DAVA : Taraflar arasındaki haksız eylemden doğan tazminat davası üzerine yapılar yargılama sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı lira tazminatın işlenmiş faizi liranın ve dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya ödenmesine, fazla istemin reddine ilişkin hükmün süresi içinde davalılar avukatlarınca temyiz edilmesi üzerine gereği konuşuldu:

 

KARAR : 1 - Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasaya uygun gerektirici nedenlere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine, özellikle gözleme dayanılarak hazırlanan ilk bilirkişi raporuna göre karar verilmiş olmasına, hasat mevsiminin geçmesi nedeniyle gerçek zararın daha az olduğu yolunda bir araştırmada yapılamayacağına göre davalıların temyiz itirazlarının reddi gerekir.

2 - Yargı uyuşmazlıklarını çözerken taraflar güven verici işler yapmak ve pahalı yargı olgusunun gerçekleşmesinden kaçınmak zorundadırlar.

Davaya konu zararlar, iki davalının işletmelerinden çıkan gazların yarattığı çevre kirliliğinden oluşmakta ve bu zarar her sene periyodik olarak gerçekleşmektedir. Diğer taraftan zarar aniden değil, bir zaman süreci içerisinde gerçekleşmektedir. Tespit işlemi de bir yargılama işlemi olduğuna göre; bunun, hakimin denetiminde tarafların gözönünde ve onların katılımıyla gerçekleştirilmesi hem yargılamanın daha ucuz yapılmasına hem de adaletin taraflara güven verecek biçimde gerçekleştirilmesine yardımcı olur. Hakimler, verilen kararların mükemmeliyeti ve sosyal doğruluğu hususunda taraflarda güven yaratmak için yüksek özen göstermek zorundadırlar.

Olayımızda her sene sürekli meydana gelen mahsuldeki zararın tesbiti için istekte bulunulmuş ve davalılara tesbitin yapılacağı hususunda bir tebligat yapılmadan işlem yapılmıştır. Ancak her iki tesbitte alınan bilirkişi raporlarında, özellikle gözlem tarihleri ayrı olduğundan, değişik sonuçlar alınmıştır. Zarar gören mahsulün hasatı nedeni ile bu çelişkilerin giderilmesi de mümkün olmamıştır.

Mahkeme, ilk tesbit için kedisine başvurulduğunda keşif gününü davalılara PTT nin hızlı servisleriyle bildirebilir ve bugün davalıların Yargıtay denetimine kadar getirdiği eleştirilere ve itirazlara meydan vermemiş olabilirdi; mahkemeler, yapılan yargılama işlemi bir tesbit dahi olsa, olanakları varsa tarafların katılmasını sağlayacak önlemleri almak zorundadırlar. Çünkü tesbit de dahil olmak üzere tüm yargılama işlemlerinde olguların ve hukuki sorunların tarafların katılımıyla yapılması çağdaş yargılama sistemi ve tekniğinin gereğidir. Olayımızda mahkemenin bu kurallara uymadığı gerçeği ise tartışmasızdır.

Mahkemenin bir günde yüzlerce dosyanın keşfini yaptığı ve keşif tutanaklarına yalnız bilirkişilerin kimlikleriyle genel olarak gözlemin yapıldığının geçirildiği ve zararın belirlenmesini tamamen bilirkişinin insiyatifine bıraktığı anlaşılmaktadır. Tesbitin hakimin gözetim ve denetiminde yapılmasının nedeni hem taraflara güvence vermek ve hem de gerçekleri, doğru olanı belirlemektir. Bu nedenle keşif raporları sonradan alınması zorunlu olsa bile zararın belirlenmesine esas olacak tüm olguların ve özellikle zararın niteliği, kapsamı hakkındaki gözlemlerin hakimin denetim ve gözetiminde ve tarafların katılımıyla tutanaklara geçirilmesi gerekir; gereğinde fotoğraf çekme gibi günümüzün yaygın ve ucuz araçlarından da yararlanılabileceği gözardı edilmemelidir. Mahkemenin, uygulamasının ötedenberi var olan ve yaygınlaşmış biçime uygun düşmesi; yapılanın doğru olduğunu göstermez.

Diğer taraftan mahkeme hasat mevsimi geçtikten ve zararın belirlenmesi için her türlü olgular ortadan kalktıktan 9-10 ay sonra mahallinde keşfe karar vermiş ve mahkeme heyetiyle mahalline giden bilirkişiler, zararın belirlenmesi için olmayan olgulara dayanarak görüş bildiremeyeceklerini beyan etmişlerdir. Mahkeme bilirkişilerin ortaya koyduğu bu gerçeği önceden görüp keşif kararı vermemesi gerekirdi; böyle bir işlem hem pahalı yargı olgusuna hizmet eder, hem de yargılamanın sonucunda yapılacak nitelendirme ve değerlendirmeleri zorlaştırır. Nitekim, mahkeme üç keşifle sonuç alamamış ve dosyayı Ankara'ya göndererek uzman kişilerin görüşünü almak zorunda kalmış, ancak ilk tesbit raporuna dönerek karar vermiştir.

Mahkeme, ilk tesbiti özenle yapmış olsaydı sonradan gereksiz olarak ikisi keşifle birisi evrak üzerinde yapılan işlemler yapılmayacaktı. Bu durum, pahalı yargı olgusunu gerçekleştirmekle kalmamış, yargının zorunlu şartı güven de tartışılır duruma gelmiştir. Hukuk Usulü Muhakemeleri Yasası'nın 77. maddesinin hakime yüklediği "tahkikatın ve yargılamanın çabukluk, ucuzluk ve düzen içinde yapılması" yolundaki ilkesine uyulmaması ve bu yolla hükmün mükemmeliyeti ve sosyal doğruluğu hakkında davalarda duraksama yaratılması hatalı olmuştur. Ancak bu yanlışlıklar yeniden yargılamayla düzeltilecek nitelikte görülmediğinden bunlara değinilmekle yetinilmiştir.

 

SONUÇ : Temyiz olunan kararın 1 ve 2. bentte gösterilen nedenlerle ONANMASINA 27.5.1991 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972