 |
T.C.
YARGITAY
2. Hukuk Dairesi
E. 1991/12645
K. 1992/3477
T. 24.3.1992
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
GAİPLİK KARARI
NİZASIZ KAZA
GAİP KİŞİNİN MALLARI
ÖZET Hakları ölüme muallak olan kimselerin talebi üzerine hakim gaipliğe karar verebilir. "Hayat ve mematı belli olmayıp da malları on seneden beri mahkeme marifetiyle idare edilen yahut mallarının bu suretle idaresi on senden aşağı olmakla beraber yüz yaşını ikmal etmiş olan kimsenin gaipliğine Hazinenin talebi üzerine hükmolunur.
Kişilerin gaip olduğunun hükmen tespiti yönündeki kararlar nizasız kaza (çekişmesiz yargı) işlemi niteliğindedir.
(743 s. MK. m. 31/1, 530/1, 639/2)
İbrahim ve ark. ileHazine arasındaki karar iptali davasının yapılan muhakemesi sonunda, davanın husumet nedeniyle reddine dair verilen hükmün temyizen murafaa icrası suretiyle tetkiki davacılar temyizen tetkiki de davalı tarafından istenilmekle; dosyadaki bütün kağıtlar okunup, gereği görüşülüp düşünüldü:
Hakları ölüme muallak olan kimselerin talebi üzerine hakim gaipliğe karar verebilir (MK. 31/1). "Hayat ve mematı belli olmayıp da malları on seneden beri mahkeme marifetiyle idare edilen yahut mallarının bu suretle idaresi on seneden aşağı olmakla beraber yüz yaşını ikmal etmiş olan kimsenin gaipliğine, Hazinenin talebi üzerine hükmolunur" (MK. 530/1).
Kişilerin gaip olduğunun hükmen tespiti yönündeki kararlar nizasız kaza (çekişmesiz yargı) işlemi niteliğindedir.
"Nizasız kaza kararları, şekil bakımından kesinleşmiş olsalar bile maddi hukuk açısından kesin hüküm teşkil etmezler... Daha sonra, bu kararların gerçeğe aykırı ve yanlış olduğunun anlaşılması durumunda, kararı veren mahkemece değiştirilebilecekleri gibi, nihayet tesbit edici nitelikte oldukları cihetle nizalı kaza (çekişmeli yargı) mahkemelerini bağlayıcı güçleri de yoktur" (YHGK.nun 5.12.1990 günlü, 2-560/622 sayılı kararı).
Gaipliği tesbit eden çekişmesiz yargı kararının iptalinde veya değiştirilmesindeki yararı olan herkes bunu iddia ve isbat edebilir.
Tapu sicilinde maliki kim olduğu anlaşılamayan veya yirmi sene evvel vefat etmiş yahut gaipliğine hüküm verilmiş bir kimsenin uhdesinde kayıtlı olan bir taşınmaz mal diğer şartları da kazanan zilyedi adına tescili istenebilir (MK. 639/2).
Gaip olduğu tesbit edilen kişi adına kayıtlı bir taşınmaz malı zilyetlikle kazandığını iddia edenin gaiplik kararının aksini iddia ve isbat etmesinde hukuki yararı vardır. Gaiplik kararına itiraz ve dava hakkının, hakkında karar verilen kişi veya mirasçılarına ait olduğundan söz edilerek isteğin reddi doğru bulunmamıştır.
SONUÇ: Davanın temyiz itirazının bu sebeple kabulü ile hükmün BOZULMASINA, 24.3.1 992 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.