T:05.02.1990

 

 

* UYUŞTURUCU MADDE TİCARETİ

* DEVLET GÜVENLİK MAHKEMESİ

 

Uyuşturucu madde ticareti yapmak suçundan sanık Hüseyin'in TCY.nın 403/3-4. maddesi uyarınca 8 yıl 4 ay ağır hapis-ve 230.000 TL.sı ağır para cezasıyla mahkumiyetine ilişkin Malatya Devlet Güvenlik Mahkemesi'nce 11 .7.1989 gün ve 3-80 sayı ile verilen hükmün, sanık tarafından temyizi üzerine dosyayı inceleyen 5. Ceza Dairesi, 2.11.1989 gün ve 40735197 sayı ile;

(Tayin edilen ağır para cezasını 8.333 liraya indirmek suretiyle sair yönleri usul ve yasaya uygun bulunan hükmün düzeltilerek onanmasına) karar vermiştir.

C. Başsavcılığı ise, 19.12.1989 gün ve 75 sayı ile; (Sanığın eylemi bireysel nitelikte kabul edilerek yazılı biçimde cezalandırılmasına karar verilmiştir.

2845 sayılı DGM. Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanununun 9/b maddesi uyarınca, DGM., TCY.nın 403. maddesinde yazılı suçun toplu  olarak veya teşekkül vücuda getirmek suretiyle işlenmesi halinde görevlidir. Aynı yasanın 18. maddesine göre de, CYUY.nın uygulanması bakımından DGM., Ağır Ceza Mahkemesi derecesindedir. CYUY.nın 262. maddesi DGM. hakkında uygulanamaz.

Öte yandan, CYUY.nın 263. maddesi, "Duruşmalarda sanığa yüklenen suçun, davayı gören mahkemenin görevini aştığı veya dışında kaldığı anlaşılırsa mahkeme bir kararla işi görevli mahkemeye gönderir" hükmünü emretmektedir.

Bu hükümlere göre; DGM.nin görevi uyuşturucu madde kaçakçılığı suçlarında TCY.nın 403/5-6. maddesi ile sınırlıdır. 2845 sayılı Yasanın 28. maddesi uyarınca, Yargıtay ilgili. Ceza Dairesince, DGM.'sine davaya bakma görevi verilmedikçe TCY.nın 403/3-4. maddelerine uyan suçları sonuçlandırması yasal olarak olanaksız değildir. Yerel Mahkemenin bu itibarla görevsizlik kararı vererek işi Ağır Ceza Mahkemesine göndermesi gerekirdi) görüşüyle itiraz etmiştir.

Dosya, 1. Başkanlığa gönderilmekle; Ceza Genel Kurulu'nca okundu, gereği konuşulup düşünüldü:

İncelenen dosyaya göre;

Malatya C. Savcılığı'nca; (sanığın beraat eden Muharrem ile birlikte, alıcı pozisyonuna girmiş bulunan polis memurlarına esrar satmak üzere anlaştıkları ileri sürülerek TCY.nın 403/3-4-5. maddesi uyarınca cezalandırılmaları istemiyle kamu davası açılmıştır.

Malatya Ağır Ceza Mahkemesi; (Sanıkların eyleminin teşekkül oluşturmak suretiyle esrar ticareti yapmak olduğu, TCY.nın 403/3-5. maddesine uyduğu) gerekçesiyle görevsizlik kararı vererek dosyayı Malatya DGM.'sine göndermiştir.

Malatya DGM.; (Açıklanan nitelemeye göre, davayı benimseyerek yaptığı yargılama sonunda sanık Muharrem'in beraatine, sanık Hüseyin'in eyleminin ise bireysel nitelikte bulunduğu kabulü ile yazılı şekilde mahkumiyetine karar vermiştir.

Aşamaları açıklanan davada Özel Daire ile C. Başsavcılığı arasındaki uyuşmazlığın konusunu, DGM.'nin görevsizlik kararı vermesi gerekip gerekmediği. başka bir deyişle, bu gibi hallerde DGM'nin görevli mahkeme olup olmadığı hususu oluşturmaktadır. DGM Sorunu çözebilmek için ilgili yasal düzenlemelere bakmak gerekir.

2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 143. maddesinde kurulması öngörülen DGM.'lerinin işleyişi, görev ve yetkileri ve yargılama usulleri 2845 sayılı Yasa ile düzenlenmiştir.

