T.C

YARGITAY

9. HUKUK DAİRESİ

E: 2003/15784

K: 2003/14563

T: 16.09.2003

Yargıtay Kararı

• Hukuki Net
• İçtihatlar
• Mevzuat
• Hukuk Forum

• İŞE İADE
• TAZMİNAT MİKTARININ HESAPLANMASI
• FAİZ

ÖZETİ: Mahkemece, işçinin işe başlatılmaması halinde ödenecek tazminat miktarı belirlenirken, bu tazminat miktarının mahkemece belirlenmesi üe yetinilmeli ayrıca tahsili yönünde hüküm kurulmamalıdır. Bu tazminat işe iadeye dair kararın kesinleşmesini takiben süre içinde işçinin işverene başvurması ve 1 aylık süre içinde işverence işe başlatılmaması durumunda muaccel olur ve bu tazminat için faiz talebi yerinde değildir. İşçinin çalıştırılmadığı süre için kararın kesinleşmesine kadar hesaplanacak olan en çok 4 ay tutarındaki ücret alacağı da işçinin işe iadesine ilişkin kararın kesinleşmesinden sonra süresi içinde işverene başvurduğu anda muaccel olan bir alacaktır. Bu alacak için de faiz talebi yerinde değildir.

1475 s. IşK/13D

4857 s. İşK/21

Davacı, feshin geçersizliğine ve işe iadesine işe başlatılmaması halinde tazminat ve ücret alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkeme,

"Davacı vekili dava dilekçesinde; Müvekkilinin uzun süreden beri davalıya ait işyerinde çalıştığını, Anayasa'nın 51/3 ve 4. md.leri ile teminat altına alınan sendikaya üye olma ve sendikaya üye olma faaliyetinde bulunduğunu, müvekkili sendikanın işyerinde yetki tespiti talebinde bulunduğunu, müvekkilinin sendikaya üye olduğunu öğrenen davalıların istifa etmelerini, ya da işten çıkmalarını söylediğini, müvekkilinin istifa etmemesi sebebiyle de işten çıkarıldıklarını, beyanla müvekkilinin işe iadesine, işe iade olan 1.300.000.000-TL. tazminat ile işe başlatılmamaya karşılık 700.000.000-TL. dört aylık ücret ve diğer sosyal haklar olmak üzere toplam 2.000.000.000-TL. nin davalılardan tahsilene karar verilmesini istemiştir.

Davalı B. A.Ş vekili savunmasında özetle; Asıl işverenin B. A.Ş. olmadığı, T. LTD.ŞTİ. olduğunu, tüm bu işlemlerden sendikanın haberinin olduğunu, çünkü işyerinde £ yetkili sendikanın kendileri olduğunu, beyanla davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

Davalı T. LTD.ŞTİ. vekili savunmasında ise; B. A.Ş. işyerindeki bazı işlerin yapımı için alt işveren olarak sözleşme yapıldığını, ancak B. A.Ş nin müvekkilinin çalışmasından memnun olmadığından bu yıl itibariyle aradaki sözleşmenin 10.7.2003 tarihi itibarıyla fesh edildiğini beyanla davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

Taraflara imkan tanınmış ve tüm delilleri toplanmış mahkemenize ait 2003-53/55 D.iş sayılı dava dosyası ile 2003/350esas sayılı dava dosyalan incelenmiş ve davacının sigorta dosyası ile Ticaret Odası cevabı yazıları incelenmiştir.

GEREKÇE:

