 |
T.C.
YARGITAY
4. Hukuk Dairesi
E. 1992/13180
K. 1993/10556
T. 13.9.1993
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
HAKSIZ EYLEM
TOPLUCA YAPILAN EYLEM
MAHKUMİYET KARARI
ÖZET Rücu tazminatına esas olan zararın davalıların da katıldığı toplu eylem içinde gerçekleştiği kabul edilirse, sorumluluğun BK.nun 50. maddesinde düzenlenen müteselsil sorumluluk kurallarına göre belirlenmesi gerekir.
(818 s. BK. m. 41, 50, 53)
Taraflar arasındaki tazminat davası üzerine yapılan yargılama sonunda, ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine ilişkin hükmün süresi içinde davacı İçişleri Bakanlığı adına Hazine avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine; tetkik hakimi tarafından düzenlenen rapor okunduktan sonra dosya incelendi, gereği konuşuldu:
Davacı Devlet, davacıların toplu halde Sivas'ın Y Mahallesi'nde oturan yurttaşların ev ve işyerlerini tahrip ettiklerini bu nedenle zarar görenlere ödenen tazminatın davalılardan müteselsilen tahsiline ve karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece, "tazminat hukukunda esas zarar veren kişinin eyleminden dolayı bu eylemlerinin tüm delillerle kesinlikle sabit olması, başka bir deyimle fiil ile zarar arasında tam bir illiyet ilişkisinin bulunması gerektiği ve olayda bunun belirlenemediği" gerekçesiyle isteğin reddine karar vermiştir.
Davaya konu olay, 1978 yılında Sivasta gerçekleşmiştir; davalıların da katıldığı ileri sürülen olaylarda karşıt görüşlü yurttaşlara ait ev ve işyerlerinin topluca tahrip edildiği ceza mahkemesinin 7.7.1981 günlü mahkumiyet kararında belirlenmiştir. Ceza mahkemesinin mahkumiyet kararıyla belirlenen bu olgularla hukuk hakimi bağlıdır. Bu nedenle davalıların ceza mahkemesinde ileri sürüldüğü gibi karşıt görüşteki yurttaşların ev ve işyerlerini tahrip etme eylemini önceden bilerek ve isteyerek yapma hali olmasa dahi, birbirlerinin farkında olarak ortak davranışta bulunduklarının anlaşılması halinde; rücu tazminatına esas olan zararın gerçekleşmesine davalıların da katıldıkları kabul edilmelidir.
Ancak; sorun davalıların doğrudan doğruya katılmadıkları eylemlerden zararlardan sorumlu olup olmayacaklarında toplanmaktadır.
Rücu tazminatına esas olan zararın davalıların da katıldığı toplu eylem içinde gerçekleştiği kabul edilirse sorumluluğun Borçlar Kanununun 50. maddesinde düzenlenen müteselsil sorumluluk kurallarına göre belirlenmesi gerekir.
Borçlar Kanununun 50. maddesinde; birden ziyade kimseler birlikte bir zarar ika ettikleri takdirde müşevvik ile asıl fail ve fer'an medhali olanlar tefrik edilmeksizin müteselsilen mesul olurlar" kuralı getirilmiştir.
Karşıt görüşlü kimselerin ev ve işyerlerinin tahrip edilmesinin toplu bir eylemle gerçekleştiği ceza kararında tartışılmayacak biçimde anlaşılmaktadır. Bu nedenle davalıların da bu eyleme katıldıkları kabul edilirse; birlikte gerçekleştirilen zarardan söz edilebilir. Davalıların eylem içinde müşevvik (ayartan–kışkırtan ve önayak olan) asıl fail ve fer'an methali (ikinci derecede karışma) durumunda bulunmaları yeterlidir. O halde davalılar olayda belirli zararın asıl faili olmasalar bile olayda kışkırtan, önayak olarak (müşevvik) etkinliği bulunan veya başkasının haksız eylemini (kasten veya ihmal ile) kolaylaştıran yardım ederek zararın gerçekleşmesinde ikinci derecede rol oynayan (fer'an methali) kimse durumunda iseler sorumlulukları Borçlar Kanununun 50. maddesine göre kabul edilmelidir.
O halde mahkemenin, somut olayda Borçlar Kanununun 50. maddesinde düzenlenen müteselsil sorumluluğun unsurlarını tartışmadan davayı reddetmesi bozma nedenidir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarda açıklanan nedenlerle davacı yararına BOZULMASINA, 13.9.1993 gününde oybirliğiyle karar verildi.
|