2845 sayılı Yasanın 9. maddesinde Devlet Güvenlik Mahkemelerinin görevleri belirtilmiş, olaya uyan düzenleme 9/b maddesinde hüküm altına alınmıştır. Buna göre; "...Türk Ceza Kanununun. .403. maddesinde yazılı topki olarak veya teşekkül vücuda getirmek suretiyle işlenen suçlar..." Devlet Güvenlik Mahkemelerinde yargılanır ilkesi kabul edilmiştir.

Aynı Yasanın 18. maddesi ile de; "Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun uygulanması bakımından Devlet Güvenlik Mahkemeleri, Ağır Ceza Mahkemesi derecesindedir. Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun 262. maddesi Devlet Güvenlik Mahkemeleri hakkında uygulanmaz..."

29. maddede ise; "... Devlet Güvenlik Mahkemelerinin görevine giren suçların soruşturma ve kovuşturmalarında Ceza Mahkemeleri Usulü Kanunu hükümleri Uygulanır" hükümleri düzenlenmiştir:

Bu yasal düzenlemelere göre, DGM'nin görevi kanunla gösterilmiş, DGM. Ağır Ceza Mahkemesi derecesinde bir mahkeme olarak kabul edilmiş ve CYUY.nın 262. maddesinin Devlet Güvenlik Mahkemeleri hakkında uygulanmayacağı belirlenmiştir. Bu maddede açıkça vurgulandığı üzere DGM.; Ağır Ceza Mahkemesine görev yönünden EŞDEĞER de olup aralarında DÜN olma durumu sözkonusu bulunmadığından CMUK.nun 262. maddesinin DGMlerde uygulanmayacağı yönündeki hükmün konumuz açısından tartışılmasına gerek ve yer yoktur.

Uyuşmazlığa konu olayda, sanığın beraat eden arkadaşı ile ve toplu olarak uyuşturucu madde ticareti yapmak suçundan Malatya Ağır Ceza Mahkemesi'nin görevsizlik kararı ile gelen davayı Malatya DGM.si benimseyerek görevli olduğunu kabul etmiş ve yargılamayı yaparak sanıklardan Muharrem'in beraatine karar vermiş, bu kararı ile topluluğu çözmüş ve eylemin bireysel nitelikte bulunduğunu kendisi belirlemiştir. Bu aşamada Ağır Ceza Mahkemesi derecesinde bulunan DGM.'nin eylemin bireysel nitelikte bulunduğunu ileri sürerek, sonuca gitmek yerine görevsizlik kararı vermesi mahkemelerin bağımsızlığı ilkesini düzenleyen Anayasa'nın 138. maddesine uygun sayılamaz. Anılan maddede; "...Hiç bir organ, makam merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hakimlere emir ve talimat veremez. Genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz..." hükmü konulmuştur.

DGM.'nin kendisini görevli kabul ederek VEYA merci tayini yoluyla Yargıtay 3. Ceza Dairesi tarafından görevli kılınması üzerine yargılama faaliyetlerini bitirerek, teşekkül veya topluluğu vereceği kararla çözdükten sonra, bazı sanıkların eylemlerinin bireysel nitelikte bulunduğunu bildirerek görevsizlik kararı verebileceğini kabul etmek, aynı derecede bulunan Ağır Ceza Mahkemesinin DGM. tarafından yapılan delil takdirine ve sonuç belirlemesine bağımlı olarak uygulama yapmasını doğurur ki bu husus Anayasa'nın yukarda açıklanan 138. maddesiyle bağdaşmadığı gibi hukukun temel ilkelerine de ters düşer.

Bu kabul, DGM'nin görevlerinin özel kanunla saptanmış bulunduğu ilkesine de aykırı sayılamaz. Zira başlangıçta DGM. iddianamede veya görevsizlik kararında gösterilen eylemin nitelendiriliş biçimine göre kendisini görevli kabul ederek veya merci tayini yoluyla görevlendirilerek yargılama faaliyetine başlamış ve kanıtları toplayarak eylemin nitelendirilmesine girmiştir. Artık bu aşamada uygulamayı da yapması gerekir ki bu hal dava ekonomisine, adalet dağıtımındaki istikrar ve sürat ilkeleri ile hukuka da uygun olur.

