T.C.

YARGITAY

E. 1994/4563

K. 1994/6689

T. 29.6.1994

 

 

  (Koşulları)

 

KARAR ÖZETİ :1- Tenkis davasının dinlenebilmesi için, öncelikle, murisin ölüme bağlı veya sağlar arası bir kazandırma işlemi ile saklı pay sahiplerinin haklarını zedelemiş olması gerekir. Mahfuz hissenin aşılıp aşılmadığından söz etmek ise, ancak temlik konusu olan ve temlikin dışında kalan terekenin tümüyle bilinmesi halinde mümkündür. Bunun için, murisin ölüm tarihindeki aktifinden pasifi indirilmek suretiyle net terekesi oluşturulup, mirasın açıldığı tarihteki parasal değeri tesbit edilmeli ve miras bırakanın tasarruf nisabını aşıp aşmadığı araştırılmalı; aşılmış ise, tasarrufun niteliğine göre, tasarruf işleminde mahfuz hisseyi zedeleme kastının bulunup bulunmadığı hususu objektif ve subjektif unsurları dikkate alınarak belirlenmelidir.

 

 

2- Murisin ölüm tarihinden geriye doğru bir sene içinde yapılan bağışlar, diğer şartları da var olduğu takdirde, murisin kastı aranmaksızın, tenkise tabidir. Bu nedenle, murisin ölüm tarihinin ayı ve günü ile tesbiti zorunludur.

 

3- Murisin ölümünden evvelki bir seneden daha önce yapılan temliklerde ise, tenkis şartlarının oluşması, mahfuz hisse kurallarını bertaraf etmek kastıyla yapılmış olmasına bağlıdır.

 

(743 s. MK. m. 452, 453, 454, 455, 506, 507/1 -2-3-4, 512)

 

Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda, mahalli mahkemece verilen hüküm temyiz edilmekle; evrak okunup, gereği görüşülüp düşürüldü:

 

1- Tenkis (indirim) davası, miras bırakanın saklı payları zedeleyen ölüme bağlı veya sağlar arası kazandırmaların (teberru) yasal sınıra çekilmesini amaçlayan, öncesine etkili, yenilik doğurucu (inşai) davalardandır.

 

Tenkis davasının dinlenebilmesi için öncelikli koşul; miras bırakanın ölüme bağlı veya sağlar arası bir kazandırma işlemi ile saklı pay sahiplerinin haklarını zedelemiş olmasıdır. Saklı payların zedelendiğinden söz edilmesi ise kazandırma konusu tereke ile kazandırma (temlik) dışı terekenin tümü ile bilinmesiyle mümkündür. Tereke miras bırakanın ölüm tarihinde bırakmış olduğu mameleki kıymetler ile, iadeye ve tenkise tabi olarak yaptığı kazandırmalardır. Bunlar terekenin aktifini oluşturur. Miras bırakanın borçları, bakmakla yükümlü olduğu kişilerin bir aylık nafakası, terekenin defterinin tutulması, mühürlenmesi, cenaze masrafları gibi giderler de pasifidir. Aktiften belirtilen borçların indirilmesi net terekeyi oluşturur. Tereke bu şekilde tesbit edildikten sonra MİRASIN AÇILDIĞI TARİHE GORE DEĞERLENDİRİLMESİ yapılarak parasal olarak miktarının tesbiti gerekir. Miras bırakanın 1/4 olan tasarruf oranını aşıp aşmadığı araştırılmalı; tasarruf oranı aşılmış ise tasarrufun niteliğine göre icap ederse kazandırma işleminde, saklı payları zedeleme kastının bulunup bulunmadığı objektif (nesnel) ve subjektif (öznel) unsurları dikkate alınarak belirlenmelidir. Zira tasarruf oranını aşan her sağlar arası kazandırmada saklı payları zedeleme kastının varlığından söz edilemez.

 

Tasarruf mutlak olarak tenkise tabi (ölüme bağlı tasarruflar veya MK.nun 507. maddesinin 1, 2 ve 3. fıkrasında gösterilenler) veya diğerlerinde mahfuz hisseyi ihlal kastının varlığı kesin olarak anlaşılmış ise, özellikle muayyen mal hakkında tenkis uygulanırken Medeni Kanunun 512. maddesindeki sıralamaya dikkat etmek, dava konusu olup olmadığına bakılmayarak önce ölüme bağlı tasarruflarla davacının saklı payını tamamlamak, sonra sağlar arası tasarrufları dikkate alınmak gerekir. Bu işlem sırasında dava edilmeyen kişi veya tasarrufların tenkisi gerekeceği sonucu çıkarsa davacının onlardaki hakkını dava etmemesinin davalıyı etkilemeyeceği gözetilmelidir.

 

Davalıya yapılan tasarrufun tenkisine sıra geldiği takdirde tasarrufun tümünün değeri ile davalıya yapılan fazla teberru arasında kurulan oranda (sabit tenkis oranı) tasarrufa konu malın paylaşılmasının mümkün olup olmayacağı (MK. 506) araştırılmalı, sonucu uyarınca DAVALIDAN BİR BOLÜM MAL veya o bölümün karşılığı olarak ayrıca hesaplanarak TAZMİNAT ALINMASINA KARAR VERİLMELİDİR:

 

2- Dosya içeriğine göre, dava dilekçesinde miras bırakan Halil oğlu Ahmet'in 17.10.1987 tarihinde öldüğü belirtilmiş, dosyaya konan Çay Sulh Hukuk Mahkemesi'nin 1989/325-331 sayılı veraset belgesinde muris Ahmet'in 1988 yılında öldüğü kabul edilmiştir. Davalılara çeşitli tarihlerde bağış yolu ile temlikler yapılmıştır. Bunlardan bir kısmı 17.2.1987 tarihlidir. Eğer bağışlar murisin ölüm tarihinden geriye doğru bir sene içinde yapılmışsa ve diğer şartları varsa murisin kastı aranmaksızın tenkise tabidir (MK. md. 507/3). Bu yönden miras bırakanın ölüm tarihinin ayı ve günü ile tesbiti zorunludur.

 

3- Murisin ölümünden evvelki bir seneden önce yapılan temliklerden tenkis şartlarının oluşup oluşmadığı Medeni Kanunun 507/4 göre araştırılmalıdır. Davacı tanıkları, miras bırakanın davacıların saklı paylarını ihlal kastı ile davalılara kazandırma yaptığını kabule elverişli bilgi vermemişlerdir. Zira murisin temlik kastı aşikar olmalıdır (MK. md. 507/4). Mahkemece davacı tanıklarının sözlerinin değerlendirme gerekçesi gösterilmeden bütün taşınmazların saklı pay kurallarını ihlal kastı ile bağışlandığının kabulü doğru bulunmamıştır.

 

4- Bilirkişi raporu Yargıtay denetlemesine elverişli olmalıdır. Dosyadaki rapordan davalıların her birine temlik edilen ve temlik dışı kalan terekenin hangileri ve değerlerinin ne olduğu her davalının saklı paya tecavüz oranı davacıların temlik dışı terekeden alacakları anlaşılmamaktadır. Böyle bir rapora göre karar verilmesi de bozma nedenidir.

 

Eksik inceleme ile hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır.

 

Sonuç Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz olunan hükmün (BOZULMASINA), temyiz peşin harcın yatırana geri verilmesine, 29.6.1 994 gününde oybirliğiyle karar verildi.

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972