 |
T.C.
YARGITAY
15. Hukuk Dairesi
Esas No : 1998/1739
Karar No : 1998/2384
Tarih : 4.6.1998
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
ALACAK DAVASI
İSTİSNA (ESER) SÖZLEŞMESİ
FESİH (DÖNME)
CEZAİ ŞART
KARAR ÖZETİ: Sözleşmeden dönme (fesih) bozucu, yenilik doğuran tek taraflı bir irade beyanı olup, karşı tarafa vasıl olmakla hükmünü icra eder. Sözleşmeden dönen taraf müspet zarar kapsamında kalan ve ileriye dönük bir nitelik taşıyan eksik işler bedelini isteyemez.
Sözleşmede kararlaştırılan dönme cezasına hükmedebilmek için, dönmede davacının haklı olduğunun tespiti gerekir.
(818 s. BK. m. 158, 159, 355, 356)
Mahalli mahkemesinden verilen hükmün temyizen tetkiki davalı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü:
Dava, eser sözleşmesinden kaynaklanan fesih ve eksik işler bedeli ile cezai şartın tahsili istemlerine ilişkindir.
Davacı, 4.11.1992 tarihli ihtarname ile sözleşmeden döndüğünü karşı tarafa bildirmiştir. Dönme, bozucu yenilik doğuran tek taraflı bir irade beyanı olup, karşı tarafa vasıl olmakla hükmünü icra eder.
Sözleşmeden dönen taraf, müspet zarar kapsamında kalan ve ileriye dönük bir nitelik taşıyan "eksik işler" bedelini talep edemez. Zira, döndüğü sözleşmeye tekrar dayanarak, o sözleşmeye göre eksik bırakılan işler bedelinin istenmesi mümkün değildir.
Davacı, iş bedelinin tamamını ödediğini ileri sürerek, birtakım ödeme belgeleri ibraz etmiştir. Mahkemece, bu konuda bir inceleme yapılmamıştır. Davacı, gerçekten, iş bedelini ödemiş ise ve yapılan işe nazaran da fazla bir ödeme varsa, bu fazla ödemenin iadesi gerekeceğinden ve eksik işler bedelinin tahsili isteminin içerisinde fazla ödemenin iadesi talebi de bulunduğundan, dava ekonomisi yönünden, eksik işler bedeli istemini, fazla ödemelerin iadesi istemi şeklinde kabul etmek gerekir.
Davalı da, fazla yaptığı sözleşme dışı işler bedeli için dava açma hakkını saklı tuttuğu için, fazla işler bedelinin, bu davada, iadesi gereken fazla ödeme varsa, bu ödemeden mahsubu doğru değildir.
Sözleşmede kararlaştırılan dönme cezasına hükmedebilmek için döneme de davacının haklı olduğunun tespiti gerekir. Bu konuda, kusurun kimde olduğuna ilişkin herhangi bir inceleme ve araştırma yapılmamıştır. Ancak, ceza miktarını bulmak için zorunlu olan eksik işlerin parasal değeri, 1.6.1995 tarihli keşifte saptanmış olup, yeni bir keşfe gerek yoktur.
Bu durumda, mahkemece yapılması gereken husus, sözleşmeden dönülmesinde hangi tarafın haksız olduğunun araştırılması, yüklenicinin kusurlu bulunması halinde, dönmenin haklılığının tespitine, keşifte belirlenmiş olan eksik işler bedelinin yarısının cezai şart olarak davalıdan tahsiline, fazla ödeme varsa bu ödemenin iadesine, fazla ödeme yoksa eksik işler bedeli talebinin reddine; iş sahibinin kusurlu bulunması halinde ise, dönmenin haksızlığının tespitine, fazla ödeme varsa bu ödemenin iadesine ve cezai şart isteminin reddine, fazla ödeme yoksa eksik işler bedeli ile birlikte cezai şart talebinin de reddine karar vermekten ibarettir.
Mahkemece açıklanan ilke ve esaslara aykırı biçimde ve yazılı gerekçeyle verilen karar, bu nedenle bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz olunan kararın, yukarıda açıklanan nedenlerle davalı yararına (BOZULMASINA), istek halinde ödediği temyiz peşin harcının temyiz eden davalıya geri verilmesine, 4.6.1998 gününde oybirliğiyle karar verildi.