Bu itibarla, C. Başsavcılığı itirazının reddine karar verilmelidir.  Çoğunluk görüşüne katılmayan üyelerden V. ŞAVAŞ;

C.Başsavcılığı itirazı haklı nedenlere dayanmaktadır. Şöyle ki;

a-Anayasa Mahkemesi 'ne göre; "Anayasa koyucu, Devlet Güvenlik Mahkemelerini belirli ve sınırlı nitelikte suçlara bakmakla görevli' kılmış tır. Bir yasa hükmü ile bile olsa, Anayasa 'da yazılı sınırı değiştirmek, hele genişletmek yoluna gidilirse, o yasa kuralı Anayasa buyruğu ve yönergesi ile çatışır, duruma düşeceğinden iptal edilmelidir. "Başka bir deyişle; Devlet Güvenlik Mahkemeleri, sebep ne olursa olsun Anayasamızın 143. maddesinde tahdidi olarak sayılan suçların dışında herhangi bir suça ilişkin yargılama yapıp, hüküm veremez (Bakınız, Anayasa Mahkemesi'nin 21.5.1974 gün ve 46/27 sayılı kararı).

Ceza Genel Kurulu'nun 2.2.1987 gün ve 418/27 sayılı kararında da; '2845 sayılı Yasanın 9/b maddesi gereğince, Devlet Güvenlik Mahkemeleri, TCK.nun 403. maddesine ilişkin suçlara ancak, toplu veya teşekkül vücuda getirmek suretiyle işlenmesi halinde bakabilecektir. Her mahkemenin ancak madde yönünden yetkili olduğu davalara balcabilmesi, kanun düzenini ilgilendirir. Bununla beraber, Devlet Güvenlik Mahkemeleri ile Yerel Mahkemeler arasında çıkan görev uyuşmazlığı sonucu, Yargıtay 3. Ceza Dairesi, Devlet Güvenlik Mahkemesi görevsizlik kararını kaldırmışsa, 10.6.1942 gün ve 26/16 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca merci tayinine ilişkin kararlara karşı ısrar hakkı olmadığından, sanıklar hakkındaki yargılamanın Devlet Güvenlik Mahkemesi 'nde yapılarak, karara bağlanması zorunluluğu doğar. Ancak, bu halde Devlet Güvenlik Mahkemesi  merciin hukuki tavsiyi ile bağlı değildir denilmek suretiyle istisnai hal gösterilmiştir.

Ceza Genel Kurulu 'nun anılan kararında yazılı istisnai hal gerçekleşmediği halde, Anayasa Mahkemesi'nin 21.5.1974 gün ve 46/21 sayılı kararında yazılı ilkelere tamamen aykırı bir gerekçe ile, Anayasa ve 2845 sayılı Yasada yazılı olmayan bir suça ilişkin olarak Devlet Güvenlik Mahkemelerinin mahkumiyet kararı verebileceğinin kabulü isabetli olmamıştır.

b- CMUK.nun 262. maddesinde "mahkeme, duruşmada anlaşılan vasıf ve mahiyetini ileri sürerek davanın görülmesi derecesi dün bir mahkemeye ait olduğundan bahisle görevsizlik kararı veremez" hükmüne yer verilmişken, 3200 sayılı Kanunla 2845 sayılı Kanunun 18. maddesinin 1. Fıkrasına eklenen hükme göre "CMUK.nun 262. maddesi Devlet Güvenlik Mahkemeleri hakkında uygulanmaz. Yani, delilleri tamamen toplanmış, başlangıçta kendini görevli görmüş olsa dahi, yürürlükte olan CMUK.nun 262. maddesi hükmüne dayanılarak, Sulh Ceza ve Asliye Ceza Mahkemelerinin görev alanına giren suçlar hakkında bile, beraat veya mahkumiyet kararı veremeyecektir. Yapacağı şey görevsizlik kararı vermekten ibarettir.

2845 sayılı Yasanın 18. maddesinde yapılan değişikliğe ilişkin gerekçede "DEVLET GÜVENLİK MAHKEMELERİ ÖZEL NİTELİKLİ BİR İHTİSAS MAHKEMESİ OLDUĞUNDAN, görmekte olduğu bir davanın kendi görevine girmediğine karar verirse bunu derecesi dün bir mahkemeye gönderecektir. Bu tabii olmakla beraber, tatbikafta tereddütleri önlemek bakımından 18. maddeye bir fıkra eklenmiştir" denilmektedir.

