 |
T.C.
YARGITAY
2. Hukuk Dairesi
E. 1998/938
K. 1998/3251
T. 18.3.1998
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
YABANCI ÜLKEDE OTURAN TÜRK VATANDAŞLARI
KİŞİ HAKLARI
YETKİLİ MAHKEME
KARAR ÖZETİ: Yabancı ülkede oturan Türk vatandaşları, kişi haklarına ilişkin davalarını isterlerse oturdukları ülke mahkemesinde, isterlerse yetkili Türk Mahkemesinde, açabilir. Nüfusa kayıtlı olunan yer, karine olarak ikametgah sayılır. Yurt dışında geçici oturma, ikametgahın nakli sayılmaz. Boşanma davasının, davacının. ikametgahı veya eşlerin davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesinde açılması gerekir.
(2675 s. MOUHK. m. 27)
(1086 s. HUMK. m.9)
Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda, mahalli mahkemece verilen hüküm temyiz edilmekle; evrak okunup, gereği görüşülüp düşünüldü.
2675 sayılı Yasanın 27. maddesi; Türk Mahkemelerinin, milletlerarası yetkisini, iç hukukun yer itibariyle yetki kurallarının tayin edeceğini öngörmüştür. Ülke içersindeki yetki kuralları aynı zamanda milletlerarası yetkiyi düzenleyen kurallar olarak ta uygulanacaktır. Usul ve maddi kanunlardaki düzenlemeler ile usulüne uygun yürürlüğe konulmuş anlaşmalardaki usul kuralları da geçerli kabul edilecektir.
Yabancı ülkede oturan Türk vatandaşları, kişi hallerine ait davaları isterlerse oturdukları yerdeki mahkemede, isterlerse yetkili Türk Mahkemesinde açabilirler (2675 sayılı Yasanın 28. maddesi). Bu konuda Türk Mahkemesinin kesin yetkisi yoktur.
Hukuk Usulü Muhakemeleri Yasasının 187. maddesinde yer alan ilk itirazlar birer dava engelidir. İleri sürülme zamanı şekli, hakimin inceleme biçimi ve verilecek kararlar usul hukukun bir parçası olup hakimin kanunu uygulanacaktır (Lex Fori).
Hukuk Usulü Muhakemeleri Yasasının 9/son maddesi, boşanma davalarında yetkili mahkemenin davacının ikametgahı veya eşlerin davadan önce son defa altı aydan beri, birlikte oturdukları yer mahkemesi olduğunu hükme bağlamıştır. Dava açan bunlardan birini tercih edecektir. Kadının ikametgahı kocanın ikametgahıdır (MK. m. 21). Her Türk Vatandaşı kendisini ikametgah edindiği yer nüfusuna yazdırmaya da mecburdur (NK. m. 4).
Nüfusa kayıtlı olunan yer karine olarak ikametgahtır. Yurt dışındaki mücerret oturma süresi neye ulaşırsa ulaşsın ikametgahın nakledildiği anlamını taşımaz.
Davaya bakacak yetkili bir Türk Mahkemesi. mevcutsa, davanın Türkiye de görülmesi gerekir. Diğer bir anlatımla yetkili bir Türk Mahkemesinin olmaması halinde yetki itirazı yapılabilir. Türk Mahkemesi yetki itirazı üzerine sadece kendisinin Milletlerarası yetkiye sahip olup olmadığını inceler. Milletlerarası yetkiye sahip olmadığının tespiti halinde başka bir ülkenin yetkisini belirlemeden davanın reddine karar vermesi icabeder. Çünkü, Türk Mahkemesi yabancı mahkemeye yetki veremeyeceği gibi atıflandırma da bulunamaz.
Yine yabancı unsuru ihtiva eden bir davada Türkiye'de yer itibariyle yetkili mahkeme mevcutken yetkisiz bir mahkemede davanın açılması halinde yetki itirazının isabetli gösterilmemesi sebebiyle ret kararı verilip işin esasının incelenmesi icabeder (HUMK.m.23).
Taraflar, Türk Vatandaşı olup Ovacık nüfusuna kayıtlıdırlar. İkametgahları Ovacık'tır. Boşanma davalarına bakacak bir Türk Mahkemesi vardır. Yetki itirazında bulunulurken, isabetli olarak davanın Ovacık'ta bakılması gerekeceği de belirtilmiştir. O halde mahkemece, yetkili mahkemenin Ovacık olduğu belirlenip dilekçenin bu yönden reddine karar verilmesi gerekirken yasanın yorumunda, delillerin değerlendirilmesinde yanılgıya düşülerek Alman Mahkemelerinin yetkili olduğundan söz edilerek. yetkisizlik kararı verilmesi isabetsizdir.
Sonuç: Temyiz edilen hükmün gösterilen sebeple (BOZULMASINA), temyiz peşin harcın yatırana geri verilmesine, 18.3.1998 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.