 |
T.C.
YARGITAY
4. Hukuk Dairesi
E. 1997/5050
K. 1997/9059
T. 2.10.1997
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
KARAR ÖZETİ : Takas için karşı dava açılması zorunlu olmayıp, sadece takas savunmasında bulunulmakla yetinilebilir. Bu takdirde dava harcı yatırılması gerekmez. Ancak, karşı alacağın miktarı asıl davada istenen alacaktan daha fazla ise ve davalı bu fazlayı da hüküm altına aldırmak istiyorsa, o zaman fazla alacağın tahsili için harç yatırması gerekir.
(1086 s. HUMK. m. 203, 204/1)
Taraflar arasındaki trafik kazasından doğan karşılıklı tazminat davaları üzerine yapılan yargılama sonunda, ilamda yazılı nedenlerden dolayı 6.402.000 liranın 30.11.1992 olay tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte davalı ve karşı davacı Hasan'dan alınarak davacı ve karşı davalı İsmet'e ödenmesine, fazlaya dair istem ile Hasan'ın karşılık davasının reddine ilişkin hükmün süresi içinde davalı ve karşı davacı Hasan avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine; tetkik hâkimi tarafından düzenlenen rapor okunduktan sonra dosya incelendi, gereği görüşüldü:
1- Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin değerlendirilmesinde bir isabetsizlik görülmemesine göre aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan öteki temyiz itirazları reddedilmelidir.
2- Dava, haksız eylem nedeniyle tazminat istemine ilişkindir. Davacı, davalıya ait onun kullandığı aracın kendisine ait araca çarpması ile oluşan hasar bedelinin ödetilmesini istemiştir. Davalı HUMK.nun 202. maddesinde öngörülen on günlük yasal süre içinde verdiği cevap dilekçesinde dava konusu hasarın meydana geldiği trafik kazasında beden gücü kaybı oluşacak şekilde yaralandığından 10.000.000 TL. öğretmen olup çalışamadığı süre boyunca ek ders ücreti alamadığı için 7.500.000 lira ve olay nedeniyle üzüntü ve acı çektiğini belirterek 5.000.000 TL. manevi zararının oluştuğunu belirterek takas talebinde bulunmuştur. Yerel mahkemece davalının Kuşadası Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 1993/40 esas sayılı dava dosyasında tazminat talebi ile açtığı davanın karara çıktığı ve davalının icra takibine başladığı gerekçesiyle takas talebinin reddine karar verilmiştir.
Takas, aynı cinsten olan veya aynı olaydan kaynaklanan karşılıklı ve muaccel iki alacağı küçüğü büyüğünden çıkarılmak suretiyle, daha azı oranında sona erdiren bir hukuki işlem, ifa muamelerine gerek kalmadan borcu sona erdiren ve bir yandan da alacağın tahsilini temin eden bir hukuki imkandır.
Takasın meydana gelmesi kendiliğinden olmaz, bu konudaki beyanın karşı tarafa ulaşması gerekir. Beyan karşı tarafa ulaştığında tek taraflı yenilik doğuran hukuki bir işlemdir. Takas, muhakeme dışında yapılacak bir beyanla olacağı gibi, HUMK.nun 204/1. maddesindeki düzenlemeye göre yargılama sırasında def'i veya karşılık dava olarak da kullanılabilir. Takas için karşı dava açılması zorunlu olmayıp sadece takas savunmasında bulunulmakla yetinilebilir. Bu takdirde dava harcı yatırılması gerekmez. Ancak karşı alacağın miktarı asıl davada istenen alacaktan (davacının alacağından) daha fazla ise ve davalı bu fazlayı da hüküm altına aldırmak istiyorsa, o zaman fazla alacağın davalıdan tahsili için harç yatırması gerekir.
Dava konusu olaya gelince; davalı süresi içinde dava konusu olay nedeniyle cismani zarara uğradığını ileri sürerek takas talebinde bulunduğuna ve haksız eylemlerde zarardan kaynaklanan tazminat hakkının olay tarihinde muaccel hale geldiğine göre davacının zararının kapsamı belirlendikten sonra davalının zararı yönünden tüm deliller toplanarak isteyebileceği miktar hesaplanarak hükmedilecek miktardan takas isteği doğrultusunda indirilmesi gerekir. Yerel mahkemece davalının olay nedeniyle aracında oluşan hasan talep ettiği ve cismani zarar nedeniyle tazminat hakkını saklı tutarak Kuşadası Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 1993/40 esas sayılı dosyası ile açtığı dava nedeniyle takas talebinin reddedilmiş olması bozmayı gerektirir.
SONUÇ : Temyiz olunan kararın (2) sayılı bentte açıklanan nedenlerle (BOZULMASINA), öteki temyiz itirazlarının ilk bentteki nedenlerle reddine ve peşin alınan harcın istek halinde geri verilmesine, 2.10.1997 gününde oybirliğiyle karar verildi.