Dava konusu olay 4657 Sayılı İş Kanunu gereğince detaylı olarak incelenmiştir. Öncelikle dosyada 2 davalının işveren olarak konumlarının araştırılması gerekir. S.S.K. kayıtlarında işveren olarak davalı T. LTD.ŞTİ. belirtilmiş ise de faaliyet alanı, işe giriş bildirgesindeki işyeri adresi ve davacılar üzerinde emir ve hakimiyet yetkisinde B. A.Ş. nin yetkili kişilerine aittir. Bu durumda tarafların karşılıklı iddia ve savunmaları ayrıntılı olarak incelenmekle Gaziantep Ticaret Odası'ndan gelen cevabı yazıda T. LTD.ŞTİ. ortaklarının da B. A.Ş. ile ilgileri bulunduğu belirlenmiştir.2 şirket arasında 1475 S. İş Kanunu'nun yürürlükte olduğu dönemde l/son maddesi gereğince ve 4857 S.Y.nın 2. md.si gereğince asıl işveren olup olmadığı hususu incelendiğinde emir ve komuta yetkisinin tamamen B. A.Ş.de olduğu görülmektedir. Adres olarak işe giriş bildirgelerinde B. Fabrikasının bulunduğu yer bildirilmiş ve dinlenen tüm davacı tanıklarının somut ve net açıklamalarından da B. Genel Müdürü ve personel şefinin davacıları işe aldığı ve işten çıkarttıkları hususu doğrulanmıştır. Bu durumda işin yapıldığı yer işin yürütümü işçilerin aldıkları emir ve talimatlar ve Bölge Çalışma Md.lüğü Sicil No.larında B. A.Ş. ile aynı olma hususu ve dosyada ki tüm delillerden asıl işyerinin B. A.Ş. olduğu sigorta kayıtlarında T. LTD.ŞTİ. görülmüş olmakla birlikte işçilere karşıda işveren sıfatı ile müşterek ve müteselsil sorumlu olmaları gerektiği anlaşılmıştır. İşçilere karşı sorumluluktan her iki işveren sorumludur.

Davalı vekillerinin mahkememizde derdest olan 2003/350 esas sayılı Yetki Tespitine itiraz dosyasının bekletici mesele olarak beklenmesi talepleri bu dosyada işçilerin talepleri ile ilgisinin bulunmadığı incelenmesi gereken hususun işçilerin sendika istifa etmeleri hususunda baskı olmadığı ve iş akitlerinin fesh edilip edilmediği hususudur. Bu durumda ilgili dosyanın bu dosya ile direk ilgisi olmadığından bekletici mesele talepleri yerinde görülmemiştir.

Davalı vekillerinin bir kısım davacılarla ilgili istifa ederek işten ayrıldıkları ve belirli süreli iş akitleri ile çalıştıkları savunması da yerinde görülmemistir. Hizmet cetvellerinde yapılan inceleme ve duruşmada dinlenen tanıkların somut, net ve tereddüte yer bırakmayacak şekilde yaptıkları açıklamada ve bir kısım işçilerle ilgili çalışma kartlarının incelenmesinde istifa dilekçeleri alındıktan sonra dahi işçilerin ara vermeden çalışmaya devam ettikleri anlaşılmıştır.

Dosya içinde ki bilgi ve belgelerden ve sendika üye kayıt fişlerinin incelenmesinden işçilerin kısım kısım ve gruplar halinde iş sözleşmeleri fesh olunan işveren tarafından fesh edildiği anlaşılmıştır. Her ne kadar daha öncede işyerinde T.İ.S. uygulanmış olup sendikal faaliyet devam etmiş ise de tanıkların somut ve net anlatımlarından ve bir kısım davalı tanıkların anlatımlarından işverenin işyerinde sendikal faaliyet istemediği görülmüştür.

4857 S.Y.nın işe iade ile ilgili 21. maddesi detaylı olarak incelenmiştir. Öncelikle tüm davacıların işyerindeki kıdemlerinin en az 6 ay olması gerektiği ve davacı işçinin iş sözleşmesinin fesh edilmesi halinde kıdeminin 6 aydan fazla olduğu S.S.K. hizmet cetvelinin incelenmesinden de çalışmalarının belirli tarihlerde sigortalı olarak gösterildiği sigortalı çalışmalarının incelenmesi ile dahi 6 aylık sürenin geçtiği görülmüştür.

