılığının itirazı genişletilerek kabul edilmeli ve şirketin sorumlu müdürü bulunup bulunmadığı, varsa sorumlu müdür vasfını taşıyıp taşımadığının belirlenmesi için soruşturma genişletilmelidir." görüşüyle karşı oy kullanmıştır.

SONUÇ: Açıklanan nedenlerle Yargıtay C.Başsavcılığı itirazının REDDİNE, dosyanın yerine gönderilmek üzere Yargıtay C.Başsavcılığına tevdiine, 29.6.1999 günü oyçokluğu ile karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972