* KİŞİLİK HAKLARINA SALDIRI

* MANEVİ TAZMİNAT

* BK.NUN 49. MADDE UYGULAMASI

 

ÖZET: Kişilik haklarının saldırıya uğraması nedeniyle BK'nun 49. maddesi uyarınca açılan manevi tazminat ve yayın talepli dava sonunda; başlı başına bir yaptırım niteliği bulunmayan tesbit kararı verilmekle yerinilmiş olması, istek sonuçlarından herbiri hakkında verilen hükümle taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların uç A, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak biçimde gösterilmesi gerektiğini vurgulayan HUMY'nın 388/son maddesine uygun bulunmamaktadır.

 

Davacılar Doğu ve diğerleri vekili avukat Burhan tarafından, davalı H... Radyo Televizyon AŞ. aleyhine 16.8.2000 gününde verilen dilekçe ile yayın yoluyla kişilik haklarına saldırıdan dolayı 15 milyar lira manevi tazminat ve yayın istenmesi üzerine mahkemece yapılan yargılama sonunda; hukuka aykırılığın tespitine, parasal istemin bu şekilde karşılanmasına, yayın isteminin reddine dair verilen 20.12.2000 günlü kararın Yargıtayca incelenmesi davacılar vekili tarafından süresi içinde istenilmekle temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra tetkik hakimi tarafından hazırlanan rapor ile dosya içerisindeki kağıtlar incelenerek gereği görüşüldü.

Dava, basın yoluyla kişilik haklarına saldırıdan kaynaklanan tazminat istemine ilişkindir. Davacılar, davalıya ait televizyon kanalında yayımlanan haber ve görüntülerle kişilik haklarına saldırıda bulunulduğunu belirterek manevi tazminat ile karar özetinin yayımlanması isteminde bulunmuşlardır. Yerel mahkemece; davacıların hizbullahın kurucuları, A.... Dergisinin Hizbullah Terör Örgütünün Yayın Organı olduğuna, Doğu ile Hasan'ın suçüstü yakalandıklarına ve Doğu ile Grubunun hizbullahın kurucuları ve yöneticileri tarafından kullanıldıklarına dair haberin hukuka aykırı olduğunun tespitine, davacıların parasal istemlerinin bu şekilde karşılanmış sayılmasına, yayın isteminin reddine" karar verilmiştir. Karar davacılar tarafından temyiz edilmiştir.

Borçlar Yasasının 49. maddesinde kişilik hakları hukuka aykırı bir biçim de saldırıya uğrayan kişinin uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat olarak bir miktar para ödemesini dava edebileceği, hakimin bu tazminatın ödenmesi yerine, diğer bir tazmin sureti ikame veya ilave edebileceği gibi tecavüzü kınayan bir karar verebileceği ve bu kararın basın yolu ile ilanına da hükmedebileceği belirtilmiştir. Yerel mahkemenin hükme dayanak aldığı Borçlar Yasasının 49. maddesinde, tek başına tespitle yetinilecek bir yaptırım yer almamaktadır. Anılan maddeden kaynaklanan manevi tazminat istemi, niteliği gereği, eda istemine ilişkindir. Eda istemi; hukuki ilişkinin tespiti ile birlikte edanın yerine getirilmesini sağlamaya yönelik bir yaptırımı da içermektedir. Başlı başına bir yaptırım niteliği bulunmayan tespit kararı verilmekle yetinilmiş olması, istek sonuçlarından her biri hakkında verilen hükümle taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak biçimde gösterilmesi gerektiğini vurgulayan Hukuk Usulü Muhakemeleri Yasasının 388/son maddesine de uygun bulunmamaktadır.

Yerel mahkemece anılan yön gözetilmeksizin, yerinde görülmeyen gerekçeyle, yazılı biçimde hüküm kurulmuş olması usul ve yasaya uygun düşmediğinden kararın bozulması gerekmiştir.

Sonuç: Temyiz olunan kararın yukarıda gösterilen nedenlerle (BOZULMASINA) ve peşin alınan harcın istek halinde geri verilmesine, 29.11.2001 gününde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY YAZISI

Davada, kişilik haklarına saldırıldığı iddiası ile manevi tazminat ve yayın isteğinde bulunulmuş, yerel mahkemece "haberin hukuka aykırı olduğunun tespitine" karar verilmiş, bu karar dairemizce "Borçlar Kanunu 49. maddesinin tek başına tespitle yetinilecek bir yaptırımı içermediği, ...isteğin eda anlamında olduğu,... tespitin tek başına yaptırım niteliği taşımadığı" gerekçesi ile bozulmuş bulunmaktadır.

Borçlar Kanunu'nun 49/3 maddesinin düzenlemesi "Hakim, bu tazminatın ödenmesi yerine, diğer bir tazmin sureti ikame veya ilave edebileceği gibi tecavüzü kınayan bir karar vermekle yetinebilir ve bu kararın basın yolu ile ilanına da hükmedebilir" şeklindedir. Yukarıdaki yazım biçimine göre hakim somut olayın özelliğine dikkat etmek suretiyle "diğer bir tazmin sureti ikame" edebilecektir. Eldeki davada hakim bu takdir hakkını kullanarak "haberin hukuka aykırılığının tespitine" şeklinde karar vermiştir. Haberin hukuka aykırılığının tespiti de kararın bir yaptırımıdır. Hakim tespit yaptırımını yeterli görmüş başka bir tazminat belirlemesi veya başka bir yaptırım şeksini tercih etmemiştir. Dairemizin bozma kararında bu şekilde karar vermenin mümkün bulunmadığı, tespitin tek başına yaptırım olmadığı vurgulanmış olup yerel mahkeme ile dairemiz çoğunluğu arasındaki görüş aykırılığı yasa maddesinin nasıl yorumlanması gerektiği noktasındadır.

Yukarıdaki gerekçe ile, 49. maddenin hakimin belirlediği gibi, yaptırıma karar verilmesi imkanını da verdiği düşüncesinde olduğumdan, bozma kararına katılmıyorum.

Mahkemenin belirlediği yaptırımın somut olaya uygun olup olmadığı konusunda dairemizce bir karar oluşturulmadığından, bu konuda, bu aşamada, bir düşünce açıklaması yapmanın mümkün olmadığını kaydetmekle yetiniyorum. 29.11.2001

Salim Öztuna

Üye

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972