DAVA : Karşılıksız çek keşide etmek suçundan sanık Kazım'ın 3167 sayılı Yasanın 16/1 ve TCY.nın 59. maddeleri uyarınca 10 ay hapis cezasıyla cezalandırılmasına ilişkin, (Bursa 2. Asliye Ceza Mahkemesi)nce 11.9.1996 gn ve 258/511 sayı ile verilen kararın, sanık tarafından temyizi üzerine, dosyayı inceleyen Yargıtay 10. Ceza Dairesi'nce 13.10.1997 gün ve 7445/10357 sayı ile;

    "3167 sayılı Yasa çek kullanımı hakkındaki esasları düzenlemekte, bu kanunda hüküm bulunmayan hallerde genel hükümlerin uygulanması gerektiğine ilişkin amir hükümleri içermektedir.

    Anılan Yasanın 3. maddesi; tedavül edecek çek yaprağının Türkiye Bankalar Birliğinin görüşü alınarak Merkez Bankasınca tesbit edilecek esaslara uygun özel şekil şartını taşımasını bankalara çek karnesi verdikleri müşterilerinin açık kimliklerinin TC. Merkez Bankasına bildirme zorunluluğunun getirmekle de özel denetime tabi tutma gereğini duymuştur.

    Başka bir anlatımla yasa, her bankanın kendi başına koyduğu koşullarda teminat limitlerinde değişiklik yaparak çek karnesi bastırıp müşterilerine çek keşide etme yetkisi vermeleri halinde çek düzenlemekle keşidecesine bazı hallerde sanık sıfatını veren amacına ve Ceza Hukuku Genel Prensiplerine ters düşen çekin ödeme aracı olarak kullanılması fonksiyonundan öte kredi kullandırma yarışına sebebiyet verilmesini arzu etmemiştir.

    3167 sayılı Yasanın 1, 3 ve 10. maddeleri hükmü ile 24 Eylül 1995 tarih, 18878 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan TC. Merkez Bankasının 3167 sayılı Kanuna ilişkin 1 numaralı tebliğ hükümleri karşısında suça konu Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.'ne ait "Süper Çek" adı verilen 00242776 seri numaralı çekin, 3167 sayılı Yasanın korunması altına alınan çeklerden olmadığı görülmektedir.

    Yasanın yürürlüğe girmesinden önce Yargıtay 6. Ceza Dairesi'nin yürürlüğe girdiği 1985 tarihinden sonra Yargıtay 7. Ceza Dairesi'nin kurulduğu günden bu yana Dairemizin örneklemeye gerek görülmeyen müstakar uygulamalarına ters düşen mavi çek, garanti süper çek ve süper çekin 3167 sayılı Yasayla ceza yaptırımına tabi tutulan ve özel cezalandırabilme şartı getiren koşulların gözardı edilmesi suretiyle suç sayılıp yazılı şekilde sanığın hükümlülüğüne karar verilmesi" isabetsizliğinden oyçokluğu ile bozulmasına karar verilmiştir.

    Yargıtay C. Başsavcılığı ise, 6.11.1997 gün ve 100491 sayı ile;

    1 - Dava konusu Yapı ve Kredi Bankası Bursa Garajlar Şubesine ait 00242776 hesap ve 0186229 seri numaralı, keşide yeri ve tarihi miktarı ve keşideci imzası bulunan çek, unsurları ve baskı şekli itibariyle TTK.nun 692. ve 3167 sayılı Kanunun 3. maddesinde öngörülen unsurların tamamını içermekte ve TC. Merkez Bankasınca 3167 sayılı Kanuna ilişkin (1) ve (2) numaralı tebliğleri ile getirilen esaslara uygun bulunmaktadır.

    2 - Dava konusu çek üzerinde muhatap bankaca belirtilmiş matbu biçimdeki "süper çek" tabiri ile bu çek arka yüzdeki koşullar sağlandığı takdirde Yapı Kredi tarafından ikimilyon liraya kadar garanti edilmiştir. Çekin keşideci imzasının, lehtara birlikte ibraz edilecek Süpercard'daki hamil imzası ile aynı olması, Süpercard numarasının aşağıdaki özel bölüme doğru ve eksiksiz yazılmış olması, çekin keşide tarihinin Süpercar'ın ön yüzünde yazılı geçerlilik süresi içinde olması, muhatap bankanın çek yaprağına ilişkin mesuliyet limiti mahiyetindeki ve hesap sahibini bank kartı kullandırmaya yönelik ibarelerin, müddetin de ibrazedilen karşılıksız çek nedeniyle TC. Merkez Bankası tarafından belirlenecek miktarın (Keşide tarihinde bu miktar 6 no.lu tebliğ ile 1.500.000 lira olarak belirlenmiştir.) muhatap banka tarafından hamile ödenmesi yükümlülüğünü getiren 3167 sayılı Kanunun 10. maddesi hükmüne ve TC. Merkez Bankasının 3167 sayılı Kanuna ilişkin (1) ve (2) numaralı tebliğleriyle getirilen esaslara aykırı bir yönü bulunmadığı gibi işbu belgenin çek sayılmasına ve karşılıksız çek keşide etmek suçunun oluşmasına engel teşkil edecek nitelikleri de yoktur.

