 |
T.C.
YARGITAY
19. Hukuk Dairesi
E: 2001/4132
K: 2001/6811
T: 25.10.2001
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
- SIRA CETVELİNE İTİRAZ
- TİCARİ İŞLETME REHNİ
- TAPU SİCİLİNE KAYIT
- İYİNİYET
Karar özeti: Ticari işletme Yasasının 7. maddesine göre ticari işletmenin, üzerinde faaliyette bulunduğu taşınmazın işletme salıibine ait olması halinde, ticari işletme rehni tapu kütüğünün beyanlar hanesine kaydedilecek ise de; bu tescilin yapılmaması, rehin, kendi özel siciline tescille doğduğundan, ticari işletme rehninin geçerliliğini etkilemez.
Aynı Yasanın 9/2 maddesinin karşıt anlamından, işletme konusu menkul malların sicil bölgesi içinde bulunmamaları halinde ayni hak iktisabında iyiniyetin korunamaya-cağı anlamı çıkmaktadır.
MK.nun 901. maddesine bir istisna getiren bu durumdu ipotekli alacaklı, ticari işletme rehnine konu mallar üzerinde ancak ticari işletme rehninden sonra gelen bir rehin hakkı iktisap eder.
(743 s. MK. m. 901)
(1447 s. TİRK. m. 7,9/2,10/2)
(2004 s. İİK. m. 126/4)
Taraflar arasındaki sıra cetveline itiraz davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalı H... Bankası A.Ş. vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Davacı vekili, borçlu O... A.Ş.'ne ait taşınmazın satışından sonra düzenlenen sıra cetvelinde davalı bankaya ticari işletme rehinden dolayı 37.880.000.000.-TL pay ayrıldığını, davalı banka lehinadüzenlenen ticari işletme rehni sözleşmesinin geçerli olmadığını ileri sürerek sıra cetvelinin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, ticari işletme rehni sözleşmesinin kanuna uygun olarak tesis edildiğini belirterek şikayetin reddini istemiştir.
Mercii Hakimliğince iddia, savunma ve toplanan delillere göre ticari işletme rehninin tapu sicilinde yer almadığı, taşınmazın satışa çıkarılması üzerine yapılan i'ana rağmen davalı bankanın İİK.nun 126/4. maddesi uyarınca bildirimde bulunmadığı bu nedenle ticari işletme rehninden doğan alacağın satış aşamasında ileri sürülemeyeceği gerekçesiyle sıra cetvelinin iptaline karar verilmiş, karar davalı H.... A.Ş. vekilince temyiz edilmiştir.
Bedeli paylaşıma konu taşınmaz ve taşınmazın mütemmim cüzü ve teferruatı 24.8.2000 tarihinde 600.000.000.000.-TL'na satılmış, davalı H.... A.Ş.'ne ticari işletme rehninden dolayı 37.880.000.000.-TL pay ayrılmış, davacı İ... Bankası A.Ş. ticari işletme rehninin tapu siciline kaydedilmemesi nedeniyle geçersiz olduğunu, satış ilanı üzerine bu hak ileri sürülmediğinden sıra cetveli düzenlendikten sonra ileri sürülemeyeceğini belirterek sıra cetveline itiraz etmiş, Merci Hakimliğince itiraz kabul edilerek sıra cetvelinin iptaline karar verilmiştir.
Davalı banka lehine ticari işletme rehni 8.11.1995 tarihinde tesis edilmiştir. Ticari işletme rehnine konu menkullerin bulunduğu taşınmaz üzerinde davacı l... Bankası A.Ş. lehine 22.11.1996, 11.8.1997, 18.11.1998 tarihlerinde ipotekler kurulmuştur.
Ticari işletme Rehni Kanununun 7. maddesine göre ticari işletmenin üzerinde faaliyette bulunduğu taşınmazın işletme sahbine ait olması halinde ticari işletme rehni tapu kütüğünün beyanlar hanesine kaydedilecektir. Bu tescilin yapılmaması ticari işletme rehininin geçerliliğini etkilemez. Zira ticari işletme rehni kendi özel siciline tescille doğduğundan bu bildirim geç yapılsa veya hiç yapılmasa dahi rehin hakkı doğmaktadır. (Seza, Reisoğlu: Ticari işletme Rehni ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar, Ankara 1977 s.20; Yeşim Gülekli: ipoteğin Taşınmaz ve Alacak Yönünden Kapsamı, istanbul 1992 s.29; Erhan Türker: Ticari işletme Rehni Eskişehir 1981 s.95; Ali Erten: Ticari işletme Rehni Ankara 2001).
Ticari işletme rehni tapu siciline bildirilmemişse ve taşınmaz üzerinde sonradan lehine ipotek tesis edilen alacaklı iyiniyetli ise hangi alacaklıya öncelik tanınacaktır?
Ticari işletme Rehni Kanununun 9/2. maddesine göre ticari işletme reh-ninden haberdar olmaksızın ticari işletmenin sicil belgesi dışındaki münferit unsurları üzerinde ayni bir hakkı iktisap edenin iyiniyeti korunur. Bu hükmün karşıt anlamından işletme konusu menkul malların sicil bölgesi içinde bulunmaları halinde aynı hak iktisabında iyiniyetin korunmayacağı anlamı çıkmaktadır.
Ticari işletme Rehni Kanununun 10/2. maddesinde ticari işletme rehni sahibinin ticari işletmeye dahil unsurlar üzerinde ayni hak kurmak için alacaklının muvafakatini almak zorunda olduğu hükme bağlanmıştır.
Ticari işletme Rehni Kanununun 9/2 ve 10/2. maddeleri iyiniyetli olarak mülkiyet veya diğer bir ayni hakkın iktisabını düzenleyen MK.nun 901. maddesine bir istisna getirmektedir. Bu durumda ipotekli alacaklı ticari işletme rehnine konu mallar üzerinde ancak ticari işletme rehninden sonra gelen bir rehin hakkı iktisap edeceğinden Mercii Hakimliğince şikayetin reddine karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçeyle kabulünde isabet görülmemiştir.
Sonuç: Yukarıda açıklanan nedenlerle kararın (BOZULMASINA), peşin harcın istek halinde iadesine, 25.10.2001 gününde oybirliğiyle karar verildi.