İçtihat Özeti: Ortaklığı tek başına temsile yetkili olan idareci ortağın ortaklık işlerinin yürütülmesi ve borçlarının ödenmesi konusunda ortak hesaptan para çekme ve bu yolda vekaletname verme yetkisinin olmayacağının ve varsa bir alacağın bunun tasfiyede nazara alınması gerektiğinin kabulü, taraflar arasındaki sözleşme hükümlerine ve yasa kapsamına açıkça aykırılık teşkil eder.

818 s. BK/527,533

Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne kısmen reddine yönelik olarak verilen hükmün davacı avukatı tarafından duruşmalı davalılar avuka-tınca da duruşmasız olarak temyiz edilmesi üzerine ilgililere çağrı kağıdı gönderilmişti. Belli günde davacı vekili avukat S.Ç. vekili avukat A.G. ile davalı K. vekili avukat N.Y. ve İ. Bankası vekili avukat S.İ.nin gelmiş olmalarıyla duruşmaya başlanılmış ve hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra karar için başka güne bırakılmıştı. Bu kez temyiz dilekçesinin süresinde olduğu saptanarak dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.

Davacı, davalılardan K. Ltd.Şti. ile birlikte İzmir-Aydın Otoyolu ile İzmir Çevre Yolu yapımı işini üstlendiklerini, aralarında yaptıkları sözleşme gereğince anılan şirketin lider firma olarak kabul edilmesine karşın bankadaki müşterek hesaplarından tek başına para çekme yetkisinin bulunmadığını, bu konuda diğer davalı bankaya verilmiş talimatlann ve karşılıklı olarak bir çok yazışmaların bulunduğunu, sözleşme hükümlerine ve bankaya verilen talimatlara aykırı olarak K. Ltd. Şti.nin yetkilisi olan davalılardan N.K.nın noterde müstenidatı bulunmayan bir yetki belgesi düzenleterek diğer davalı M.K.yı vekil tayin ettiğini, bu davalının da aldığı vekaletnameye dayanarak ortaklığın müşterek hesabının bulunduğu öteki davalı bankadan 24.04.2000 günü 2.425.000 Amerikan dolan, 5.5.2000 günü 3.315.000 Amerikan dolarını çeke-

rek davalılardan K. Ltd.Şti. hesabına aktardığını ve yine 7.4.2000 günü de aynı hesaptan 100.000 Amerikan dolannın davalı K. Ltd.Şti.nin elemanlanndan davalı G.B.ye ödenmesini sağladığını, tüm bu olaylarda talimatlara aykın hareket eden davalılardan İ. Bankası Başkent Şubesi ile diğer davalı noter katibi G.A.nın da sorumluluğunun bulunduğunu ileri sürerek, fazlaya ilişkin haklannı saklı tutmak suretiyle şimdilik, 5.810.000 Amerikan dolannın davalılardan temerrüt tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tahsili ile K.-D. ortak girişimine ödetilmesine ve vekaletnamenin iptaline karar verilmesini istemiştir.

Davalılardan K. Ltd.Şti. N.K., M.K. ve G.B., ortaklık sözleşmesinde ve Karayolları Genel Müdürlüğüne verilen ortak girişim beyannamesinde pilot firmanın K. Ltd.Şti. olduğunun belirlendiğini, bu şirketin ortak girişimi tek başına sınırsız olarak temsile yetkili olduğunu, K. Şti.nin kendisine ait bulunan iş makinalarını ortak girişime kiraya verdiğini, yine aralarındaki ortaklık sözleşmesi gereğince bu şirkete %3 oranında liderlik ücreti ödenmesinin öngörüldüğünü, diğer taraftan anılan şirketin yurt dışından ithal ettiği mallardan ithalatçı kan alıp, bu konuda kesinleşmiş mahkeme karan bulunduğunu, K. Ltd.Şti.nin ortaklıkla yaptığı bu şahsi işlemlerinden dolayı ortaklıktan alacağının bulunduğunu, davaya konu edilen paraların ortak hesaptan çekilerek ortaklığın K. Ltd.Şti. ne olan bir kısım borçlarının ödenmediğini, K. Ltd. Şti. nin halen ortaklıktan alacağının bulunduğunu, yapılan işlemlerde bir usulsüzlük bulunmadığını savunarak davanın reddini dilemişler; davalılardan İ. Bankası Başkent Şubesi, davacının kendilerine ortak hesaptan müşterek imza ile para çekilmesine ilişkin talimatını vermesinden sonra davalılardan M.K.nın K. Ltd. Şti.den ibraz ettiği vekaletnamesine dayanarak ortak hesaptan K. Şti. hesabına para aktarılmasını istemesi üzerine tevdi mahalli tayini için mahkemeye başvurduklarını, aldıkları Ankara 15. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2000/192 D. İş. Sayılı kararı gereğince işlem yaptıklarını, aksine davranışlannın Bankalar Kanunu hükmünce kendilerine sorumluluk yükleyeceğini beyan ederek davanın reddini dilemiş; öteki davalı G.A., noter katibi olarak ibraz edilen belgelere göre işlem yaptığını, olayda kusurunun veya her hangi bir usulsüzlüğünün bulunmadığını savunarak davanın reddini dilemiştir.