    3 - Muhatap bankaca 3167 sayılı Kanunun 7. maddesi uyarınca hesap sahibine, sanığa çıkartılan ihtarnamenin özetle "hesap sahibinin veya temsilcilerinin elinde bulunan bütün çek karnelerini aldığı bankalara geri vermesi, aksi takdirde ilgili bankaların kanuni mercilere ihbar zorunda kalacakları, 8. madde uyarınca yasal süresinde düzeltme hakkının kullanılması, aksi takdirde çekin ibraz tarihinden itibaren hiçbir banka üzerine 1 yıl süreyle çek keşide edemeyeceği, aksine davranışların kanunda öngörülen cezai müeyyideler getireceği ikazını" içermesi sebebiyle usulüne uygun olduğu ve dolayısıyla hesap sahibi tarafından düzeltme hakkının kullanılmaması halinde muhatap bankaca 3167 sayılı Kanunun 9. maddesi uyarınca TC. Merkez Bankasına yapılması zorunlu bildirim için gerekli koşulları kapsadığı görülmüş, kaldı ki, hesap sahibi hakkındaki gerekli bilgilerin TC. Merkez Bankasına bildirilmesi mükellefiyetinin muhatap bankaca yerine getirilmemesi veya geciktirilmesi eylemi de aynı Yasanın 15. maddesinde müeyyideye bağlanmıştır.

    4 - Dava konusu çek muhatap bankaya müddetinde ibraz edilmiş, ibraz tarihinde tam karşılığının olmadığına dair ibraz şerhi arkasına yazılmıştır.

    Muhatap bankaca, 3167 sayılı Kanunun 7. maddesi uyarınca hesap sahibi keşideci sanığa ihtar mektubu çıkartılmış ve usulüne uygun tebliğ edilmiştir.

    Sanık düzeltme hakkını kullanmamıştır.

    Şikayet, bu hakka haiz hamil olan müdahil tarafından yasal süresi içinde yapılmıştır.

    Bu itibarla; müsnet karşılıksız çek keşide etmek suçu yasal unsurları itibariyle oluşmuştur. Açıklamasıyla itiraz etmiştir.

    Dosya Yargıtay 1. Başkanılığına gönderilmekle, Ceza Genel Kurulu'nca okundu, gereği konuşulup düşünüldü:

 

    KARAR : İncelenen dosyaya göre;

    Özel Daire çoğunluğu ile Yargıtay C. Başsavcılığı arasındaki uyuşmazlık, suça konu "Süper çek"in, 3167 sayılı Yasanın korumas altına alınmış çeklerden olup olmadığı, diğer bir deyişle süresinde ibrazına rağmen karşılıksız çıkması durumunda, 3167 sayılı Çek Yasasının 16/1. maddesindeki, karşılıksız çek keşide etmek suçunun oluşup oluşmayacağı hususundadır.

    Sanığın Yapı Kredi Bankası A.Ş. tarafından 2 milyon liralık kısmı garanti edilmiş olan, 12.9.1995 tarih ve 30 milyon lira meblağlı suça konu süper çeki keşide ettiği ve süresinde ödeme için ibraz edilen çekin karşılıksız çıktığı tüm dosya kapsamından anlaşılmaktadır.

    Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi Ve çek Hamillerinin Korunması Hakkında Yasanın 1. maddesinde: "Bu yasa çek kullanımı hakkındaki esasları, çek hamillerinin korunmasına dair tedbirleri ve uygulanacak müeyyideleri düzenler. Bu yasada hüküm bulunmayan hallerde genel hükümler uygulanır." hükmü yer almakta, Yasanın 3. maddesinde: "Bakanlar çek karnelerenini her yaprağına, çekle işleyen hesabın bulunduğu şubelerin adını ve keşidecinin hesap numarasını yazmaya mecburdurlar.

    Çek karneleri Bankalar tarafından basılır veya bastırılır.

    Çek karnelerinin baskı şekline dair esaslar Türkiye Bankalar Birliğinin görüşü alınarak TC. Merkez Bankasınca tesbit edilir.

