İçtihat Özeti: Gayrimenkule müteallik davalar, gayrimenkulun bulunduğu mahal mahkemesinde görülür.

Taraf köyler arasındaki meraya el atmanın önlenmesi ve tazminat davasında yetki uyuşmazlığı çıktığı anlaşıldığına göre;

Mahkemece, nizalı taşınmaza ait tapu kaydı ve dayandığı kayıtlar, taşınmazın bulunduğu iddia edilen ilçelere ait sınır kayıtları, daha önce yapılan tesbit ve keşifler nedeniyle düzenlenen bilirkişi raporları ve taraflarca sunulan tüm kayıtlar toplandıktan sonra, usulüne uygun biçimde yerelinde uzman ve yerel bilirkişilerden oluşan bilirkişi kurulu ile birlikte keşif yapılmalı, önceki raporların da irdelendiği ve keşfi izlemeye yeterli, dayanak kayıtların da uygulanmasını gösterir biçimde kroki ve bilirkişi raporu düzenlettirilmek suretiyle yetkili mahkeme saptanmalıdır.

Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 20.7.1998 gününde verilen dilekçe ile elatmanın önlenmesi ve tazminat, davalılar/K.davacılar vekili tarafından verilen 3.8.1998 tarihli dilekçe ve birleştirilen dosyada meraya elatmanın önlenmesi ile tazminat istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; dava ve karşı dava dilekçesinin yetki yönünden reddine dair verilen 30.9.1999 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

Davacı Köy Tüzel Kişiliği vekili, Sarıkamış ilçesi I........ Köyü M...... yaylası mevkiinde bulunan köye ait tapulu taşınmazda davalıların hayvanlarını otlattığını, Sarıkamış Kaymakamlığınca 3. kişilere kiraya verilen taşınmazın kiralayanlarca kullanılamadığını, yapılan tespit sırasında dava konusu yerin aynı zamanda Şenkaya Kaymakamlığınca davalı gerçek kişilere kiraya verildiğini, davacı köyün yararlanmasının Jandarma aracılığı ile zor kullanılarak engellendiğini belirterek elatmanın önlenmesi ve uğranılan 7.000.000.000 TL. zararın tazmini isteğinde bulunmuştur.

Davalılar ve karşı davacılar T .......... köyü, K .......köyü ve B ...... köyü ve kili ise dava konusu yerin davacının dayanağı olan tapu kapsamında olmadığını, tarafların ortak yararlandığı mera olduğunu ileri sürerek I..... köyünün müdahalesinin önlenmesi isteğinde bulunmuşlardır.

Eldeki dosya ile birleştirilen 1998/136 Esas ve 1998/213 Karar sayılı dosyada ise, yine T..... köyü, B...... Köyü (Dölgah) ve K... köyü tarafından

I..... köyü aleyhine aynı yere ilişkin olarak verilen tedbir kararı uyarınca tedbir kararına itiraz ile birlikte elatmanın önlenmesi isteğinde bulunulmuştur.

Mahkemece, tespit dosyaları içeriği ve Kaymakamlığın cevabı yazısına göre dava konusu yerin Şenkaya ilçesi sınırları içerisinde olduğu gerekçesi
ile dava dilekçesinin yetki yönünden reddine karar verilmiş, hüküm davacı/karşı davalı I köyü vekili tarafından temyiz edilmiştir.

HUMK.nun 13. maddesi "Gayrimenkule müteallik davalar, gayrimenkulun bulunduğu mahal mahkemesinde ikame olunur.

Gayrimenkule müteallik dava sebebi ne olursa olsun gayrimenkulun aynına veya gayrimenkul üzerinde bir hakka veya muvakkat olsa bile anın zilyetliğine veyahut hakkı hapsine mütedair olanlardır. İrtifak haklarına dair iddialarda, üzerine irtifak hakkı taallük eden malın bulunduğu mahal mahkemesi selahiyettardır.

Dava, birden ziyade gayrimenkule ait ise gayrimenkullerden birinin bulunduğu mahal mahkemesinde ikame olunur." Hükmünü içermektedir.

HUMK.nun 13. maddesi hükmü kamu düzenine ilişkin olup kesindir. Bunun nedeni de bu davalara en kolay en çabuk, en az giderle ve en emin bir şekilde gayrimenkulun bulunduğu yer mahkemesi tarafından bakılabileceğidir.

HUMK.nun 13. maddesindeki yetki kamu düzenine ilişkin ve kesin olduğundan mahkeme yetkili olup olmadığını her zaman kendiliğinden gözetir. Taraflar da duruşma bitinceye kadar yetki itirazında bulunabilirler.

Somut olaya gelince; mahkemece tespit dosyaları içeriği ve Şenkaya Kaymakamlığı Mahalli İdareler Bürosunun 5.3.1999 tarih ve 133 sayılı yazısı ile, mahkemece gönderilen krokinin incelenmesi ve yöre ile ilgili gizlilik dereceli haritanın incelenmesi sonucunda taşınmazın Şenkaya ilçesi sınırları içerisinde bulunduğu belirtilmiş mahkemece bu yazı ve davacı ve davalı köylerin istemleri doğrultusunda yapılan tespitler gereğince düzenlenen ve dava konusu yerin hangi ilçe sınırları içerisinde olduğu konusunda farklı bilgiler içeren raporlar gerekçe gösterilerek dava dilekçesinin yetki yönünden reddine karar verilmiştir.

HUMK.nun 364. maddesinde, keşfin, iki taraf davet edildikten sonra vi-cahlarında ve davete icabet etmedikleri halde gıyaplarında mahkeme veya tahkikat hakimi tarafından yapılacağı öngörülmüştür.

Yine HUMK.nun 388. maddesinin 3. fıkrası hükmü uyarınca "...ihtilaflı konular hakkında toplanan deliller, delillerin tartışması red ve üstün tutma sebepleri, sabit görülen vakıalarda bunlardan çıkarılan sonuç ve hukuki sebep..." hükümde yer almalıdır.

O halde mahkemece, yetkili mahkemenin belirlenmesi amacıyla dava konusu taşınmaza ait tapu kaydı ve dayanağı kayıtlar, taşınmazın bulunduğu iddia edilen ilçelere ait sınır kayıtları, daha önce yapılan tespit ve keşifler nedeniyle düzenlenen bilirkişi raporları ve taraflarca sunulan tüm kanıtlar toplandıktan sonra yukarıda açıklanan madde hükümleri de dikkate alınarak yerelinde uzman ve yerel bilirkişilerden oluşan bilirkişi kurulu ile birlikte keşif yapılmalı önceki raporlarında irdelendiği ve keşfi izlemeye yeterli, dayanak kayıtların uygulanmasını da gösterir şekilde kroki ve bilirkişi raporu düzenlettirilmek suretiyle yetkili mahkemenin saptanması gerekirken içeriği bilinmeyen ve bu nedenle denetlenemeyen Kaymakamlığın 5.3.1999 tarihli yazısı doğrultusunda yetkili mahkemenin belirlenmiş olması usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.

SONUÇ: Yukarıda yazılı nedenlerle, davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün (BOZULMASINA), bozma nedenine göre diğer hususların incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan temyiz harcının yatırana geri verilmesine, 23.5.2003 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972