T.C.

YARGITAY

13. Hukuk Dairesi

Esas No : 1998/9288

Karar No : 1998/9898

Yargıtay içtihatları bölümü

Yargıtay Kararı

Ankara Kentbirlik Sitesi Yöneticiliği vekili avukat Mertay K... ile EGO Genel Müdürlüğü vekili avukat Fikriye A... aralarındaki davahakkında Ankara 6.Asliye Hukuk Hakimliğinden verilen 30.12.1997 79-877 sayılı hükmün Dairenin 30.6.1998 tarih ve 5273-5833 sayılı Hamiyle onanmasına karar verilmişti. Süresi içinde davalı avukatı tarafından kararın düzeltilmesi istenilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşuldu.

KARAR

Davacı, davalı tarafından düzenlenen doğalgaz faturalarında, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın 1995/1 sayılı tebliğinde öngörülen % 30 oranındaki üst sınır aşılmak suretiyle fazla para alındığını ileri' sürerek 720.000.000 TL.nin abonelere uygulanan aylık % 15 gecikme faiziyle birlikte ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.

Davalı davanın reddini dilemiştir,

Mahkemece bilirkişi raporu esas alınarak davanın kabulüne, 720.000.000 TL.nin yasal faiziyle birlikte ödetilmesine, karar verilmiş; hüküm davacı ve davalı tarafından temyiz edilmiş, dairemizce faiz yönünden düzeltilerek onanmış bu t defa davalı, karar düzeltme isteminde bulunmuştur.

Davacı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının 1995/1 sayılı Tebliği uyarınca, davalının tüketicilere uygulayacağı doğalgaz satış fiyatlarının, BOTAŞ satış fiyatının %30'unu aşmaması gerektiğini, davalının bu üst sınıra uymayarak, fazla ı para tahsil ettiğini ileri sürmüş ve böylece, bu davadaki istirdat istemini, anılan Bakanlık Tebliği'ne dayandırmıştır. Gerçekten de, 31.1.1995 günlü Resmi Gazete'de yayınlanan ve 1.1.1995 tarihinden itibaren geçerli olan söz konusu Bakanlık Tebliği, dağıtım kuruluşlarının tüketicilerine uygulayacakları satış fiyatlarının üst sınırını, BOTAŞ'ın bu kuruluşlara uyguladığı fiyatın %30'u olarak tesbit etmiş bulunmaktadır. Tüketiciler tarafından 1995/1 sayılı Tebliğe dayanılarak açılan istirdat ve menfi tesbit davalarında, Dairemiz, istikrarlı bir şekilde, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın , gerek 9.2.1990 gün ve 397 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin l ve 3. ve gerekse, Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanun'un 2 ve 10.maddeleri uyarınca, kamu yararı ve piyasa ihtiyaçlarını, gözeterek, tüketicilere yapılacak her türlü enerji satışında taban ve tavan fiyatları belirleme ve uygulamasını denetleme görev ve yetkisine sahip olduğunu, davalı idarenin bu tebliğde öngörülen üst sınırla bağlı bulunduğunu kabul etmiş ve temyiz istemlerini bu çerçevede karara bağlamıştır. Ancak, davalı idare tarafından açılan dava sonucunda, Danıştay 10.Dairesinin 16.3.1998 gün ve 1995/5447-1998/1162 sayılı kararıyla, 1995/1 sayılı tebliğ iptal edilmiş ve bu karar kesinleşmiştir. O nedenle, bu noktada, sözkonusu iptal kararının dava konusu uyuşmazlığa etkisinin ne olacağının belirlenmesi gerekmektedir.

İdare Mahkemeleri ve Danıştay Dairelerince, bir idari işlem hakkında verilen iptal kararlarının , o idari işlemi, ilk tesis edildiği andan itibaren ortadan kaldırıcağı ve işlemin yapılmasından önceki hukuki durumu yeniden ortaya koyacağı; eş söyleyişle, kesinleşmiş bir iptal kararının sakatlığı saptanan idari işlemi geriye yürür biçimde hukuk aleminden sileceği öğretide ve Danıştay kararlarında ittifakla kabul edilmektedir. (Danıştay Dava Daireleri Kurulu'nün, 4.2.1966 gün ve 1965/473 esâs sayılı kararı) Bu durumda, verilen ve kesinleşen iptal kararıyla birlikte, 1995/1 Sayılı Tebliğin, ilk tesis edildiği tarihten itibaren ve hatta idarenin herhangi bir geri alma veya kaldırma işlemine ihtiyaç bulunmaksızın, doğrudan ve otomotik olarak yürürlükten kalkmış bulunduğunun kabulü zorunludur.

Bu saptamadan bir adım daha ileriye gidildiğinde, Tebliğin iptaline ilişkin kararın, o tebliğe dayanılarak açılmış ve devam etmekte olan davalarda uygulanma olanağının bulunup bulunmadığının belirlenmesi gerekecektir. Hiç kuşku yoktur ki, bir idari işlemden kendi lehine sonuçlar çıkaran ve ona dayanarak hak talebimde bulunan tarafça açılan davanın:henüz kesin hükümle sonuçlanmadığı bir aşamada, dayanak idari işlemin hukuk aleminden Bilinmesi, ortadan kalkması durumunda, artık uyuşmazlığın o idari işlemin öngördüğü hukuki çerçevede değerlendirilip sonuçlandırılmasına hukuken olanak bulunmamaktadır. Eş söyleyişle, uyuşmazlık, davada dayanılan ve yargılama sırasında idari yargı yerinin iptal kararıyla ortadan kalkan idari işlemin, esişinden önceki hukuki durum çerçevesinde ele alınıp karara bağlanmalıdır. Kendiliğinden yürürlüğe girdiğinin kabulü zor unlu bulunan "İşlem öncesi durum" ise, davalının doğalgaz fiyatlarını belirlemesinde, kendi maliyet hesap ve tercihleri dışında, herhangi bir sınırlama öngörmemekte, diğer bir ifadeyle bu konuda davalıyı serbest bırakmaktadır. Bu serbestinin, sözleşme hukukunun ve hukukun genel ilkelerinin çizdiği hukuksal çerçeve içerisinde başkaca sınırlamalara tabi bulunup bulunmadığı sorunu, ancak, o doğrultuda açılmış bir dava sözkonusu olduğunda ele alınıp değerlendirilebilecek bir yön olup, somut olayda, bu hususun tartışılması mümkün değildir. Hal böyle olunca, yukarıdan beri açıklanan ilkeler ve somut durum karşısında davanın reddine karar verilmesi gerekir. Ne var ki temyiz . incelemesi aşamasında henüz ortaya çıkmamış olan bu hukuki durum nedeniyle hükmün düzeltilerek onanmış olduğu anlaşıldığından; davalının karar düzeltme isteğinin kabulüne dairemizin düzeltilerek onama kararının kaldırılmasına ve mahkeme hükmünün bozulmasına karar vermek gerekmiştir.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle davacının karar düzeltme isteğinin kabulüne, Dairemizin 30.6.1998 gün ve 5273-5833 sayılı düzeltilerek onama kararının kaldırılmasına, mahkeme kararının BOZULMASINA, daha evvel alınan onama harcı ile peşin harcın istek halinde iadesine, 14.12.1998 gününde oybirliğiyle karar verildi.