T.C. YARGITAY9. Hukuk DairesiE : 2003/23204K : 2003/22988T : 29.12.2003
Yargıtay içtihatları bölümü

Yargıtay Kararı

Davacı, iş sözleşmesinin 4857 sayılı İş Kanunu'nun 18.maddesinde sayılan geçerli nedenler olmadan feshedildiğini belirterek, feshin geçersizliği ve işe iadesine karar verilmesini talep etmiştir. Davalı, feshin işletmenin ve işyerinin ekonomik ve teknolojik durumuna işletmenin gereklerine uygun olarak Bakanlar Kurulu'nun 2002/4809 Sayılı Kararnameye ek olarak çıkarılan kararın 4.maddesinin a ve f fıkralarına uygun olarak ihtiyaç fazlası personelolması ve emeklilik hakkını kazananlardan çıkartılmak suretiyle, gerçekleştirildiğini ve toplu işçi çıkarma nedeniyle 4857 Sayılı İş Kanununun 29.maddesindeki şekil koşullarına uyulduğunu, bazı birimlerin kapandığını, üretimin bazı birimlerde durduğunu, çalıştırılmama nedeniyle birçok işçinin atıl halde bekletildiğini, giderlerin gelirlerden fazla olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur. Mahkemece savunmaya değer verilmiş ve savunma gerekçeleri yanında, işyerinin kapanınaması için bu uygulamanın yapıldığı, bunun istihdamı arttırmaya yönelik olduğu, ekonomik koşullar dikkate alındığında ödenen ihbar ve kıdem tazminatının fazlası ile tatminkar olduğu gerekçeleri ile istek reddedilmiştir. Dosyadaki bilgi ve belgelere göre davalı kuruluşun 1998 yılından bu yana giderek artan oranda zarar ettiği, yıllara göre işçilerin azaltıldığı, bu azalmanın teknolojinin yenilenmemesi, üretimin azaltılması, üretilen gübrenin ithalatına yönelmesi ile gerçekleştiği anlaşılmaktadır. İşveren fesih sebebi olarak anılan Bakanlar Kurulunun 4.maddesinin a ve f maddelerini göstermiş, açıkça bir gerekçeden sözetmemiştir. Söz konusu kararda program hedefleri doğrultusunda personel azaltılması yoluna gidileceği ve öncelikle emekliye hak kazananların çıkartılması gerektiği belirtilmektedir. Belirtmek gerekir ki, işverence yapılan feshin sebebi, kesin ve açık olarak yazılı şekilde açğıklanınalıdır. Bir an için feshin bu şekilde yapıldığı ve işverence 4857 Sayılı İş Kanununun 29.maddesindeki toplu işçi çıkarma şekil şartlarına uyduğu kabul edilse dahi, anılan 29.maddenin son fıkrası uyarınca "işveren toplu işçi çıkarılmasına ilişkin hükümleri 18.19,20 ve 2 1. madde hükümlerinin uygulanmasını engellemek amacıyla kullanamaz." Dosya içeriğine göre, davalı kuruluş, Bakanlar Kurulu Kararından sonra 2003 yılı için 673 kişi çalıştılmak için kadro belirlemiştir. Bu kadroya rağmen çalışan sayısı 586 kişidir. O halde, davalı işyerinde istihdam fazlası yoktur. Keza, davalı işyerinde fesih tarihine göre emekliliğe hak kazanan işçi sayısı 423 kişidir. Oysa işveren kendi isteği ile emekli olan 3 kişi dışında 177 kişiyi emekli etmiştir. Emekli edilenler de, kapatılan ya da üretimi durdurulan bölümde değil, her böllimden seçilmiştir. Bu seçimin hangi kriterlere göre yapıldığı anlaşılamamaktadır. Diğer taraftan fesih tarihinde kapatılmasına ya da üretiminin durdurulmasına karar verilen bir bölümde yoktur. Ayrıca davalı işverenin fesihten sonra örneğin kadrosu olmadığı halde Genel Müdürlük birimine 2 Satın Alma Müdürlüğü birimine 8 kişi aldığı, yine kadrosu olan birimlere işçi alımlarının olduğu anlaşılmaktadır. Somut olarak açıklanan bu maddi olgulara göre, feshin işletmenin ve işyerinin gereklerine dayandığından sözedilemez. Fesih en son çare olarak düşünülmelidir. İstihdam fazlası olmadığına ve yeni işçi alımı sözkonusu olduğuna göre, öncelikle üretimi ve verimliliği arttırıcı önlemler alınmalı, teknolojik gelişmeler takip edilmeli, işyerinde fazla mesai uygulamaları kaldırılmalı, personel yetersizliği gerekçesi ile izin verilmemesi uygulamasına son verilmelidir. Davalı kuruluş bu tür uygulamalara başvurmamış aksine işçi istihdamından kaynaklanmayan gider arttırıcı uygulamalara neden olmuştur. Dairemizce, feshin geçerli bir nedene dayanmadığı sonucuna varılmış ve 4857 Sayılı İş Kanununun 20/3 maddesi uyarınca aşağıdaki şekilde karar verilmiştir. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, 1. Kütahya İş Mahkemesi'nin 11.12.2003 gün / sayılı kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA, 2.İşverence yapılan FESHİN GEÇERSİZLİGİNE ve davacının İŞE İADESİNE, 3.Davacının yasal sürede başvurusuna rağmen işyerinin süresi içinde işe başlatmaması halinde ödenmesi gereken tazminat miktarının işçinin 4 aylık ücreti tutarında belirlenmesine, 4.Davacı işçinin işe iadesi için işverene süresi içinde başvurusu halinde hak kazanılacak olan ve kararın kesinleştiği tarihe kadar gerçekleşen 4 aya kadar ücret ve haklarının davalıdan tahsiline, 5.Harç peşin alındığından yeniden alınmasına yer olmadığına, 6.Davacı kendisini vekille temsil ettirdiğinden Avukatlık Ücret Tarifesi uyarınca 300.000.000 TL.ücreti vekaletin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, 7.Davacının yaptığı ( ) TL. Yargılama giderinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, 8.Peşin alınan temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine kesin olarak 29.12.2003 gününde oybirliği ile karar verildi.