 |
T.C.
YARGITAY
13. Hukuk Dairesi
E. 1996/11435
K. 1996/11638
T. 23.12.1996
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
USULİ KAZANILMIŞ HAKKA UYULMASI
USULİ KAZANILMIŞ HAK İSTİSNALARI
BOZMA KARARINA UYMANIN SONUÇLARI
KARAR ÖZETİ : Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyulduktan sonra; görevle ilgili yeni bir yasal düzenleme yapılmadığı veya davada uygulama imkanı olan yeni bir İçtihadı Birleştirme Kararı çıkmadığı sürede, mahkeme, bozma kararın-dahi hukuki esaslar çerçevesinde hüküm vermek zorundadır.
(1086 s. HUMK. m. 429)
(YİBK., 4.2.1959 gün ve Esas No : 1957/13, Karar No : 1959/5 s.)
(YİBK. 9.5.1960 gün ve 21/9 s.)
Taraflar arasındaki kira tesbiti davasının yapılan yargılaması sonunda, ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalı avukatınca temyiz edilmesi üzerine; dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Dairemizin 7.3.1996 günlü ve 1996/1036-1990 sayılı bozma kararına, 27.6.1996 günlü oturumda mahkemece uyulmuştur.
Öncelikle belirtelim ki; 9.5.1960 gün ve 21/9 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararında da açıkça vurgulandığı üzere, bir mahkemenin Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda; mahkeme yönünden o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine bozma kararında açıklanan hukuki esaslar çerçevesinde hüküm kurmak yükümlülüğü doğar. Bu hukuki aşama "Usuli kazanılmış hak" olarak adlandırılır. Bu hukuki müessese mahkemeye; hükmüne uyduğu Yargıtay bozma kararındaki esaslar ve istenilenler kapsamında işlem yapmak ve hüküm kurma zorunluluğunu getirir.
Uzun yıllardan beri Yargıtay'ın kökleşmiş, sapma göstermeyen uygulamaları ve öğretide benimsenen usuli kazanılmış hak müessesesi, usul hukukun dayandığı vazgeçilmez ana temellerinden biridir.
Bu hukuki kuralın ancak iki istisnası bulunmaktadır. Bunlardan biri, mahkemece Yargıtay bozma kararına uyulduktan sonra görülmekte olan davaya uygulama imkanı olan yeni bir İçtihadı Birleştirme Kararı çıkması; diğeri de, 4.2.1959 gün ve 13/5 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında belirlendiği üzere, hükmüne uyulan bozma kararından sonra görevle ilgili yeni bir yasal düzenlemenin getirilmiş olmasıdır. Olayda; Dairemizin bozma kararına uyulmakla, meydana gelen usuli kazanılmış hakkın sonuç doğurmayacağı hallerde söz konusu değildir. Şu durum karşısında, 27.6.1996 günlü bozma kararında belirtilen ve istenilenler doğrultusunda işlem yapılmalı, hasıl olacak uygun sonuç çerçevesinde karar verilmelidir. Mahkemece, açıklanan hukuk kurallarına özellikle usuli kazanılmış hak kurumuna aykırı düşecek şekilde inceleme yapılmaksızın karar verilmesi usule ve yasaya aykırıdır. Bozma nedenidir.
SONUÇ : Mahkeme kararının açıklanan nedenler altında davalı yararına (BOZULMASINA), peşin harcın istek halinde iadesine, 23.12.1996 gününde oybirliğiyle karar verildi.