    Bankalar, çek karnesi verdikleri müşterilerinin açık kimliklerini TC. Merkez Bankasına bildirmek zorundadırlar." denilmek suretiyle, çek karnelerinin basım şekli düzenlenmiş, maddedeki düzenlemeye paralel olarak TC. Merkez Bankasınca çıkarılan tebliğlerde de, ayrıntılar belirlenmiştir.

    Yasanın 10. maddesinde ise, garantili çek düzenlenebilmesi ile ilgili yasal olanak sağlanmıştır. Bu maddede, muhatap bankanın karşılığı bulunsun veya bulunmasın, her çek yaprağı için belli bir rakama kadar ödeme yapmak zorunda olduğu hüküm altına alınmıştır. Bu tamamen yasal bir garantidir. Uygulamada, yasal olarak vermek zorunda oldukları bu garantinin dışında, bankaların akdi garantiler altına girdikleri ve bu çeklere garantili çek denildiği görülmektedir. Çekin ibrazında ödenip ödenmeyeceği hususundaki kaygıları bertaraf etmek, ödeneceği konusunda güven yaratmak, dolayısıyla çek hesabının açılmasını özendirmek amacıyla, bankalar yasal garanti dışında akdi garantilere başvurmaktadırlar. Çek yaprağı üzerindeki bu garanti, provizyon sorulmaksızın, garanti limitine kadar muhatap bankanın tüm şubelerinin bu miktarı derhal ödeyeceğini göstermektedir. Garantili çeklere uygulamada, "başak çek", "mavi çek", "ak çek", "süper çek" isimlri altında rastlanmaktadır.

    Çek, garantili çek de olsa, ödeme için ibrazında, muhatap bankada yeterli karşılık varsa mevcut karşılıktan ödeme yapılır. Buna karşılık, yeterli karşılığın bulunmadığı hallerde, bankanın garantisi önem taşımaktadır.

    Garantili çeklerde, T.T. Yasasının 692 ve 693. maddesinde öngörülen zorunlu unsurların bulunması esastır. Esasen 3167 sayılı Çek Yasasının da bu zorunlu unsurlra ek unsurlar getirdiği söylenemez.

    Suça konu "Süper çekte" de TT. Yasasının 692 ve 693. maddelerinde düzenlenen zorunlu unsurların bulunduğu görülmektedir. Normal çeklerden tek farkı ödeme için ibrazında, hamilde mutlaka ödeneceği güvenini yeterince verememesinin yarattığı kuşkuları bertaraf etmeye yönelik olarak, bunlara eklenen ve muhatap ile keşideci arasındaki anlaşmanın varlığına dayanan garantidir. Bu itibarla, bu tür çekleri ceza uygulamasında geçerli saymamak yasanın amacı ve kapsamı ile bağdaşmaktadır.

    Bir banka, müşterisine garantili çek karnesi vermekle, ona bir kredi açmış bulunmaktadır. Bu nedenle, ibraz olunan garantili çekin, garanti limitinin üzerinde bir meblağ içermesi halinde, sadece garanti limitine kadar ödeme yapılıp, bunun üstündeki miktar ödenmeyeceğinden, çek bu kısım itibariyle karşılıksız kalır, bu halde de karşılıksız çeklerle ilgili işlemlerin burada aynen yapılması gerekir.

    O halde, 3167 sayılı Yasanın 10. maddesindeki düzenlemeye uygun olarak keşide edilen garantili çeklerin, T.T. Yasasının 692 ve 693. maddelerinde yazılı zorunlu unsurları taşımak koşuluyla, ödeme için süresinde ibraz edildiklerinde kısmen veya tamamen karşılıksız çıkmaları halinde 167 sayılı Çek Yasasının 16/1. maddesindeki suçun oluşacağı kabul edilmelidir. Öğretideki genel görüşünde bu doğrultuda bulunduğu anlaşılmaktadır. Nitekim, Fuat Öztan-Kıymetli Evrak Hukuku. sh. 1296-1298, Reisoğlu-Çeklerde Garanti sh.27, Reha Poray-Kıymetli Evrak Hukuku Esasları-sh.250 eserlerinde dünyadaki uygulama ve teorik gelişmelerin bu kabul yönünde bulunduğuna değinmektedirler.

    Bu itibarla; Yargıtay C. Başsavcılığı itirazının kabulüne karar verilmelidir.

    Karşı oy kullanan Kurul üyeleri, Özel Daire bozma kararının haklı nedenlere dayandığını ileri sürmüşlerdir.

 

    SONUÇ : Açıklanan nedenlerle, (YARGITAY C. BAŞSAVCILIĞI İTİRAZININ KABULÜNE), Özel Daire bozma kararı kaldırılarak, sair hususların incelenmesi için dosyanın Yargıtay 10. Ceza Dairesine gönderilmesine, 23.12.1997 tarihinde yasal oyçokluğu ile karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972