DAVA VE KARAR  : 1475 sayılı İş Kanunu'na muhalefetten sanık M.Belediye Başkanlığı'nın 11 milyon lira idari para cezası ile cezalandırılmasına dair Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Ankara Bölge Müdürlüğü'nce verilen 18.10.1989 gün ve 61873/723251 sayılı karara karşı yapılan itirazın reddine dair Ankara 5. Sulh Ceza Mahkemesi'ince verilen 8.12.1989/146 Müt. sayılı kararın:

Sanık belediyenin iktisadi durum nedeniyle toplu olarak işçileri 2.10.1989 gün ve 1393 sayılı Başkanlık Genelgesi'ne uygun biçimde akitlerine son vermek ve İş ve İşçi Bulma Kurumu'na bildirmemekten ibaret eylemin 1475 sayılı Kanun'un 107. maddesine mümaz tek bir suçu oluşturduğu ve bu hususun ise mükerrer Yargıtay İçtihatları ile de kabul edilmiş bulunduğu gözetilmeden anılan karara karşı yapılan itirazın kabulü yerine yazılı şekide reddine karar ittihazında isabet Adalet Bakanlığı'nın 1.1.1990 gün ve 4266 sayılı yazılı emrine atefen C.Başsavcılığı'nın 5,2,1990 gün ve Y.E. 140 sayılı tebliğnamesi ile Daireye ihbar ve dava evrakı kılınmakla incelendi:

  Dosya kapsamından :

M.Belediye Başkanlığı işyerinde, iş müfettişleri tarafından düzenlenen 4-5/10/1989 ve 12/10/1989 tarih ve 74 sayılı inceleme raporunun (Sonuç ve Kanaat) bölümünde; işyerinde 1987 yılından beri çalışmakta olan 216 işçi ile 6 emekli işçinin ve 2 sendika temsilcisinin işten çıkarılmalarında, hizmet aktini fesih hakkının kötüye kullanıldığı ayrıca hizmet aktinin feshinde 1475 sayılı İş Kanunu'nun 12,24 ve 26.maddeleriyle 2821 sayılı Sendikalar Kanunu'nun 30.maddesine de aykırı davranıldığının tespit edildiğinden bahsedilerek;

1- 1475 sayıl İş Kanunu'nun 13. maddesinin sondan bir önceki fıkrası uyarınca, işçilere, işyerinde uygulanmakta olan toplu iş sözleşmesinin 58. maddesinde belirtilen bildirim önellerine ait ücretlerin 3 katı tutarında kötü niyet tazminatı ödenmesi gerektiği,

2- Toplu işçi çıkarılmasında işten çıkartılan işçilerin en az bir ay önce Kurum'a bildirilmemesi nedeniyle 1475 sayılı İş Kanunu'nun 24. maddesine aykırı davraldığından, aynı Kanun'un 3493 sayılı Kanunla değişik 98/B maddesi uyarınca 222 x 500.000 = 111.000.000.-lira idari para cezası uygulanması,

3- İşten çıkartılan işçilere kıdem tazminatlarının kazanmış oldukları ücret, ikramiye ve sosyal yardımlarının geciktirilmeden ödenmesi konusunda işveren Belediye Başkanlığı'na yazı yazılması, belirtilen işçi haklarının ödenmemesi durumunda 1475 sayılı Kanun'un 14. maddesine aykırı davranmaktan, aynı Kanun'un 98/B-3 maddesi uyarınca İş K.'nun 26. maddesine muhalefet nedeniyle de 99/C m. uyarınca ayrı ayrı idare para cezası uygulanması,

4- İşten çıkartılan sendika temsilcilerinin veya üyesi bulunduğu sendikanın İş Mahkemesi'nde dava açma hakkı bulunduğundan bu konuda (B) Sendikası'na yazı yazılması,

