KARAR ÖZETİ: Devlet İhale Yasası kapsamındaki kuruluşlar, tüm alımlarını bu yasada belirtilen ihale usullerinden biri ile yapmak zorundadırlar. Bu Yasa hükümlerine uygun olmayan alımlara, ilişkin sözleşmeler kural olarak geçersizdir ve hukuki bir sonuç doğurmaz. Geçersiz sözleşme ile alınan mallar haksız zenginleşme hükümleri uyarınca geri istenebilir. Ancak, geçersiz sözleşme ile alınan mallar İdare tarafından teslim alınıp kullanılmaya başlanarak benimsendikten sonra, sözleşmenin geçersizliğinin ileri sürülmesi iyi niyet kuralı ile bağdaşmaz. Sözleşme ve şartname dışı malzeme teslim edildiğini ileri süren davacı, bu iddiasını kanıtlamakla yükümlüdür. Harçlar Kanununun 13. maddesinin (j) bendi kapsamındaki kuruluşlar harca tabi değildirler.

 

(2886 s. İhale K.)

 

Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda, ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalı avukatınca temyiz edilmesi üzerine; dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

 

Davacı; sözleşme hükümlerine göre teslimin taahhüt ettiği iki adet ultrasonografi cihazını geç teslim ettiğinden bahisle, davalı İdarenin bir kısım istihkakını ceza koşulu karşılığı kestiğini, ayrıca sözleşme dışı olarak kendisinden istenilen ve teslimi yapılan 12 kalem malzemenin de bedeli ödenmediğini, teminat mektuplarının da iade edilmediğini, gecikmeye sözleşme dışı talep edilen malzemelerin temininde karşılaşılan güçlükler sebep olduğunu beyanla, 94.000.000 TL.. ceza koşulu karşılığı haksız kesilen 3.750.000 TL. ve 52.000 Dolar sözleşme dışı teslim edilen malzeme bedeli, 572.000 TL. teminat mektupları masrafının davalıdan tahsiline, teminat mektuplarının iadesine karar verilmesini istemiştir.

 

Davalı; sözleşme dışı malzeme teslimi için davacıya sipariş verilmediğini, böyle bir malzemenin de teslim edilmediğini, 1990 Haziran ayı sonuna kadar faal ve çalışır vaziyette teslim taahhüt edilen cihazların ise 3.10.1990 tarihinde teslim edildiğini, teminat mektuplarının da cihazların garanti süresinin sonunda iade edileceğini beyanla davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.

 

Mahkemece; 9.8.1990 tarihine kadar davalının ceza koşulu isteyebileceği sözleşme dışı malzemelerin teslim edilmesine rağmen bedelinin ödenmediği gerekçesiyle 55.000.000 'TL. ceza koşulu karşılığı kesilen 3.750.000 TL. ve 52.000 Dolar sözleşme dışı malzeme bedeli 572.000 TL. teminat mektupları masrafının davalıdan tahsiline, teminat mektuplarının iadesine, fazla istemin reddine karar verilmiş; hüküm, davalı tarafından temyiz edilmiştir.

 

1- Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillere yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle taraflar arasında uyuşmazlık konusu olmayan noter onaylı 19.4.1990 tarihli "ihale sözleşmesi"nin 3. maddesinde yapılan yollama ile aynı sözleşmenin eki bulunan "idari şartnamenin" 9. maddesinde ceza koşulu ödenmesi gereken sürenin 5 gün de sınırlandırılmış olmasına, normal teslim ve bu cezalı sürenin bitiminden sonra yapılacak teslim hali içinde ayrıca ceza koşulu ödeneceğine dair bir kaydın bulunmamasına mahkemece davalı lehine kabul edilen cezalı sürenin ise 5 günden fazla olmasına, göre davalının aşağıdaki bentler kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazlarının reddi gerekir.

