Sanık  Fikri'nin  TCY.nın  209/1-son,  227/2.  maddeleri  gereğince  3 yıl 4 ay ağır hapis ve ömür  boyu  memuriyetten  yoksun  bırakılma  cezasıyla  cezalandırılmasına ilişkin, (Kırklareli Ağır Ceza Mahkemesi)nce verilen 12.4.1988 gün 193/54 sayılı hükmün sanık vekili tarafından temyizi  üzerine,  dosyayı  inceleyen  5. Ceza Dairesi, 22.12.1988 gün 4899/7935 sayı ile;

"Sanığın müştekinin alacağına ilişkin çeki, evrakı inceleyeceğinden bahisle geciktireceğini söylemesinde icbarın belirli bir  şiddet  derecesine  ulaşmadığı  cihetle irtikap suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilerek,  olayda  rüşvet  anlaşması  da bulunmadığından  eylemin  görevi  kötüye  kullanma  olarak nitelendirilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi" isabetsizliğinden bozmuş,

Yerel mahkeme, 13.6.1989 gün 12/67 sayı ile;

"Sanık herbir tahakkuk müzekkeresi için elli bin lira istemiş, verilmediğinde istihkakını hemen alamayacağını söyleyerek mağduru baskı altına almıştır. Mağdurun, parayı veremeyeceğini söylemesi üzerine, belgeleri bırakıp Cuma günü gelmesini söyleyerek paranın verilmemesi halinde ödemeyi geciktireceğini izhar etmiştir. Paranın  ödenmesini geciktirmekle yeteri kadar baskı yapmıştır."

Gerekçesi ile önceki hükümde direnilmiştir.

Bu  hükmün  de,  Yargıtay'ca  incelenmesi  sanık vekili tarafından süresinde istenildiğinden dosya;  Yargıtay  C.Başsavcılığı'nın  bozma  istemli  15.9.1989  tarihli  tebliğnamesiyle  1. Başkanlığa  gönderilmekle;  Ceza  Genel Kurulu'nca okundu, Ceza Genel Kurulu'nda duruşmalı inceleme yapılacağına ilişkin bir hüküm bulunmadığından sanık vekilinin duruşmalı inceleme isteğinin reddiyle dosya üzerinde yapılan incelemede gereği konuşulup düşünüldü:

....  .  Piyade  Tümen  Komutanlığı'na  helva  satan  şikayetçi, parasını almak için sayman müdürü  olan  sanığa 30.9.1987 Çarşamba günü müracaat etmiştir. Sanık istihkak başına elli bin  liradan  yüzbin  lira istemiş, verilmediğinde parasını hemen alamayacağını, Cuma günü gelmesi  gerektiğini  söylemiş,  mağdur  para  vermeyi  kabul  etmeyince öğleden sonra gel demiştir.  Aynı  gün,  yetkili  makamlara müracaat eden şikayetçi, numarası alınan paralarla sanığın  odasına  gitmiş, parası olmadığını söylemiş, "gönlünden ne koparsa ver" cevabıyla karşılaşmış ve sanığa elli bin lira vermiştir.

Yapılan aramada paralar, sanığın masasının çekmecesinde bulunmuştur. Yukarıda açıklanan olayda  oluş  ve  sübutta Yerel Mahkeme ile Özel Daire arasında uyuşmazlık yoktur. Sanığın eyleminin,  cebri  irtikap  (zorla  yiyicilik)  suçunu  mu,  yoksa görevi kötüye kullanma suçunu mu oluşturduğu uyuşmazlığın konusunu teşkil etmektedir.

Cebri İrtikap (açık-icbar yoluyla irtikap);  memurun  memurluk  sıfatını  veya  görevini kötüye  kullanarak  bir  kimseyi  kendisine veya başkasına haksız olarak para vermeye veya sair  menfaatler  temin  veya  vaadine  zorlamasıdır  (A.Polat Gözübüyük, Türk Ceza Kanunu Açılması,  C:  3,  Sh:  78;  Sedat Bakıcı, Açıklamalı Zimmet-irtikap-Rüşvet Suçları, Sh: 181 ve dv.)

Maddede  yer  alan  cebir,  manevi  cebirdir.  Manevi  icbarın  belirli  bir  şiddete ulaşması, ciddi  olması,  mağdurun,  baskının  etkisinden kolaylıkla kurtulma olanağının bulunmaması gereklidir.Sanığın istediklerinin yasa  dışı  olduğu  mağdur  tarafından  bilinmekte  ancak zorlama nedeniyle faile  çıkar  sağlamaktadır  (Yargıtay  5.  Ceza  Dairesi  Görevi Kapsamına  Giren  Suçlar,  Sh:  37,  Sedat  Bakıcı, age., Sh: 187; Nejat Öztürk, Türk Ceza Kanunu Şerhi ve Tatbikatı, Sh: 784).

Olayımızda sanık, iki istihkak  için  ellibin  liradan  yüzbin  lira  istemiş,  verilmediği takdirde istihkakı hemen alamayacağını Cuma günü, yani iki gün sonra gelmesini, daha sonra ise  parayı  temin  ederek  saat  14'de  gelmesini  şikayetçiye  söylemiştir. Şikayetçinin ikinci gelişinde ise "gönlünden ne koparsa ver" demiştir. Paranın hiç ödenmeyeceği veya uzun süre ödemenin  geciktirilerek sürüncemede bırakılacağı veya haksız bir muameleye maruz kalacağı şeklinde belirli  bir  şiddete  ulaşmış  manevi  cebrin  etkisiyle  ve  hakkını  elde  etmek zorunluluğu  karşısında  haksız  olarak  istendiği  bilinen  paranın,  sanığa  verildiğinden söz edilemez. İcbar,  belirli  bir  boyuta  ulaşıp  muhatabı  olan  şikayetçiyi  etkilememiştir.  Ağır bir  zarara  uğramadığı düşüncesiyle ve gururunun incindiğinden bahisle aynı gün şikayette bulunulmuştur.  Sanığın  "gönlünden  ne  koparsa  ver"  demesi de, manevi cebrin belli bir şiddete ulaşmadığının göstergesidir. Şikayetçi ne verirsen  ver  denmesi  üzerine kendiliğinden elli bin lira vermiştir.

Açıklanan  hususlar  gözönünde  tutulduğunda,  yasa  ve  nizamlara  aykırı şekilde görev yapıldığı anlaşılan sanığın eyleminin görevi kötüye kullanmak suçunu oluşturduğunu kabulde zorunluluk bulunduğundan, sanık  vekilinin  temyiz  itirazlarının  bu  nedenlerle  kabulü  ile direnme hükmünün bozulmasına karar verilmelidir.

Çoğunluk görüşüne katılmayan kurul Üyeleri; mahkemece gösterilen gerekçeye göre direnme hükmünün onanması doğrultusunda oy kullanmışlardır.

Sonuç :  Açıklanan  nedenlerle  tebliğnamedeki  istem gibi yerel mahkeme direnme hükmünün BOZULMASINA, 6.11.1989 gününde oyçokluğuyla karar verildi.

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972