İstenmiş, bu rapora ve tespitlere dayanılarak, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Ankara Bölge Müdürlüğü'nce işveren M.Belediye Başkanlığı'na (1475 sayılı İş Kanunu'nun 24. maddesindeki esaslara uyulmadan 22 işçinin iş aktinin feshedildiğinden) bahisle aynı Kanun'un 98/B maddesine dayanılarak her işçi için 500.000.-lira olmak üzere 222 işçiyle ilgili olarak cem'an 111 milyon lira idari para cezası tahakkuk ettirilip işverene tebliğ edildiği,

Bu cezaya süresinde yapılan itiraz üzerine, Ankara 5.Sulh Ceza Mahkemesi'nce İş Kanunu'nun 24/son maddesine göre, sözleşmeleri sona eren işçilerin 10 veya daha fazla olması halinde, işverenin bunların isimlerini ve niteliklerini çıkarma tarihinden en az bir ay önce ilgili İş ve İşçi Bulma Kurumu örgütüne bildirmek zorunluluğuna rağmen, bu hususun yerine getirilmemesi suretiyle İş Kanunu'nun 24/son maddesi delaletiyle 98/B maddesi uyarınca, her işçi için 500.000.-lira olmak üzere 22 işçi için cem'an 111.000.000.-lira idari para cezası tayininde Yasa'ya aykırı bir yön görülmeyerek, itirazın reddine karar verildiği, anlaşılmıştır.

Görüldüğü gibi; gerek İş Müfettişi tarafından düzenlenen 12/10/1989 tarihli raporun sonuç ve kanaat) bölümünün 2. bendinde, 1475 sayılı Kanun'un 24. maddesine aykırı olarak topluca işten çıkartılan işçilerin, yasal süre içinde Kurum'a bildirilmemesi nedeniyle işveren hakkında aynı Kanun'un 98/B maddesi uyarınca idari para cezası uygulanmasının talep edilmesi, Bölge Müdürlüğü'nce de, işveren M.Belediye Başkanlığı'nın 1475 sayılı Kanun'un 24.maddesindeki esaslara uyulmadan 222 işçinin iş aktilerininfeshedileceğinden bahisle mezkur Kanun'un 98/B maddesine dayanılarak, her işçi için 500.000.-lira olmak üzere cem'an 111.000.000.-lira idari para cezası tayin edilmiş bulunması ve gerekse Sulh Ceza Mahkemesi kararındaki gerekçe ile İş Müfettişi raporunun, sonuç ve kanaat bölümü 3. bendinde hasedilen ve ikmali için işverene yazı yazılması önerilip Bölge Müdürlüğü'nce da aynı konuda işverene 18/Ekim/1989 gün ve 23245 sayılı yazı ile tebliğ edilen, İş Kanunu'nun 14 ve 26. maddelerine aykırı davranışların, Kanun'un 98/A-3 ve 99/A maddeleriyle müeyyide altına alınmış olup bu maddelerdeki para cezalarının, idarece uygulandığı belirtilen 98/B maddedeki gibi 500.000.-lira olmayıp 300.000.-liradan ibaret bulunduğu., hususları nazara alınarak idari para cezasının anılan Kanun'un 24. maddesinin son fıkrasındaki zorunluluğa uyulmaması nedeniyle verildiği anlaşılmaktadır.

Bu belirlemelerin ışığı altında :

1475 sayılı Kanun'un "Genel Hükümler", "Hizmet Akti", "Ücret", "İş Düzenlenmesi", "İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği", "İş ve İşçi Bulma" "İş Hayatının Denetim ve Teftişi" başlığını taşıyan 1'den 7'ye kadarki bölümlerinde çeşitli mecburiyet ve yasaklar getirilmiş, "Ceza hükümleri" başlıklı 9.Bölüm'de ise her bir mecburiyet ve yasağa tereddüt eden cezalar gösterilmek suretiyle, suç ve cezaların kanuniliği genel prensibine uyulmuştur.