 

2- Davacı, dava dilekçesinin 8/d maddesinde kendisine ihale edilen ve sözleşmeye bağlanan iki adet çok amaçlı ultrasonografi cihazı ile bunların ek ve aksesuarlarını saydıktan sonra 8/e maddesinde bu sözleşme, sözleşme eki idari şartname ve teknik şartnamede yer almayan 6 adet prob, 1 adet 35 mm. kamera ve adaptörü, 1 adet operatör sandalyesi, 2 adet su yastığı, 1 adet biopsi ateşmanı ile 1 adet sony up 850 bidio printer ünitesi olmak üzere toplam 12 kalem malzemenin de kendisine sipariş edildiğini açıklayarak, bu malzemeleri de teslim eniği halde bedelinin ödenmediğini ileri sürüp, bedelinin tahsilini istemiş, mahkemece, davacının bu istemi aynen kabul edilmiştir. Oysaki, davalı 2886 sayılı Yasa kapsamında bir kuruluş olup, tüm alımlarını bu Yasada belirtilen ihale usullerinden bin ile yapmak zorundadır. Anılan Yasa hükümlerine uygun olmayan alımlara ilişkin sözleşmeler kural olarak geçersizdir ve hukuki bir sonuç doğurmaz. Geçersiz sözleşmeyle alınan mallar haksız zenginleşme hükümleri uyarınca geri istenebilir. Ne varki kural böyle olmakla birlikte, geçersiz sözleşmeyle alınan mallar idare tarafından teslim alınıp kullanılmaya başlanarak benimsendikten sonra, sözleşmenin geçersizliğinin ileri sürülmesi Medeni Kanununun 2. maddesinde ifadesini bulan hakkın kötüye kullanılması yasağına aykırılık teşkil edebilir. Bu halde ise sözleşmeye geçerlilik tanınarak satıcının mal bedelini isteyebileceği kabul edilmelidir. Somut olayda; davalı sipariş verilmediğini, sözleşme, idari şartname ve teknik' şartname dışında malzeme teslim edilmediğini ve bu nitelikte bir malzemede kullanılmadığını savunmuştur. Bu halde ispat külfeti davacıya düşmektedir. Davacının dosyaya ibraz ettiği 3.750.000 liralık ve 52.000 Dolarlık 9.8.1990 tarihli faturaları, iddiasının ispatı için tek başına yeterli olmadığı gibi, aynı tarihte Halil imzasına teslime ilişkin tutanaklar ile 3.10.1990 tarihli muayene komisyonu raporlarında belirtilen malzemelerden hangilerinin sözleşme ve eki şartnameler kapsamındaki malzemeler, hangilerinin davacı iddiasındaki malzemeler olduğuda anlaşılamamaktadır. Mahkemenin hükmüne dayanak yaptığı 13.9.1993 günlü bilirkişi raporunda yeterli açıklık-ta mukayese edilerek düzenlenmiş bir rapor sayılamaz. Yargıtay denetimine de elverişli değildir.

 

Öyle ise mahkemece, davacıdan sözleşme ve şartnameler kapsamı dışında olup, davalıya teslim ettiği, davalınında benimseyip kullanmaya başladığı malzemelere ilişkin varsa diğer delilleri ile davalının karşı delileri alınıp toplanmalı, gerektiğinde yerinde konusunda uzman bilirkişi marifetiyle uygulama yapılmalı, bilirkişiden sözleşme ve eki şartnameler ve davacının teklif mektupları esas alınarak teslim edilmesi gereken iki adet çok amaçlı ultrasonografi cihazı ile ek ve aksesuarlarının neler olduğu tek tek tesbit ettirilmeli, bunlar dışında davacının teslim ettiği malzemeler olup olmadığı varsa bu malzemelerin kalem kalem hangi malzemeler oldukları, halen kullanılmakta olup olmadıkları konusunda kapsamlı, ayırıcı, Yargıtay denetimine elverişli bir rapor alınmalı, açıklananlar ışığında hasıl olacak sonuca uygun bir karar verilmelidir. Eksik incelemeyle ve yetersiz bilirkişi raporu esas alınarak yazılı şekilde karar verilmesi usul ve kanuna aykırı olup bozma nedenidir.

 

3- Öte yandan davalı, 2547 sayılı Kanunun 3708 sayılı Kanunla değişik 56. maddesinin (b) fıkrası hükmü gereğince, 492 sayılı Harçlar Kanununun   13. maddesinin (j) bendi kapsamında olup, yargı harçlarından muaftır. Mahkemece davalının harçtan muaf olduğu gözardı edilerek ilam harcını ödemeye mahkum edilmesi de ayrıca usul ve kanuna aykırılık teşkil eder ve hükmün bozulmasını gerektirir.

Sonuç: Bir nolu bentde açıklanan nedenlerle davalının diğer temyiz itirazlarının reddine, iki ve üçüncü betlerde açıklanan nedenlerle temyiz olunan kararın davalı yararına (BOZULMASINA), 11.4.1995 günü oybirliğiyle karar verildi.

 

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972