Mahkemece, idareci ortak olan davalılardan K. Ltd.Şti.nin ortağı ile ara-lannda nizalı olan bir alacağı ortaklık hesabından çekerek kendi hesabına aktarmasının mümkün olamayacağı, bu davalının ortaklıktan gerçekte bir alacağı mevcut ise aralarındaki sözleşme hükümleri çerçevesinde tahkime gidebileceği veya eda davası açabileceği, o nedenle davalılardan K. Ltd.Şti.nin ortaklığa ait defter ve kayıtların incelenmesine ilişkin talebinin yerinde olmadığı, ortaklık hesabından çekilen bu paralardan idareci ortak olan K. Ltd. Şti.nin ve bu şirketin temsilcisi olup, kötü niyetle hareket eden davalı N.K.nın sorumlu olduğu, ortak hesaptan çekilip, davalılardan G.B.ya ödenen 100.000 Amerikan dolarının G.B. uhdesinde kaldığı, G.B.nin bu parayı davalılardan K. Ltd.Şti.ne ödediğini ispat edemediği, K. Ltd.Şti.ne vekaleten hareket eden davalı M.K.nın kötü niyetli olduğu ve maddi çıkar sağladığının ispat edilemediği, öteki davalı İ. Bankası Başkent Şubesinin aldığı Ankara 15.Sulh Hukuk Mahkemesinin 2000/192 D.İş. sayılı kararınca işlem yaptığı, noter katibi olan davalılardan G.A.nın Noterlik Kanununun 162. maddesi hükmünce sorumlu tutulamayacağı gerekçe gösterilerek, davalılardan M.K., G.A. ve İ. Bankası Başkent Şubesi

hakkında açılan davanın reddine, dayalılardan N.K.nm K. Şti.ni temsilen diğer davalı M.K.ya verdiği vekaletnamenin iptaline, kısa kararında davaya konu 5.810.000 Amerikan dolarının tamamından davalılardan K. Ltd.Şti. ile N.K.nın, 100.000 Amerikan dolarlık kısmından da diğer davalı G.B. sorumlu tutulmak suretiyle bu paraların ortaklığa iadesine karar verilmiş olmasına karşın gerekçeli kararda bu paraların davacıya iadesine şeklinde hüküm kurulmuş olup, mahkeme hükmü, davacı ve davalılardan K. Ltd.Şti., N.K. ve G.B. tarafından temyiz edilmiş, dairemizce sonradan yazılan gerekçeli kararın kısa karara mübayin olduğu, bu hususun HUMK.nun 389. maddesine aykırılık teşkil ettiği gerekçesiyle bozulmuş, mahkemece bozmaya uyulduktan sonra az yukarıda açıklanan gerekçesi doğrultusunda davalılardan M.K., G.A. ve İ. Bankası Başkent Şubesi hakkındaki davanın reddine, davalılardan K. Ltd.Şti., N.K. ve G.B. aleyhine açılan davanın kabulü ile, davalı G.B.nin sorumluluğu 100.000 Amerikan dolan ile sınırlı olmak üzere 5.860.000 Amerikan dolarının temerrüt tarihinden itibaren faiziyle birlikte anılan davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile ortaklığa iadesine karar verilmiş; hüküm, davacı ve davalılardan K. Ltd.Şti., N.K. ve G.B. tarafından temyiz edilmiştir.

1- Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerekti-rici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davacının tüm, davalılardan K. Ltd.Şti. nin diğer temyiz itirazlarının reddi gerekir.

