 |
T.C.
YARGITAY
15. Hukuk Dairesi
E : 2001/253
K : 2001/2874
T : 29.05.2001
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
- ESER SÖZLEŞMESİ
- KISMEN GÖTÜRÜ, KISMEN BİRİM FİYATLI SÖZLEŞME
- İŞİN YER TESLİMİ, RUHSAT ALIMI, PROJELERİN DÜZENLENMESİ İŞİNİN UZAMAZI
- ÖDENEK DİLİMİ AKTARIMI DEĞİŞTİRİLMESİ
- FİYAT FARKI ALACAĞI
- ÖZEL TEKNİK VE İDARİ ŞARTNAME (ÖTİŞ) VE ŞARTNAME HÜKÜMLERİ
- BAYINDIRLIK İŞLERİ GENEL ŞARTNAMESİ (BİGŞ)
ÖZETİ : BİGŞ'de belirtilen şekil ve usullere göre hak edişlere itiraz edilmediği takdirde hakedişler olduğu gibi kabul edilmiş sayılır.
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davalının aşağıdaki bentlerin kapsamı, dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.
2-Yanlar arasında imzalanan 17.9.1993 günlü sözleşme ile Eryaman Bölgesi 3.8 alanındaki inşaatların yapım işi kısmen götürü bedelli, kısmen de birim fiyatlı olarak davacıya verilmiştir. İşin yer teslimi, ruhsat alımı ve projelerin düzenlenmesi işlemleri davalıya aittir.
Davacı bu işlemlerdeki gecikme ve ayrıca mevcut iş artışı nedeniyle sözleşmeyle 1993 yılı için %20, 1994'de %70 ve 1995'te %10 olarak belirlenen ödenek dilimlerinin değiştirilmesini talep etmiş, bunun üzerine imzalanan Ek Protokollerle ödenek dilimleri yeniden tespit
olunmuştur. Davacı davalı idarenin, revize edilen oranları geriye dönük olarak ödemeye esas bedelle çarparak uyguladığı için mağduriyete neden olduğunu ileri sürerek ilk kalem alacağı olarak tahakkuk eden 16.862.393.936 TL.dan şimdilik 1,5 milyar TL.nin tahsilini talep etmiş, mahkemece alınan bilirkişiler kusurlu raporu doğrultusunda bu talep kabul edilmiştir. Oysa müşavir firma davacının bu talebine karşılık olarak verdiği cevapta sözleşme eki olarak kabul edilen Özel Teknik ve İdari Şartname (OTİŞ)'ın 7.6.1. maddesi uyarınca davacının fiyat farkı alabilmesi için belirli zamanlarda inşaatın belirli seviyeye getirilmesinin şart olduğunu belirtmiş ve bu şartlar yerine getirilmediği için davacının bir hak talep edemeyeceğini bildirmiştir. Savunmada dahi bu husus üzerinde durulduğu halde bilirkişilerden alınan asıl ve ek raporda olayda söz konusu madde şartlarının oluşup oluşmadığı ve şartlar oluşmuş ise davacı alacağının ne miktara ulaştığı hesaplanmamıştır.
Öte yandan sözleşmenin 44/6 maddesi uyarınca Bayındırlık İşleri Genel Şartnamesi (BİGŞ) sözleşmenin eki delil sözleşmesi olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle 5.10.1994 tarihli protokolden sonra düzenlenen hakedişlere (özellikle 11. nolu'ya) BİGŞ.de belirtilen şekil ve usuller uyarınca itiraz edilmediği takdirde hakedişler olduğu gibi kabul edilmiş sayılacağından öncelikle itirazın varlığı yani hakediş üzerine itiraz edildiğinin ve ekli dilekçenin yazılıp yazılmadığı, çizilen ve miktarları değiştirilen hakedişlere ise ödemeden itibaren 10 gün içinde itiraz olunup olunmadığı araştırılmalıdır. Delil "sözleşmesine (BİGŞ.md. 39) uygun itiraz yoksa bununla ilgili talep reddedilmeli, itirazın varlığı saptandığı takdirde bilirkişilerden alınacak ek bir raporla OTİŞ.in 7.6. maddesindeki yönteme göre bulunacak bir alacak varsa buna hükmedilmelidir. Bu hususta eksik inceleme ile sonuca varılması doğru görülmemiştir.
3-Davacının avan projede yer almadığı halde onaylı projede gösterildiği için zorunlu olarak yaptığı zemin ıslah çalışmalarından doğan ve hakedişlere girmeyen 3.021.964.246 TL.lık alacak talebi, mahkemece bilirkişi raporu doğrultusunda kabul edilmiştir. Ne var ki; davacı sözleşmeyi imzalamadan önce inşaat mahallini tetkik etmiş, zemini görmüş ve sözleşme eki ÖTİŞ'in şartlarını kabullenerek akti imzalamıştır. Söz konusu Şartnamenin 3.1. (b) ve devamı maddeleri hükümleri uyarınca zemin ıslahı için gerekli her türlü masrafın götürü bedele dahil olduğu ve bu alacak kaleminin de zemin ıslah çalışmalarından doğduğu anlaşılmaktadır. Sözleşme kapsamına giren bu işler için sözleşme fiyatı dışında bir bedel ödemesi söz konusu olamayacağına göre bu alacak kalemi ile ilgili talebin reddi yerine yazılı gerekçelerle kabulünde isabet bulunmamaktadır.
4-Geçici kabul sırasında kesildiği ileri sürülen 1.070.000.000- TL.lık haksız kesintinin 800 milyon TL.sının davacıya iadesine karar verilmiş ise de davalı vekili cevap dilekçesinde önceden bloke edilen bu miktarların sonradan serbest bırakıldığını belirtmiş olmasına rağmen bu husu araştırılmadığı gibi dosyada mevcut geçici kabul tutanağına ekli eksik işler tutanağında dava konusu kesintilere ait malzemeler davacının yaptığı fazla iş olarak değil sözleşme konusuna dahil işlerden eksik bırakılanlar şeklinde nitelendirilmiştir. Bu durumda raporla tutanaklar arasında çelişki bulunduğundan ve tutanaklarda tarafların imzalarının bulunduğu da gözetilerek bilirkişilerden alınacak ek raporda bu husus da görüş sorularak sonucuna göre karar verilmelidir.
Mahkemece bu konular üzerinde durulmadan yanlış değerlendirme ve eksik inceleme ile davanın kısmen kabulü doğru görülmemiş, kararın bozulması gerekmiştir.
SONUÇ : Yukarıda (1.) bentte yazılı nedenlerle davalının sair temyiz itirazlarının reddine, (2.), (3.) ve (4.) nolu bentler gereğince hükmün temyiz eden davalı yararına BOZULMASINA, ödediği temyiz peşin harcının istek halinde temyiz eden davalıya geri verilmesine, 29.05.2001 gününde oybirliğiyle karar verildi.