 |
T.C.
YARGITAY
3. Hukuk Dairesi
E. 1997/359
K. 1997/778
T. 27.1.1997
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
TÜTÜN BEDELLERİNİN YENİDEN TESPİTİ
UYUŞMAZLIKLARIN HAKEMLER ELİYLE ÇÖZÜMLENMESİ
KARAR ÖZETİ : Tütün alım-satım sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların, hakemler eliyle çözümlenmesinin şartları, 1177 sayılı Yasanının 25. maddesine göre, tütün alım- satım sözleşmesinin "uygulama ve yürütümünden" doğan uyuşmazlıklar hakemler eliyle çözümlenir. Davacının tütün bedelinin yeniden takdirine dair sitemi, sözleşmenin "uygulama ve yürütme" ile ilgili bir uyuşmazlık olarak nitelendirmez. Böyle bir istek, sözleşmenin kuruluşuna (akdin in'ikadına) ilişkindir. Bu bakımdan. hakemlerin yetkileri dahilinde olmayan bir konu hakkında karar verdiklerinin kabulü gerekir.
Davacının diğer isteği ise, su çürüğü ve ihrak adı altında ayrılan tütün miktarının yeniden belirlenmesi olup, 1177 sayılı Yasanın 18. maddesi uyarınca bu tür uyuşmazlıklar yine yasada anılan kuruluşlarca, kesin olarak çözüme bağlanır.
Hakemlerin; yetkileri, görevleri dahilinde olmayan bir konu hakkında karar vermiş olmaları, HUMK.nun 533/B, maddesine göre doğru değildir.
(1177 s. Tütün K. m. 25,19)
(1086 s. HUMK. m. 533/B)
Dava dilekçesinde, 1177 sayılı Yasa uyarınca hakem kurulunun oluşturularak tütün bedellerinin yeniden tesbiti ile faiz, tazminat ve masraflarla birlikte davalı taraftan tahsili istenilmiştir. Hakem Kurulunca istem gibi karar verilmiş; hakem kararı, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir,
Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup, gereği düşünüldü:
Davacı; Sulh Hukuk Mahkemesine verdiği dilekçesinde, 1177 sayılı Yasanın 25. maddesi uyarınca, hakem kurulu oluşturularak davalı İdareye teslim ettiği tütünün satış bedelinin yeniden takdir edilmesini, su çürüğü ve ihrak adı altında ayrılan tütün miktarının tesbiti ile alacağın faizi ve masraflarla birlikte davalıdan tahsilini istemiştir.
Mahkeme tarafından oluşturulan hakem kurulu, istem gibi karar vermiştir. Davacı tütün ekicisidir. Davalı Yaprak Tütün İşletme Müdürlüğü ile tütün alım-satım sözleşmesi yaptığı, sözleşmenin konusunu oluşturan tütünleri teslim ettiği, bedelinin davadan önce kendisine ödendiği anlaşılmaktadır.
Tütün alım-satım sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların hakemler eliyle çözümlenmesinin şartları, 1177 sayılı Yasanın 25 inci maddesinde düzenlenmektedir. Anılan hükme göre, tütün alım-satım sözleşmesinin "uygulama ve yürütümünden" doğan uyuşmazlıklar hakemler eliyle çözümlenir. Davacının tütün bedelinin yeniden takdirine dair istemi sözleşmenin "uygulama ve yürütümü" ile ilgili bir uyuşmazlık olarak nitelendirilemez. Böyle bir talep sözleşmenin kuruluşuna (akdin in'ikadına) ilişkindir. Bu bakımdan hakemlerin yetkileri dahilinde olmayan bir konu hakkında karar verdiklerinin kabulü gerekir.
Davacının diğer talebi ise, su çürüğü ve ihrak adı altında ayrılan tütün miktarının yeniden belirlenmesidir. 1177 sayılı Yasanın 19. maddesi uyarınca bu tür uyuşmazlıklar yine yasada anılan kuruluşlarca kesin olarak çözüme bağlanır. Kaldı ki sözleşmenin kuruluş aşaması ile ilgili bu talep de sözleşmenin "uygulama ve yürütümü" ile ilgili bir uyuşmazlık olarak nitelendirilmemelidir.
Hakemlerin, yetkileri (görevleri) dahilinde olmayan bir konu hakkında karar vermiş olmaları, HUMK. md. 533/3 hükmüne göre temyiz (bozma) nedenidir.
Bu itibarla, yukarıda açıklanan esaslar göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde karar verilmesi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan, kabulü ile hakemlerin kararının HUMK.nun 533/3. maddesi uyarınca (BOZULMASINA), peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 27.1.1997 gününde oybirliğiyle karar verildi.