 |
T.C.
YARGITAY
3. Hukuk Dairesi
E: 2004/7
K: 2004/23
T: 19.1.2004
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
DAVA : Dava dilekçesinde kira parasının 15.8.2002 gününden başlayarak aylık, 1.500.000.000 lira olarak tesbiti istenilmiştir. Mahkemece davanın kısmen kabulü ( brüt 2.250.000.000 TL ) tesbiti cihetine gidilmiş, hüküm davalı ( karşı davacı ) tarafından temyiz edilmiştir.
Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
KARAR : Davacı ( kiracı ) aylık kiranın 15.8.2002 tarihinden itibaren 1.500.000.000 lira olarak; karşı dava ile de kiralayan ( karşı davacı ) aynı dönem için aylık ( %65 endeks uygulanmak suretiyle ) 3.712.500.000 lira olarak tesbitini talep etmiştir.
Mahkemece; kiralananın hak ve nesafete göre 2.500.000.000 lira getirebileceği yolunda görüş bildiren bilirkişi raporu esas alınmak suretiyle aylık bürüt 2.250.000.000 lira olarak saptanmıştır.
Taraflar arasındaki ilk kira sözleşmesi 1.9.1999 tarihli olup aylık 3050 Dolar üzerinden 4 aylık süre ile düzenlenmişlerdir.
Daha sonra ise 15.8.2001 tarihli sözleşme ile aylık kira bedeli 2.250.000.000 lira olarak kararlaştırılmış ve özel şartlar 3.madde de artış şartı belirlenmiştir.
O halde görülüyor ki taraflar serbest iradeleriyle dolar olarak kararlaştırdıkları kira parasını Türk Lirasına değiştirmek ve artış koşulu getirmek suretiyle yeni bir sözleşme düzenlemiştir.
Hukuk Genel Kurul'unca da benimsenen ve devamlılık kazanan yargısal kararlara göre tarafların serbest iradesi ile düzenlenen kira sözleşmesini takip eden üç yıl objektif ve özel şartlarda bir değişiklik olmamışsa %65 oranı ( T.E.F.Endeksi %65'i ile sınırlı olarak, T.E.F.Endeksi %65'in altında kaldığı hallerde o oran ) gözetilmek suretiyle endeks uygulanarak bulunacak bedelin hak ve nesafete uygun olduğu kabul edilmiştir. Bu süre belirlenirken ülkenin yaşadığı enflasyon olgusunun etkilerinin kiralayan ve kiracı arasındaki bir denge kurularak azaltılması amaçlanmıştır.
Davacı dava dilekçesinde, ilk kira dönemini izleyen ve davaya konu yapılan dönemde kira parasının düşüş göstermesine olağan rayiç dışında neden olan faktörlerden örneğin, kiralananın yüzölçümünde veya diğer niteliklerindeki değişmelerinden, kiralananın bulunduğu yerdeki ticari durum değişikliklerinden ve genellikle memleketteki ticari ve ekonomik dalgalanmaların, paranın satın alma gücündeki değişikliğin memur maaşlarındaki katsayı ve işçi ücretlerindeki asgari ücret değişikliklerinin kendi lehine olarak kira parasına etki yaptığından sözetmemiştir.
Hükme dayanak yapılan bilirkişi raporunda bütün bu hususları içeren bir inceleme ve araştırma yapılmamıştır. Raporda endekse göre hesaplanan kira parasının yüksek olup hak ve nesafet kuralları sarsılır denilmiş, taşınmazın mevkii, özellikleri dikkate alındığında vicdani kanaate göre bürüt 2.500.000.000 liranın uygun olduğu bildirilmiştir.
O halde mahkemece yukarıda anlatılan ilke ışığında endeks uygulanmak suretiyle kira parasının saptanması ve karşı dava hakkında hüküm kurulması gerekirken gerekçesiz ve objektif incelemeden uzak bilirkişi raporu esas alınmak suretiyle sonuca gidilmesinde isabet görülmemiştir.
SONUÇ : Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK.nun 428. maddesi gereğince BOZULMASINA ve peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 19.01.2004 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.