Görüldüğü gibi; yasa koyucuya göre "Tabii olan" 2845 sayılı Yasada değişiklik yapılmasa idi dahi, CMUK.nun 262. maddesine dayanarak Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Anayasa ve 2845 sayılı Yasada yazılı olmayan bir suça ilişkin olarak hüküm vermemesi, görevsizlik kararı vermesidir. Zira Devlet Güvenlik Mahkemeleri "özel nitelikli bir ihtisas mahkemesi"dir.

Hal böyle iken, Ceza Genel Kurulu'nun bu kararından sonra oluşacak durumu bir örnekle açıklamak istiyorum. Mesela, teşekkül halinde uyuşturucu madde kaçakçılığı yapmak suçundan yedi sanık hakkında açılan bir davada tüm delilleri topladığı halde sanıklardan bir kısmı hakkında müsnet suçtan beraat, bir kısmı hakkında mahkumiyet kararı verebilen Devlet Güvenlik Mahkemesi, her sanık hakkında görevine dahil olmayan daha hafif suçtan, mesela içmek amacıyla esrar bulundurmak suçundan mahkumiyet veya beraat kararı vermeyip, Görevsizlik kararıyla bu sanığa ilişkin dosyayı Asliye Ceza Mahkemesine gönderecek, yine görevine dahil olmadığı halde ağır cezalık bir suç hakkında karar verebilecek. Halbuki, CMUK.nun kurduğu sistem tamamen aksi doğrultuda ve 3200 sayılı Yasa ile 2845 sayılı Yasanın 18. maddesinde yapılan değişikliğin amacının böyle bir durum yaratmak olmadığı da apaçık ortada.

Açıkladığını nedenlerle C. Başsavcılığı itirazının kabulü gerektiği görüşündeyim) diyerek;

O.K. KESKİN ise; Anayasa'nın 143, 2845 sayılı Kanunun 1. maddesine göre Devlet Güvenlik Mahkemeleri "Devletin Ülkesi ve millet iyle bölünmez bütünlüğü, tüm demokratik düzen ve nitelikleri Anayasa 'da belirtilen Cumhuriyet aleyhine işlenen ve doğrudan doğruya Devletin iç ve dış güvenliğini ilgilendiren suçlara ilişkin davalara bakmak üzere" kurulmuş bir ihtisas mahkemesidirler. Anayasa Mahkemesi'nin 1973/19 Esas, 1975/87 Karar sayılı 15.4.1 975 günlü kararında belirtildiği gibi özel bir mahkeme türüdür.

Bu itibarla Devlet Güvenlik Mahkemelerinin görevini tesbit ve tayinde çok dikkatli ve katı davranılmış, görev sınırı çok hassas çizilmiştir. Hatta 3200 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle görev alanı daha da daraltılmıştır.

Devlet Güvenlik Mahkemelerinin şarta bağlı olarak görevli olması halinde, 2845 sayılı Kanunun 9. maddesinde sayılan suçların gene aynı maddede sayılan şartlarda işlenmesi gerekir. Bu şartlar gerçekleşmemişse veya kalkmışsa artık Devlet Güvenlik Mahkemeleri görevli olmayacaktır.

İnceleme konusu olayda olduğu gibi teşekkül vücuda getirmek suretiyle işlenme de bu şartlardan biridir.

Görev konusunda ü kadar hassas davranılmıştır ki, murtabit suçların da Devlet Güvenlik Mahkemesinde görülebilmesi hükmünün yer aldığı Danışma Meclisince kabul edilen metnin 9. maddesinin c) bendi, kanun vazıı durumundaki Milli Güvenlik Konseyi tarafından metinden çıkartılmıştır.

Keza l773 sayılı önceki Kanunun 9. maddesinin (c) bendindeki benzer hüküm de Anayasa Mahkemesi'nin 1973/46 Esas, 1974/21 Karar sayılı 21.5.1974 günlü kararı ile Anayasa'ya aykırı frulunarak iptal edilmiştir. Anayasa Mahkemesi'nin kararında, "Oysa bu şekilde görev sınırının çok genişletilebilmesi, Anayasa ile çizilmiş görev sınırının aşılması ve doğrudan doğruya Devletin güvenliğini ilgilendirme şartının tümüyle ihmalidir" denilmektedir.

