 |
T.C.
YARGITAY
19. Hukuk Dairesi
E:1999/1994
K:1999/4228
T:17.6.1999
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
AKREDİTİF
TEYİT BANKASININ YÜKÜMLÜLÜĞÜ
ÖZET:Teyit bankası akreditif lehdarına karşı bağımsız ve asli bir yükümlülük altına girdiğinden, kural olarak akreditif lehdarının önce teyit bankasına başvurması, alacağı bu suretle tahsil edememişse alıcıya yönelmesi gerekir.
(818 s. BK. m. 17)
Taraflar arasındaki itirazın iptali davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine yönelik olarak verilen hükmün davalı vekilince duruşmalı olarak temyiz edilmesi üzerine temyiz dilekçesinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
Davacı vekili, davalının talebi üzerine 8.12.1993 tarihinde M.... Bankası A.Ş. tarafından lehdarı müvekkili şirket olan 180 gün vadeli bir akreditif açıldığını, müvekkilinin malları 29.12.1993 tarihinde gönderdiğini, M Bankası A.Ş.nin vadede ödeme yapmadığını, faaliyeti durdurulan amir bankanın geçici yönetimini devralan İ... Bankası A.Ş.nin de ödeme yapmaması üzerine davalıya 6.1.1995 tarihinde ödeme yapması için ihtarname gönderildiğini, amir bankaya ödeme yapmayan davalının mal bedelinden sorumlu olduğunu ileri sürerek davalının itirazının iptaline, takibin devamına, %40 tazminata karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili cevabında, davacı lehine açılan akreditif in gayrikabili rücu ve teyitli olduğunu, merkezi Fransa'da bulunan S.... Generale de Paris Bankasının teyit verdiğini, dava konusu alacağın akreditif şartına bağlandığını, akreditiflerin temel ilişkiden bağımsız olduğunu, tarafların dava konusu satım bedelini ifa borcunu akreditif şartına bağladıklarını ve müvekkilinin akreditif açarak borcunu yerine getirdiğini, davacının akreditif ilişkisi için de öncelikle teyit veren bankaya müracaat etmek zorunda bulunduğunu, davacının müvekkiline husumet yöneltemeyeceğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece iddia, savunma ve toplanan delillere göre akreditif lehdarı davacının akreditif bedelini temel ilişkiye dayanarak talep edebileceği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, hüküm davalı vekilince temyiz edilmiştir.
Davalı S.... Tekstil A.Ş. 8.12.1993 tarihinde M.. ... Bankası A.Ş.den davacı M Elektrik A.Ş. lehine akreditif açtırmış, dava dışı S.... Generale de Paris Bankası akreditife teyit vermiştir. Akreditifin teyit edilmesi halinde teyit bankası, akreditif lehdarının (satıcının) borçlusu durumuna girmektedir. Diğer bir ifadeyle teyit bankası akreditif lehdarına karşı bağımsız ve asli bir yükümlülük altına girmektedir. Akreditif lehdarının kural olarak önce teyit bankasına başvurma zorunluluğu bulunmaktadır. Akreditif lehdarı satış bedelinin akreditif yoluyla tahsili için üzerine düşeni yapmasına rağmen teyit bankasından tahsil edememişse bu durumda alıcıya başvuru hakkı doğar. Mahkemece davacıdan bu yöndeki delilleri sorularak toplanan deliller değerlendirildikten sonra varılacak uygun sonuç çerçevesinde bir karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçeyle davanın reddinde isabet görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle hükmün (BOZULMASINA), vekili Yargıtay duruşmasında hazır bulunan davalı yararına takdir edilen 30.000.000.- TL. duruşma vekalet ücretinin davacıdan tahsili ile davalıya ödenmesine, peşin harcın istek halinde iadesine, 17.6.1999 gününde oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY AÇIKLAMASI
Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına ve teyit bankasının lehdara (satıcıya) karşı yükümlülüğünün hukuksal nedeninin BK.nun 17. maddesi anlamında soyut borç vaadi olmasına, lehdarın ona yönelmeksizin temel ilişkiye dayanarak amire (alıcıya) başvurmasına engel bulunmamasına göre kararın onanması gerektiği görüşündeyim.
Erbay TAYLAN
Üye