DAVA : Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen hüküm temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü.

KARAR : Hollanda kraliyet mahkemesince verilen boşanma kararı Trabzon 1.Asliye Hukuk Mahkemesinin hasımsız olarak verdiği 11/11/1992 gün 475/493 sayılı kararıyla tanınmış ve nüfusta yerine getirilmiş davalı koca bunun üzerine yeniden evlenmiştir.

Davacı, usul hükümlerine aykırı olarak alınan tanıma kararının iptalini istemiş mahkeme bu isteği red etmiştir.

Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 445/7.maddesi karşı tarafın hile kullanmasını yargılamanın iadesi nedeni saymıştır.

Buradaki hilenin genel anlamda tanımlanan hileden daha geniş bir çerçevede yorumlanması gerekir. O halde "Borçlar Kanununda düzenlenen hilenin unsurlarına bağlı kalmaksızın Hakimin ne gibi ifade ve eylemlerin yargılamanın yenilenmesini gerekli kılacağını taktir etmesi gerekir" ( Bak. Prof. Dr. Baki Kuru HUMK. ct.4 sh. 3625 )

Hasımlı olması gereken tanıma davasının hasımsız açılması sonucu davacının yargılama dışında tutularak hüküm alınması da belirtilen geniş yorum sonucu taraf hilesi olarak değerlendirilmesi gerekir. Davaya bakan hakimin görevi gereği bu eksikliği gidermeden hüküm kurması kullanılan hilenin varlığını etkilemez.

Diğer yönden aynı yasanın ( HUMK. 448/8. ) maddesi "vekil veya mümessil olmayan kişiler huzuru ile davanın görülmüş olması da yargılamanın yenilenme nedenidir. Burada da amaç kendisini mahkemede usulüne uygun olarak temsil ettiremeyen kişi aleyhinde verilip kesinleşen hükümlerin yeniden incelenmesi yanılgıların düzeltilmesini sağlamaktır.

Yasal kurallara uygun olmayan temsil yargılamanın iadesi nedeni olacağına göre hiç temsil edilememe ve yargılama dışında tutulmak suretiyle yoklukta hüküm alma da yargılamanın iadesi nedeni sayılabilmelidir.

Çekişmesiz yargıda yargılamanın hasımsız olması yasa gereğidir. Hasıma yöneltilmesi gereken davanın hasımsız açılıp sonuçlandırılmış olması da çekişmesiz yargıya ait kuralların uygulanmasını gerektirmez. Zira çekişmesiz yargıyla verilen kararlar maddi anlamda kesinleşmediğinden yargılamanın iadesine konu oluşturmazlar.

O halde belirtilen maddi olguların yargılamanın iadesi nedeni olarak değerlendirilmesi, ilamın iptali istemi için yargılamanın iadesi isteğinin de bulunduğunun kabul edilerek delillerin bu çerçeve içinde değerlendirilip sonucuna uygun hüküm kurulması yerine, yazılı gerekçelerle davanın reddedilmesi doğru bulunmamıştır.

SONUÇ : Hükmün açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine sebebinde oyçokluğu bozmada oybirliğiyle karar verildi.11/03/1996

2675 sayılı kanunun 42. maddesi uyarınca yabancı mahkeme kararının tanınması yolundaki isteklerin incelenmesi de tenfiz isteminde olduğu gibidir. Şu halde aynı kanun 38, 36 ve 39. maddesi uyarınca davanın yabancı ilamın tarafları arasında incelenmesi gerekir. Öte yandan Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 73. maddesi uyarınca kanunun açıkça gösterdiği istisnalar dışında ihtilafın tarafları veya ilgilileri hakim tarafından istima veyahut iddia ve müdafaalarını beyan etmeleri için kanuni şekillere tevfikan davet edilmedikçe karar verilemez. Açıklandığı üzere bu davanın davacısı hasım gösterilmeden, mahkemece kendisine bir tebligat ve çağrı gönderilmeden oluşturulan tanıma kararı davalı hakkında bir sonuç doğurmaz. Usulüne uygun oluşmayan mahkeme kararına istinaden nüfus sicilinde yapılan değişikliklerin eski haline getirilmesini davacının istemesinde bir yanlışlık yoktur. Hatta bu isteğin kabul edilebilmesi için usulsüz oluşan mahkeme kararının iptali de gerekmez. O kararın davacı yönünden lüzum ifade etmediği tesbit edilerek kayıtlar düzeltilir.

Sayın çoğunluğun bu kararı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 445. maddesinde yer alan maddi ve şekli hukuk yönünden kesinleşmiş ilamlardan telakki etmesine katılmak mümkün değildir. Davacı o ilamın tarafı veya tarafın halefi durumunda olmadığından aynı kanunun 446. maddesi uyarınca muhakemenin iadesini de isteyemez. Kanunlara uygun olarak taraf teşkili yapılmadan alınan ilamlara karşı müracaat yolunu Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 445 ve müteakip maddelerinde düzenlenen yargılamanın iadesinin dar kalıplarına sıkıştırmak, hak düşürücü sürelere bağlamak hakkaniyet kuralları ille de bağdaşmaz.

Davanın kabulü ile nüfus kayıtlarının tarafların evliliği bakımından eski haline getirilmesi gerekirken, yetersiz gerekçe ile reddi doğru olmayıp, kararın açıkladığım sebeple bozulması gerektiği kanaatiyle sayın çoğunluğun gerekçesine katılmıyorum.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972