T.C.

YARGITAY

14. Hukuk Dairesi

E: 2003/8539

K: 2004/1840

T: 12.3.2004

Yargıtay Kararı

• Hukuki Net
• İçtihatlar
• Mevzuat
• Hukuk Forum

ÖZET: Yararına geçit hakkı kurulan taşınmazlar arasında da kesintisiz bağlantı için geçit hakkı kurulmalıdır. Yararına geçit hakkı istenmeyen taşınmaz lehine geçit hakkı kurulamaz.

Hüküm fıkrasında hangi taşınmaz için ne miktar geçit hakkı kurulduğu açıkça gösterilmelidir.

(4721 s. MK. m. 747)

(1086 s. HUMK. m. 388/son)

Davacılar vekili tarafından, davalılar aleyhine 29.6.2000 gününde verilen dilekçe ile geçit hakkı kurulması istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 16.5.2003 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı vekili ve davalılar vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

Dava, açıldığı tarihte yürürlükte bulunan Türk Medeni Kanununun 671. maddesi uyarınca geçit hakkı kurulması isteğine ilişkindir.

Geçit hakkı davalarını, genel yola bağlantısı olmayan veya yolu bulunmasına rağmen mevcut bu yol ile ihtiyacı karşılanmayan taşınmaz maliki açabilir.

Bunlardan ilkine mutlak geçit ihtiyacı veya geçit yoksunluğu, ikincisine nisbi geçit ihtiyacı veya geçit yetersizliği denilebilir.

Geçit ihtiyacı olan kişi, davasını öncelikle taşınmazların önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun taşınmaz malikine karşı ve daha sonra bundan en az zarar görecek olana yöneltilmesi gerekir.

Geçit hakkı verilmesi isteğine ilişkin davalarda, bu hak taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından, leh ve aleyhine geçit istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına geçit istenen taşınmazın müşterek mülkiyete konu olması halinde, paydaşlardan bir yada bir kaçı dava açabilir.

Ülkemizde arazi düzenlemesinin sağlıklı bir yapıya kavuşmamış olması ve her taşınmazın doğrudan yol ihtiyacının karşılanmamış bulunması, geçit davalarının kaynağını oluşturmaktadır. Mahkemece uygun geçit yeri saptanırken öncelikle taraf yararlarının gözetilmesi ilkesi gözönünde tutulmalıdır. Geçit hakkı, taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak hakkı olmakla birlikte, bir anlamda özünü komşuluk hukukundan almaktadır denilebilir. Bunun doğal sonucu olarak da yol saptanırken komşuluk hukuku ilkeleri de esas alınmalıdır.

Geçit gereksiniminin nedeni, taşınmazın niteliği ile bu gereksinimin nasıl ve hangi araçlrla karşılanacağı, davacının sübjektif arzularına göre değil objektif esaslara göre belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakarlığın denkleştirilmesi prensibi de göze-tilmelidir.

Bu nedenlerle de bir taşınmaz için 2,5-3 metre genişliğindeki bir yolun yeterli olacağı kabul edilmelidir.

Davacı yararına tesis edilen geçidin, genel yola kesintisiz ulaşması sağlanmalıdır.

Saptanan geçit nedeniyle yükümlü taşınmaz malikine ödenmesi gereken bedel de yine objektif kriterlere, taşınmazın niteliğine göre atanacak bilirkişiler aracılığı ile saptanmalıdır. Saptanan bu bedel, hükümden önce depo ettirilmeli, böylece geçit bedelinin geç ödenmesinden doğabilecek sakıncalara meydan verilmemelidir. Aksinin kabulü, maddenin amacı ile de çelişir.

Kurulan geçit hakkının Medeni Kanunun 672. maddesi uyarınca Tapu Siciline kaydı da gereklidir.

Davanın niteliği gereği, yargılama giderleri de davacı üzerinde bırakılmalıdır.

Bu ilkeler ışığında somut olaya bakıldığında

Davacılar, maliki bulundukları 42, 43, 50 ve 52 parsel sayılı taşınmazları yararına davalılara ait 39, 45, 44 ve 50 parse! sayılı taşınmazlardan geçit hakkı kurulmasını istemişlerdir.

Mahkemece, 42, 43, 50 ve 53 parsei sayılı taşınmazlar yararına bilirkişi raporunda 2. alternatif olarak belirtilen yerden geçit hakkı kurulmasına karar verilmiştir.

Hükmü, davacılar vekili ile davalılar Emine ve Mehmet temyiz etmişlerdir.

Davacılara ait taşınmazların genel yola bağlantılarının olmadığı sabittir. Mahkemece, yapılan keşifte alternatif araştırması da yapılmıştır. Ne var ki yapılan araştırma ve inceleme yine de yeterii değildir.

1-53 parsel sayılı taşınmaz yararına geçit istemi olmadığı halde bu ta
şınmaz yararına da geçit hakkı tesis edilmesi,

2- DSİ Servis yoluna bağlantı kurulması olanağının araştırılmaması, ku
ruma sorularak, yol olarak kullanılabilmesi halinde maliyet hesabı yapılarak
alternatifler arasında değerlendirilmemesi,

3- Yaranna geçit kurulan taşınmazlar arasında da kesintisiz bağlantı
için, geçit hakkı tesis edilmesi gerektiğinin gözetilmemesi,

4-HUMK.nun 388/son maddesine göre hüküm fıkrasında sadece rapo
ra atıfla yetinilerek hangi taşınmazlar aleyhine ne miktarda geçit hakkı tesis
edildiğinin gösterilmemesi, doğru görülmemiştir.

Sonuç: Yukarıda yazılı nedenlerle, temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün (BOZULMASINA), peşin alınan harçların istek halinde yatıranlara geri verilmesine, 12.3.2004 tarihinde oybirliği ile karar verildi.