 |
T.C.
YARGITAY
9. Hukuk Dairesi
E:1997/18297
K:1997/20355
T:04.12.1997
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
* SENDİKA YÖNETİCİSİ
* YÜZ KIZARTICI SUÇTAN MAHKUM OLMA
* GÖREVİN KENDİLİĞİNDEN SONA ERMESİ
* SENDİKA YÖNETİCİLERİNİN GÖREVDEN UZAKLAŞTIRILMASI
* SENDİKA FAALİYETİNİN DURDURULMASI
YARGITAY KARARI
Ç... Bakanlığı adına Avukat Rezzan T... ile D... İş Sendikası adına Avukat Avni Kurt aralarındaki dava hakkında Ankara 9. İş Mahkemesinden verilen 30.10.1997 günlü ve 643/899 sayılı hüküm, duruşmalı olarak davacı avukatına temyiz edilmiş ise de; işin mahiyeti itibariyle duruşma isteminin reddine incelemenin evrak üzerinde yapılmasına karar verildikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
YARGITAY KARARI
Davacı Ç... Bakanlığı dava dilekçesinde, "... Genel Merkezi Ankara'da bulunan D... Sendikası Genel Başkanı Enver T...'nin 2908 sayılı Dernekler Yasasının 85/2.maddesine göre cezalandırıldığını ve kararın kesinleştiğini ve Sendikalar Yasasının 5.maddesinde belirtilen suçlardan mahkum olanların görevlerinin kendiliğinden sona ereceğini ve buna karşılık davalı Sendika Yönetim Kurulunun adı geçen kişinin genel başkanlık görevine ihtara rağmen son vermediğini belirterek D... Sendikasının faaliyetinin 2821 sayılı Yasanın 56.maddesi uyarınca bir yıl süreyle durdurulmasını ve yöneticilerinin görevlerine son verilmesini..." talep etmiştir.
Mahkemece daha önce Ankara 5. İş Mahkemesi ile İstanbul 1. İş Mahkemesinde açılan davaların sonuçlandığı ve birbirleriyle çelişkili hükümler taşıyan bu kararların gerek yazılı emir yoluyla temyiz ve gerek yargılamanın iadesi yollarıyla ortadan kaldırılmadan İstanbul 1. İş Mahkemesinin göreve iade şeklindeki kararının hükümsüz sayılamayacağı belirtilerek, isteğin reddine karar verilmiştir.
D... Sendikası Genel Başkanlığını yürütürken Türkiye İ... Sendikaları Konfederasyonu (T....) Yönetim Kurulu üyeliğine de seçilmiş bulunan Enver T..., bu Konfederasyon tarafından 4792 sayılı Sosyal Sigortalar Kurumu Yasası hükümleri gereğince işçi temsilcisi olarak anılan, Kurumun da Yönetim Kurulu üyeliğine gidilmiştir.
Ayın kişi Sosyal Sigortalar Kurumu personelinin kurduğu "SSK Mensupları Eğitim ve Dinlenme Tesisleri Derneği" Başkanlığını da yürütürken, Derneğin 10.11.1992tarihinde yapılan olağan Genel Kurul Toplantısında yönetim kurulu ibra edilmemiş ve kurulan Hesap Tetkik Komisyonu, Derneği zarara uğrattıkları için Enver T... ve diğer yönetim kurulu üyelerini Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na ihbar etmiş ve Ankara 5.Ağır Ceza Mahkemesi, 27.06.1996 tarih ve 1996/128 sayılı kararıyla, Enver T... ve diğer yönetim kurulu üyelerine 2908 sayılı Dernekler Kanununun 85/2.maddesine mahkum etmiştir.
Bu karar üzerine T... Yönetim Kurulu; 14.05.1997 tarih ve 123 sayılı karar ile, "...Enver T...'nin yüz kızartıcı bir suçtan dolayı kesinleşmiş mahkumiyet kararına dayalı olarak, Sendikalar Yasasının 5,14,9 ve 56.maddeleri gereğince Konfederasyon Yönetimindeki Mali Sekreterlik görevine son verilmesini..." kabul etmiştir.
Bu kararın iptali için Enver T...'nin Ankara 5. İş Mahkemesinde açtığı dava mahkemece 17.06.1997 gün ve 1997/376 sayılı karar ile reddedilmiştir. Dairemizce de onanarak kesinleşen bu kararda, "...Enver T...'nin ceza mahkemesinde 2908 sayılı Dernekler yasasının 85/2.maddesine göre mahkum olduğu ve bu maddenin Türk Ceza Kanununun 508.maddesinde düzenlenen inancı kötüye kullanma suçunun dernek görevlileri tarafından dernek para veya para hükmündeki evrak, senet veya dernek mallarına karşı işlenebilen özel şekli olduğu ve yüz kızartıcı suçların ortak özelliği olan hileli davranışlarla haksız menfaat sağlama özelliği taşıması nedeniyle yüz kızartıcı suç olarak kabul edildiği..."belirtilmiştir.
Yukarıda da anlatıldığı şekilde bu karar, gerekçesi de uygun görülerek onanmakla, adı geçenin 2821 sayılı Sendikalar Kanununun 4101 Sayılı Kanunla değişik 5.maddesinde belirtilen yüz kızartıcı suçtan dolayı hüküm giymiş olması nedeniyle aynı Yasanın 9.maddesi gereğince başkanlık görevi kendiliğinden sona ermiştir.