Öte yandan, 2845 sayılı Kanunun 18. maddesine göre Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun uygulanması bakımından Devlet Güvenlik Mahkemeleri, Ağır Ceza Mahkemesi derecesindedir. Ancak, 3200 sayılı Kanunla 18. maddeye eklenen cümleye göre "Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun 262. maddesi Devlet Güvenlik Mahkemeleri hakkında uygulanamaz. Yani, Devlet Güvenlik Mahkemeleri CMÜLK.nun 262. maddesine istisna olarak duruşmada anlaşılan vasıf ve mahiyetini ileri sürerek davanın görülmesi derecesi dün bir mahkemeye ait olduğundan bahisle görevsizlik kararı vererek, davayı Asliye yahut Sulh Ceza Mahkemesine de gönderebilir. Bu hüküm, değişiklik gerekçesinden de anlaşılacağı üzere davanın görevsizlikle Ağır Ceza Mahkemesine gönderilemeyeceği anlamında değildir. Tam tersine, görevsizlikle Ağır Ceza Mahkemesine gönderilebileceği ama Asliye ve Sulh Ceza Mahkemesine gönderilemeyeceği ileri sürüldüğü için; ağır cezaya olduğu gibi asliye ve sulh ceza yada gönderilebilsin diye değişiklik, 18. maddeye ilave yapılmıştır.

Bu değişiklik lahi, Devlet Güvenlik Mahkemelerinin görev sınırının çok dar ve kısıtlı tutulduğunu, genişletilemeyeceğini göstermektedir. Adliye Mahkemeleri derecesi daha dün mahkemeye dava gönderemezken, Devlet Güvenlik Mahkemeleri dün mahkemeye bile gönderebilmektedir.

Bu konuda Yargıtay kararlan değişiklik arz etmektedir. Hele ilk kararların hep bu doğrultuda olduğu görülmektedir.

2845 sayılı Kanunun 9/b maddesine göre; TCK.nun 403. maddesinde yazılı suç teşekkül vücuda getirmek suretiyle veya toplu olarak işlenmişse Devlet Güvenlik Mahkemesi görevlidir. Bu suçtan teşekkülü kaldırdınız mı, ortada yalın haliyle Ağır Ceza Mahkemesinin görevine giren 403. madde kalmaktadır. 0 halde bu durumda Devlet Güvenlik Mahkemesinin görevi sözkonusu değildir.

Mademki Devlet Güvenlik Mahkemesi sonuna kadar muhakeme yapmıştır. Teşekkül unsuru kalksa bile usul ekonomisi gereği artık geri kalan tek sanığın münferit nitelikli suçu dolayısıyla da Devlet Güvenlik Mahkemesi karar veriversin demenin doğru olmadığım düşünüyorum. Kanaatınca Anayasa ve 2845 sayılı Kanunda sımsıkı belirlenen, Milli Güvenlik Konseyi ve 3200 sayılı Kanunla darafilan, Anayasa Mahkemesi kararında genişletilemeyeceği hüküm altına alınan Devlet Güvenlik Mahkemesinin görevi, (usul ekonomisi) yahut başka sebeplerle genişletilemez. CMUK.nun 262. maddesinin uygulanamayacağı yolundaki değişiklikten sonra, özel bir ihtisas mahkemesine, bu amacı aşan ve taşan, onu genel bir mahkeme haline sokan görevler verilemez. Kanaatınca görevsizlikle davanın Asliye ve Sulh Ceza Mahkemesine gönderilebileceğini ama ağır ceza mahkemesine gönderilemeyeceğini kabul, 3200 sayılı Kanunla yapılan değişikliğin tersine yorumlanmasıdır.

Devlet Güvenlik Mahkemesi ile ağır ceza Mahkemesi arasında görev noktasında çıkan ihtilanar Yargıtay 3. Ceza Dairesi'nde halledilecek, görevlendirilen mahkeme sade e bu yönden bağlı olarak, ama esas yönünden olmaksızın kararını verecek, bu karar Yargıtay 'ın ilgili dairesinin denetimine tabi bulunacak, her kararda olduğu biçimde Yargıtay Ceza Genel Kurulu 'na gidebilme yolu açık olacak, yeni normal prosedür işleyecektir. Bu itibarla adliye mahkemesinin zorlanması da söz konusu olmayacaktır) görüşüyle,

Bir kısım ÜYELER de; C. Başsavcılığı itirazının haklı nedenlere dayandığını ileri sürerek karşı oy kullanmışlardır.

Sonuç : Yukarda açıklandığı üzere, C. Başsavcılığı itirazının reddine, 5.2.1990 gününde 2/3'ü aşan oyçokluğuyla karar verildi.

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972