 |
T.C.
YARGITAY
13. Hukuk Dairesi
E. 1995/6841
K. 1995/7614
T. 19.9.1995
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
MECBURİ TAHKİMİN ŞARTLARI
KARAR ÖZETİ: Uyuşmazlıkların, mecburi tahkim usulü ile hakemde çözülebilmesi için; tarafların her birinin sermayesinin tamamının Devlete, belediyeye ve hususi idarelere ait olması gerektiğinden, anonim şirketlerle belediyeler arasında mecburi tahkim hükümleri uygulanamaz.
(3533 s. Tahkim K. m. 1, 4)
Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda, itamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı avukatınca temyiz edilmesi üzerine; dosya incelendi, gereği konuşuldu:
Davacının, Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii A.Ş. olarak, Ticaret Siciline kaydının yapıldığı dosyada bulunan 8 Mayıs 1986 tarih ve 1510 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nden anlaşılmaktadır. Sözü edilen gazetede, davacının eski ünvanının TCDD. Eskişehir Lokomotif ve Motor Sanayii Müessesesi olduğu da belirlenmiştir. Davacının böylece 233 sayılı kamu İktisadi Teşebbüsleri hakkında Kanun Hükmündeki Kararnamenin ekli listedeki ünvanı, daha sonra az yukarda belirlendiği üzere Anonim Şirket (A.Ş.) olarak değiştirilmiştir.
Taraflar arasındaki uyuşmazlık, davacı tarafından davalı Belediyeye satılan süpürme aracı bedelinin tahsiline ilişkindir. Dava, davacı tarafından hakem sıfatı ile Rize Asliye Hukuk Hakimliği'ne açılmış ve bu mahkemece de yine hakem sıfatı ile temyize konu 10.3.1995 gün ve 1994/271 esas, 1995/32 sayılı karar ittihaz olunmuştur.
3533 sayılı Yasanın 1 ve 4. maddesi gereğince, ihtilafın mecburi tahkim usulü ile hakemde çözülebilmesi için, tarafların her birinin sermayesinin tamamının Devlete, Belediyeye veya hususi idarelere ait olması gerekmektedir. Davalı Belediyenin bu madde kapsamına girdiği açık ise de, davacı Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii Anonim Şirketi'nin bu madde kapsamına girip girmediğinin tesbiti gerekmektedir. 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre, davacı şirketin statüsü "müessese" olarak belirlenmiş ve yukarıda da izah edildiği gibi 8.5.1986 tarihinde ise A.Ş. vasfını kazanmıştır. Davacı Şirket'in Ana Statüsünün 6. maddesinde, sermayedarlarının TCDD. Genel Müdürlüğü, T. Gemi Sanayii A.Ş., Demir ve Çelik İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Makina ve Kimya Enstitüsü kurumu ve Asıl Çelik Sanayii ve Ticaret A.Ş. olduğu belirlenmiştir. Görüldüğü üzere davacı A.Ş.'nin sermayedarları arasında diğer A.Ş.'ler de bulunmaktadır. Aslında, 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 16. maddesinde, müesseselerin bu Kanun Hükmünde saklı tutulan hususlar dışında özel hukuk hükümlerine tabi olacağı hükmü getirilmiştir. kaldı ki davacı şirket, yukarıda da açıklandığı gibi müessese vasfını da kaldırıp, A.Ş. vasfını iktisap etmiştir. Hal böyle olunca, davacı ile davalı arasındaki ihtilafın 3533 sayılı Yasa kapsamında mütalaa edilemeyeceğinin kabulü gerekir. Mahkemece, bu husus gözardı edilerek davacıya hakem sıfatı ile bakılıp sonuçlandırılması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
Sonuç Mahkeme kararının yukarıda açıklanan nedenlerle davalı yararına (BOZULMASINA), bozma nedenine göre davacının temyiz itirazları hakkında şimdilik karar verilmesine yer olmadığına, peşin harcın istek halinde iadesine, 19.9.1995 gününde oybirliğiyle karar verildi.