İlgili Yasada mahkemece işçinin işe başlatılmaması halinde ödenecek tazminat miktarı belirleneceği açıkça vurgulandığına, bu tazminat miktarının mahkememizce belirlenmesi ile yetinilmiş ayrıca tahsili yönünde hüküm kurulmamıştır. Bu tazminat işe iadeye dair kararın kesinleşmesini takiben süresi içinde işverene başvurması ve 1 aylık süre içinde işverence işe başlatılmaması durumunda muaccel olur, böyle olunca bu tazminat için faiz talebi de yerinde görülmemiştir. İşçinin çalıştırılmadığı süre için kararın kesinleşmesine kadar hesaplanacak olan en çok 4 ay tutarındaki ücret alacağı da işçinin işe iadesine ilişkin kararın kesinleşmesinden sonra süresi içinde işverene başvurduğu anda muaccel olan bir alacaktır. Bu alacak için de faiz talebi yerinde değildir. Yine tüm tanık anlatımlarının birlikte değerlendirilmesinden işyerinde yılda 4 kez yarım maaş tutarında ikramiye uygulamasının bulunduğu ve işçilere 3 ayda bir yarım maaş tutarında ikramiye ödemesi yapıldığı anlaşılmıştır.

Tüm dosyanın incelenmesinden işverenin B. A.Ş. ve T. LTD.ŞTİ. olarak birlikte sorumlu oldukları ve davacı işçilerin işten çıkarılması sebebinin sendikaya üye olmaları ve bu durumun işverence öğrenilmesi tarihinden itibaren de sendikadan istifa etme hususunda uyanlarda bulunulduğu ve iş akitlerinin fesh edildiği anlaşılmıştır.

Yine mahkememizin 2003/53-55 sayılı tespit dosyasında da 11.7.2003 tarihi itibarıyla 45 işçinin fabrika önünde bekledikleri bir fiil tespit edilmiştir. Diğer davacıların da bu tarihten önce değişik tarihlerde iş akitleri fesh edilmiştir. Bu durumda yapılan tespit, işverence fesih haklı, geçerli sebep olmadan yapılmıştır ve gösterilen sebebin geçerli sebep olmadığı hususuna mahkememizce kanaat gelmiştir. İstifa ederek işyerinden ayrıldıkları bildirilen S.C., M.D., Ü.A., T.S., M.G.E., A.P., ve M.A.P., ve S.P.ninde bu tarihlerden sonra çalışmaya devam ettikleri dosyadaki belge ve tanık anlatımlarından anlaşılmıştır. Ayrıca yine bir kısım davacıların belirli süreli hizmet sözleşmesi yaptıkları iddiaları da ilgili kişilerin daha öncede işyerinde çalışmaları olduğu sigorta kayıtlarının incelenmesinden ve dosyadaki belgelerden anlaşılmıştır.

HÜKÜM:

1-İşverence yapılan feshin geçersizliğine ve davacının İŞE İADESİNE,

2-Davacının yasal sürede başvurusuna rağmen işverenin süresinde işe başlatmaması halinde ödenmesi gereken tazminat miktarını işçinin 8 aylık ücreti olan talep gibi brüt 1.300.000.000-TL olarak belirlenmesine,

3-Davacının işçinin işe iadesi için işverene süresinde müracaatı halinde hak kazanılan ve kararın kesinleşmesine kadar en çok 4 aylık ücret ve ikramiye alacağından taleple bağlı kalınarak 700.000.000-TL.nin davalılar Tez-İş LTD.ŞTİ. ve Beslen A.Ş. den müşterek ve müteselsin tahsiline,

4-Peşin alınan harcın mahsubiyle bakiye 79.530.000-TL. harcın davalılardan tahsiline,

5-200.000.000-TL. ücreti vekaletin davalılardan alınıp davacı vekiline verilmesine,

6-Davacının yaptığı 42.000.000-TL. Yargılama giderinin davalılardan a-lınıp davacıya verilmesine dair Yargıtay yolu açık olmak üzere taraflar vekillerinin yüzlerine karşı verilen karar okunup açıktan anlatıldı. 15.8.2003" isteği kısmen hüküm altına almıştır.

Hüküm süresi içinde davalılar avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin taktirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre, yerinde bulunmayan bütün temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan hükmün ONANMASINA, 16.9.2003 gününde oybirliği ile karar verildi.