2-Davalılardan K. Ltd.Şti.nin temyiz itirazlarının incelenmesinde; davacı, ortağı olan davalı K. Ltd.Şti.nin sözleşme hükümlerine ve davalılardan İ. Bankasına verilen talimatlara göre ortaklık adına açılmış bulunan banka hesabından tek başına para çekme yetkisi bulunmamasına rağmen, K. Ltd.Şti.nin diğer davalılar ile birlikte bir kısım usulsüz işlemler yapmak suretiyle ortak hesaptan kendi hesabına para aktardığını ileri sürerek bu paraların aynı hesaba iadesini istemiş; davalı K. Ltd.Şti. sözleşme hükümlerine ve ortak girişim beyannamesi kapsamına göre kendisinin lider firma olup, ortaklığı tek başına temsile yetkili olduğunu, bu temsil yetkisine dayanarak ortak hesapta bulunan ve davaya konu edilen paraları çektiğini, ortaklığın, şahsına olan iş makinalan kira borcu, yurt dışından ithal edilen bir kısım iş makinalannın gümrük muafiyetine ilişkin ithalatçı kan ihracatı teşvik belgelerinden kaynaklanan alacaklar ve aralann-daki sözleşmeden doğan liderlik ücreti borcunun bir kısmını ödediğini, halen ortaklıktan alacaklı olduğunu beyan etmiş, tüm bunlann tespiti açısından da, ortaklık defter ve kayıtlannın incelenmesi gerektiğini savunmuştur. Mahkeme ise, gerekçesinde, idareci ortak olan K. Ltd.Şti. nin kendi ortağı olan davacı şirket ile aralannda nizalı olan bir alacağı ortaklık hesabından kendi hesabına aktaramayacağı, bu davalının gerçekte bir alacağı mevcut ise, sözleşme hükümleri çerçevesinde tahkime gidebileceğini veya eda davası açabileceğini belirtmek suretiyle ortaklığa ait defter ve kayıtları incelemeksizin davalı K. Ltd.Şti.ni çekilen paranın tamamından sorumlu olacağını kabul etmiştir. Öncelikle belirtmek gerekir ki, taraflar arasındaki Joint Venture anlaşması mahiyeti itibariyle yürürlükteki mevzuatımıza göre Borçlar Kanununda düzenlenen adi ortaklık sözleşmesi mahiyetinde olup, bu tür ortaklık ilişkilerinde ortaklar arasında çıkan uyuşmazlıklarda öncelikle sözleşme hükümleri, sözleşmede hüküm bulunmayan hallerde de, BK.nun 520. vd. maddeleri uygulanmak suretiyle uyuşmazlıklann çözüme kavuşturulması gerekir. Taraflar arasında düzenlenmiş