Enver T...'nin görevi Ankara 5. Ağır Ceza Mahkemesinin mahkumiyet kararından itibaren kendiliğinden sona ermekle Sendika Yönetim Kurulunun görevden alma işlemi yeni bir hukuki durum yaratacak nitelikte değildir.
Görevi yasa gereği kendiliğinden sona ermiş bulunun Enver T..., Sendika Yönetim Kurulunun görevden alma kararına karşı İstanbul İş Mahkemesinde dava açmış ve yapılan yargılama sonunda da mahkemece adı geçenin göreve iadesine karar verilmiştir. Ancak belirtmek gerekir ki, davalı D... Sendikasının genel merkezi Ankara'dadır. Bu nedenle yetkisiz İstanbul İş Mahkemesinde açılan ve Ç... Bakanlığının taraf olarak yer almadığı dava sonucunda verilen kararın bu dava yönünden bir etkisi olduğu düşünülemez.
Sendika Yönetim Kurulunun görevi sona ermiş kişiyi Bakanlıkta göreve devam ettirmesi üzerine Bakanlık, Sendikalar Kanununun 56.maddesi gereğince yöneticilerin görevlerine son verilmesi ve sendika faaliyetinin durdurulması amacıyla bu davayı açmıştır. Yargılama sonunda Mahkemece verilen kararda; gerek İstanbul 1. İş Mahkemesi ve gerek Ankara 5. İş Mahkemesi kararları arasında çelişki bulunduğu ve İstanbul 1. İş Mahkemesi kararının kesinleşmiş bulunması karşısında sendikanın genel başkanı göreve başlatmasında bir usulsüzlük bulunmadığı belirtilmektedir.
Mahkeme kararında, Ankara 5. İş Mahkemesi kararının, İstanbul 1. İş Mahkemesi yönünden kesin hüküm oluşturmayacağının belirtmekle beraber her iki davadaki maddi olayın aynı olduğunu da vurgulamak durumunda kalmıştır. Oysa Ankara 5. İş Mahkemesinin kesinleşmiş kararı taraflardan biri aleyhine kesin sonuç doğuracak niteliktedir.
Yasa gereği görevi kendiliğinden sona ermiş bulunan kişinin, Bakanlığın taraf olmadığı bir dava sonunda verilen karar gerekçe gösterilerek göreve başlatılması ve göreve devam ettirilmesi Yasanın amir hükümlerine aykırıdır.
Sendika yöneticilerinin İstanbul'da açılmış bulunan davada yetki itirazında bulunmamaları, gerekli savunmanın yapılmaması ve kararın temyiz edilmemesi, bu yöneticilerin genel başkanla birlikte hareket ettiklerinin ve yasa hükümlerini uygulamamam iradesini devam ettirdiklerinin açık bir kanıtıdır. Az önce de vurgulandığı üzere İstanbul'da açılmış bulunan davada Ç.. Bakanlığı taraf olmadığı gibi, dava ihbar da edilmemiştir.
Ankara 5. İş Mahkemesinden Yargıtay denetiminden de geçerek kesinleşmiş kararıyla, Enver T...'nin Sendikalar Kanununun 5.maddesinde belirtilen yüz kızartıcı suçla mahkum olması nedeniyle sendika ve konfederasyon zorunlu organlarında görev alamayacağı aynı yasanın 9.maddesi gereğidir. Yasanın kamu düzeni ile ilgili amir hükümlerini değerlendirme dışı bırakarak daha önceki davalarda taraf olmayan Bakanlık yönünden de kesin hüküm gerekçesine dayanılması doğru değildir. Ayrıca esas olan husus, yüz kızartıcı bir suçtan mahkum olan bir kişinin her ne suretle olursa olsun sendika ve konfederasyon zorunlu organlarında görev almamasıdır. Görülmekte olan bu dava sendika tüzelkişisi ile ilgili bir davadır. Karar aşamasında dahi böyle bir kişi görevli olarak bulundurulmaktadır. Dolayısıyla yasa hükümleri edildiği şekilde görevi sona ermiş bulunan kişi ile birlikte hareket ederek yasa hükümlerini uygulamış gibi görüntü içine girmişse de böyle bir tutum belirtilen kişi yönünden hiçbir hukuki değer taşımaz.
Yukarıdaki açıklamalardan anlaşılacağı üzere, yüz kızartıcı bir suçla mahkum olan kişiyi sendika yönetimden uzaklaştırır bir tutum içine girip, açılan davada hiçbir savunma yapmayan ve kararı da temyiz etmeyen yöneticilerin gerçek amaçlarının, bu kişinin Sendika Genel Başkanlığına yasaya aykırı bir şekilde devam etmesine sağlamak olduğu görülmektedir. Bu durumda mahkemece yapılacak iş, 2821 Sayılı Sendikalar Kanunun 56.maddesinde öngörülen prosedürü uygulamak ve sendika yöneticilerinin görevlerine son vermek ve Sendikanın faaliyetinin maddede öngörülen asgari süre kadar durdurulmasına karar vermekten ibarettir. Aksi düşüncelerle davanın reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır.
SONUÇ:Temyiz olunun kararın yukarıda belirtilen nedenlerle BOZULMASINA, 04.12.1997 gününde oybirliğiyle karar verildi.