İdari para cezasına konu teşkil eden 1475 sayılı Kanun'un 24. maddesi "İşveren'in bu Kanun'un 13. maddesinde belirtilen şartlara uyarak işine son verdiği veya 16. maddenin III. bendi greğince iş aktini fesheden işçilerin yerine, çıkma veya çıkarma tarihinden itibaren 6 ay içinde başka işçi alamaz" hükmünü ihtiva etmektedir.

Başlığından da anlaşılacağı üzere, bu madde, işten çıkarmanın şekil ve esaslarını düzenleyen, buna dair mecburiyet ve yasakları getiren bir madde olmayıp doğrudan doğruya işten çıkarmanın sonucu ile ilgili bir maddedir.

Hal böyle olduğuna göre, işveren hakkında uygulanan 1475 sayılı Kanun'un 98/B maddesi ile suç sayılan fiili 24. maddedeki yasak dairesince tayin ve tespit etmek gerekir.

Yukarıda belirtildiği üzere 24. madde , belirli usuller ile işten çıkartılan veya işten ayrılan işçilerin yerine 6 ay içinde başka işçi almayı yasaklamıştır. Maddede işten çıkarmayı yasaklayan bir hüküm mevcut değildir.Bu sebeple 98/B maddesindeki müeyyideyi de buna göre değerlendirmek gerekir.

  Anılan maddenin 2869 sayılı kanun'la değiştirilen şeklindeki "... işçi çıkaran veya yerine işçi alan..." , "... işten çıkardığı veya işe aldığı..." cümlelerindeki "veya" edatının "ve" şeklinde yorumuyla suçun işe alınan işçiler bakımından oluştuğunun kabulü icap eder. Aksine düşünce 1475 sayılı Kanun'un genel düzenlemesine, kanun koyucunun amacına, suç ve cezaların kanuniliği prensiplerine aykırı düşer.

Dosya arasında, işverenin, iş akitlerini feshettiği 222 işçinin yerine, yasal süreden önce başka işçi aldığı yolunda herhangi bir iddia ve belge bulunmamaktadır. Aksine, hizmet akitlerine daha önce son verilen işçilerden 47 adedine 17/11/1989 tarihinde, 19 adedine ise 3/2/1990 tarihinde, yeniden işe başlamaları için tebligat yapıldığı anlaşılmaktadır.

Ayrıca, Sulh Ceza Mahkemesi'nce, itiraz üzerine ittihaz olunan kararda uygulandığ kabul edilen 1475 sayılı Kanun'un 24. maddesi son fıkrasında öngörülen yükümlülük, işine son verilen işçilerin, çıkarma tarihinden en az bir ay önce İş ve İşçi Bulma Kurumu örgütüne bildirme zorunluluğuyla ilgildir.

Dairemiz'in devamlılk arzeden kararlarında da açıklandağı üzere, bu sorumluluğu yerine getirmemenin cezası, 1475 sayılı kanun'da özel olarak gösterilmemiş bulunduğu cihetle, mezkur Kanun'un 107. maddesi ile tek uygulama yapılarak belirlenmesi gerekir. Bu konuda 1475 Sayılı Kanun'un 98/B maddesine dayanılarak uygulama yapılması ve cezanın çıkartılan işçi adedince çoğaltılması mümkün değildir.

 

SONUÇ  : Açıklanan bütün bu nedenlerle yazılı emre atfen düzenlenen tebliğname münderecatı varit görüldüğünden Ankara 5.Sulh Ceza Mahkemesi'nce ittihaz olunan 8/12/1989 gün ve 1989/146 Müt. sayılı itirazın reddine mütedair kararın CUMK'nin 343. maddesi uyarınca BOZULMASINA,  tatbiki iktiza eden idari para cezasının 1475 sayılı İş Kanunu'nun 24. maddesi son fıkrası delaletiyle 107. maddesi uyarınca 200.000,- lira olarak belirlenmesine, idarece tayin edilen fazla cezanın geciktirilmemesine, dosyanın gereği için Yargıtay C.Başsavcılığı'na iadesine 16.2.1990 gününde oybirliğiyle karar verildi.

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972