 |
T.C.
YARGITAY
4. Hukuk Dairesi
E. 1994/5865
K. 1994/11183
T. 13.12.1994
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
MEMUR SENDİKASINCA YAPILAN
TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ
(Yasal geçerliliği olup olmadığı sorunu)
KARAR ÖZETİ: Memurların sendika kurmalarını engelleyen yasal bir kural bulunmamakta ise de, şu andaki durum itibariyle toplu iş sözleşmesi yapabileceklerine ilişkin yasal bir düzenleme henüz yapılmamıştır. Kamu hizmetini yürüten bir memurun atanması, görevi, yürüttüğü işin nitelik ve' kapsamı, sahip olduğu güvenceler itibariyle bir, kamu kurumu ile arasındaki hukuki ilişki ve düzenleme; İş Yasasına tabi olan işçi - işveren arasındaki ilişki gibi kabul edilemez. Bundan dolayı, yasal düzenleme olmadığı için kamu kurum ve kuruluşları ile toplu iş sözleşmesi yapamazlar. Bu nitelikte bir sözleşme için yasal bir düzenlemenin yapılması zorunludur. Bu zorunluluk gerçekleşmeden yapılan sözleşmeler yasal ve taraflar için bağlayıcı olamaz. Bu nedenle, taraflardan biri sözleşmeye dayanarak o sözleşme ile sağlanan haklardan sözederek istekte bulunamaz.
(2709 s. Anayasa m. 128, 129/5, 53)
(657 s. DMK. m. 4,13)
( 2822 s. TSK.)
Taraflar arasındaki alacak davası üzerine yapılan yargılama sonunda, ilamda yazılı nedenlerden dolayı 12.980.000 liranın 19.5.1993 tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte davalıdan alınarak davacıya ödenmesine, ilişkin hükmün süresi içinde davalı belediye avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine. tetkik hakimi tarafından düzenlenen rapor okunduktan sonra dosya incelendi, gereği konuşuldu:
Davacıyı temsilen Tüm Belediye Memurları Sendikası tarafından açılan davada, davalı belediye ile toplu iş sözleşmesi yapıldığı, ancak davalının sözleşme ile öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmediği belirtilerek, alacağın ödenmesi istenmiştir.
İstem, mahkemece kabul edilmiştir.
Dosyadaki delil ve belgelere göre TUM BEL-SEN adına bir memur sendikasının kurulduğu, bu sendika ile belediye arasında 27.2.1993 tarihinde "Toplu İş Sözleşmesi" adlı bir sözleşmenin yapıldığı anlaşılmıştır. Davacı da 657 sayılı Yasaya tabi ve atama tasurrufuna göre davalı belediyede çalışan personel olup adına temsilen davayı açan sendikanın da üyesidir. Bu hususlar tartışmasızdır. Tartışmalı olan yön, bu nitelikteki bir sendikanın, şu andaki hukuki statüsü itibariyle toplu iş sözleşmesi yapıp yapamayacağıdır.
Yürürlükte bulunan mevzuata göre, memur sendikası adı ile bir kuruluşun teşkilinde hukuki bakımdan bir engel bulunmamaktadır. Bu sonuç, Dairemiz kararları ile de kabul edilmiştir (4. HD. nin 11.7.1994 T., 8217/6585 sayılı kararı...). Ne var ki, memur sendikaları salt kamu hizmeti yapan memur statüsünde bulunan kişiler tarafından kurulmuştur. 657 sayılı Devlet Personel Yasasının 4. maddesinde; "... Devlet ve diğer kamu tüzel kişilerince genel idare esaslarına göre yürütülen asli ve sürekli kamu hizmetlerini ifa ile görevlendirilenler. " in memur sayılacağı ifade edilmiştir. Yine Anayasanın 128. maddesinde de, memurların atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülüklerinin yasa ile düzenleneceği hükme bağlanmıştır.
Memurların sendika kurmalarını engelleyen yasal bir kural bulunmamakla birlikte, şu andaki durum itibariyle toplu iş sözleşmesi yapabileceklerine dair yasal düzenleme henüz yapılmamıştır. Anayasanın 53. maddesinde, işçilerin ve işverenlerin ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma koşullarını düzenlemek amacı ile toplu iş sözleşmesi yapabilecekleri kuralı yer almış ve toplu iş sözleşmesinin nasıl yapılacağının da kanunla düzenleneceği belirtilmiştir. İşte bunun sonucu olarak 1983 yılında 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu yürürlüğe konulmuştur.
Toplu iş sözleşmesi; işveren ile çalışan arasında hizmet aktinin yapılmasını, kapsamını, sona ermesini, sözleşme ile tarafların hak ve yükümlülüklerini, uygulanmasını, çıkan uyuşmazlıkların çözümüne ilişkin yöntemleri düzenlerler. Belirtilen bu sonuçtan da anlaşılacağı üzere, kamu hizmetini yürüten bir memurun atanması, görevi, yürüttüğü işin nitelik ve kapsamı, sahip olduğu güvenceler itibariyle (Anayasa madde 129/5 ve 657 sayılı Yasanın 13. maddesi) bir kamu kurumu ile arasındaki hukuki ilişki ve düzenleme, iş yasasına tabi olan işçi-işveren arasındaki ilişki gibi kabul edilemez. Bundan dolayı da, memur sendikaları yasal düzenleme olmadığı için kamu kurum ve kuruluşları ile toplu iş sözleşmesi yapamazlar. Çünkü, bu nitelikte bir sözleşme için yasal bir düzenlemenin yapılması zorunludur. Bu zorunluluk gerçekleşmeden yapılan sözleşmeler yasal ve taraflar yönünden bağlayıcı olamaz. Bu nedenle de taraflardan biri sözleşmeye dayanarak o sözleşme ile sağlanan haklardan sözederek talepte bulunamaz.
Açıklanan esaslar gözetilerek davanın reddi gerekli iken, karar yerinde yazılı gerekçe ile istemin kabulüne hükmedilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup kararın bu nedenle bozulması gerekmiştir.
Sonuç : Temyiz olunan kararın açıklanan nedenlerle (BOZULMASINA), bozma nedenine göre şimdilik sair yönlerin incelenmesine yer olmadığına ve peşin alınan harcın istek halinde geri verilmesine bozmada oybirliği, gerekçede oyçokluğu ile 13.12.1994 gününde karar verildi.
KARŞI OY
Memur sendikaları ile ilgili yasal düzenleme henüz yapılmamış bulunduğundan ortada kurulmuş bir memur sendikasının varlığından da sözedilemez. Davanın bu nedenle reddi gerektiği görüşündeyim.
Ülkü AYDIN
Üye