bulunan 27.5.1987 tarihli Joint Venture Anlaşması'nın 9.1 maddesinde K. Ltd.Şti.nin ortaklığın liderliğine atandığı, liderin Temsilciler Kurulu'nun poli-? tika ve kararlanna uygun olarak sözleşme hükümleri çerçevesinde yurt içi ve yurt dışında tüm resmi işlemleri yürüteceği kararlaştınlmış olup, aynı sözleşmenin 9.3 maddesinde de, "işveren tarafından yapılan tüm ödemelerin ödeme tarihinden itibaren 30 gün içinde %3 oranında uygun bir liderlik ücretinin K. Ltd.Şti.ne ödeneceği" hükme bağlandıktan sonra 12.5 maddesinde, "sözleşmede aksi belirtilmediği sürece, sözleşmenin itasının gereği dışında başka her hangi bir amaçla ortaklık hesabından bir ödeme yapılmayıp, para çekilmeyeceği" öngörülmüştür. Öyle ise, az yukanda açıklanan sözleşmenin 9.3. maddesi hükmünce lider firma olan K. Ltd.Şti. ortak hesaptan para çekerek bu para ile ortaklık borcu olan ve sözleşmeden doğan liderlik ücreti borcunu ödeyebileceği gibi, aynı sözleşmenin 12.5 maddesi hükmünce de sözleşmenin ifasının gereği olan iş makinalan kiralan ile teşvik primine ilişkin ortaklık borcunu da öder. Bunun aksinin kabulü özellikle liderlik ücreti yönünden kararlaştınlan sözleşmenin 9.3 maddesinin uygulanması kabiliyetini olanaksız kılar. Kaldı ki, bu tür ortaklığın ortaklardan biri ile ticari ilişkiye giremeyeceğine ilişkin her hangi bir yasal düzenleme olmadığı gibi aksine BK.nun 527/1 maddesinde "Şeriklerden birinin şirket işleri için yaptığı masraflar veya iltizam ettiği borçlardan dolayı diğer şeriklerin ona karşı sorumlu olacağı" belirtildikten sonra aynı yasanın 533. maddesinin son cümlesinde, "idareci ortağın ortaklığı ve bütün ortakları 3. şahıslara karşı temsil etme hakkını haiz olduğu" hükme bağlanmıştır. Davalı K. Ltd.Şti.nin idareci ortak olduğu mahkemenin de kabulündedir. Özellikle davalı K. Ltd.Şti. sözleşmeden doğan liderlik ücreti, ihracatı teşvik menfaatleri, ortaklığa kiraladığı iş makinalan kira ücreti, gümrük muafiyetine ilişkin ithalatçı kanndan doğan alacağı bulunduğunu savunduğuna göre mahkemece bu savunma üzerinde durulmalı ve araştırmalıdır. Bu neviden doğan alacaklar davalılann şahsi alacakları olup, ortaklığın tasfiyesini beklemeye gerek ve tahammülü olmayan alacaklardandır. Zira, davalının ortaklığa karşı kendi yükümlülüklerini yerine getirebilmesi için de bunda zorunluluk vardır. Ö halde, ortaklığı tek başına temsile yetkili olan idareci ortağın ortaklık işlerinin yürütülmesi ve borçlarının ödenmesi konusunda ortak hesaptan para çekme ve bu yolda vekaletname verme yetkisinin olmayacağının ve varsa bir alacağın bunun tasfiyede nazara alınması gerektiğinin kabulü, ayrıca vekaletnamenin iptaline karar verilmesi taraflar arasındaki sözleşme hükümlerine ve yasa kapsamına açıkça aykınlık teşkil eder. Öyle ise mahkemece, idareci ortak olan davalı K. Ltd.Şti.nin yasadan doğan hesap verme zorunluluğu da göz önünde bulundurulmak suretiyle, ortaklığın bu davalıya liderlik ücreti, iş makinalan kiralan, ithalatçı kan ve ihracatı teşvik belgelerinden doğan menfaatlerin idareci Türk ortağa ait alacağına ilişkin Beyoğlu 2.Ticaret Mahkemesi 1997/40-374 sayılı kesinleşmiş ilamının da nazara alınması suretiyle yönünden ne miktarda borcu bulunduğu konusunda hesap vermesi istenmeli, verilen hesap üzerinde tarafla-nn uyuşup, uyuşmadıklan noktalar saptanmalı, uyuşmadıklan konularda her iki taraftan delil ve belgeleri sorularak toplanmalı, gerekirse ortaklığa ait defter ve belgeler üzerinde konusunda uzman bilirkişi kurulu marifetiyle inceleme yaptırılıp taraf ve Yargıtay denetimine elverişli rapor alınıp, sonucuna göre bir karar verilmelidir. Mahkemenin bu hususu göz ardı etmek ve önüne getirilip, kendisinden çözüme kavuşturulması istenen bu konudaki uyuşmazlığın çözümünü başka bir mahkemenin veya tahkimin çözümüne bırakmfş olması, usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir.

3- Davalılardan K. Ltd.Şti. mahkemeye verdiği 18.5.2001 günlü dilekçesinde, davaya konu vekaletnameye dayanarak davalı bankadaki ortaklığa ait hesaptan toplam 5.860.000 Amerikan doları çektiğini, şahsi alacağına ilişkin olan bu paranın bir kısmı ile de davalı bankanın aynı şubesine olan kredi borcunu ödediğini beyan etmek suretiyle kendi temsilcisi olan N.K. ile çalışanı G.B.nin yaptığı işlemlerini benimsemiştir. K. Ltd.Şti. nin kendisini bağlayan bu beyanı karşısında ve ayrıca K. Ltd.Şti.nin çalışanı olarak kendilerine verilen görevi yerine getirmek zorunda oldukları gibi, davacıyı zararlandırmak kasıt ve gayesi ile hareket ettikleri isbat edilemeyen davalılardan N.K.nın ve G.B.nin da çekilen paradan sorumlu tutulmuş olması usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir.

SONUÇ: Yukarıda birinci bentte belirtilen nedenlerle davacının tüm, davalılardan K. Ltd.Şti.nin sair temyiz itirazlarının reddine, temyiz olunan kararın 3. bentte belirtilen nedenlerle davalılardan N.K. ve G.B. yararına, ikinci bentte belirtilen nedenlerle de K. Ltd.Şti. yararına BOZULMASINA, peşin harcın istek halinde iadesine, 275.000.000 lira duruşma avukatlık parasının davacıdan alınarak davalılara ödenmesine, 2.12.2003 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972