T.C.

YARGITAY

13. Hukuk Dairesi

E. 1994/6201

K. 1994/1952

T. 2.11.1994

 

 

 

KARAR ÖZETİ: İhtirazi kayıt (önkoşul, alacaklının borçluya karış yönelttiği bir irade bildirimi ile yapılır. Ön koşul ileri sürme hakkı, bir hakkın korunmasına yarayan yenilik doğuran haklardandır. Bu bildirim ifanın kabulü sırasında yada engeç ifanın ardından derhal yapılmalıdır. On koşul ileri sürülmezse ilişkin olduğu hak düşer. Hakim, bu yönü görevinden ötürü doğrudan gözetir. Ön koşulun ileri sürülmemiş olması nedeni ile bir hakkın düşmüş sayılması, o haktan hak sahibinin zımni olarak vazgeçmiş olması esasına dayanır. Bir haktan vazgeçmeye yetkili olmayan idare görevlisini ön koşul ileri sürmeksizin işlem yapmış olması ile, herhangi bir hakkın ortada,, kalktığını kabulü hukuken olanaksızdır. Hazine haklarından vazgeçilmesi yasakırıcı özel şekil ve koşullara bağlanmıştır. Haktan feragata veya önkoşul ileri sürülmesine ilişkin özel yetkililerle donatılmamış bir memurun ihtirazi kayıt dermeyen etmeden ifayı kabul etmesi hakkın düşmesi yönünden hukuki bir sonuç doğurmaz.

 

(818 s. BK. m. 88,388,389)

 

 

Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda, 11am-da yazıl? nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı avukatınca temyiz edilmesi üzerine; dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü'

Davacı, davalının Edirne ili Kapıkule gümrük sahası ihtiyaç ünitesinde bulunan gümrük hattı dış eşya satış mağazasını kiraladığını kira paralarını gecikmeli yatırdığını öne sürerek gecikme cezası 70230.000 TL. nın yasal faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini istemiştir.

 

Davalı, ana kira borcunun ihtirazı kayıt dermeyan edilmeden alındığını, o nedenle gecikme cezası isteme hakkının düşmüş olacağını savunmuş davanın reddini dilemiştir.

 

Mahkemece, ihtirazi kayıt deri sürülmeden asıl borcun ifasının kabul edilmiş olması nedeni ile gecikme cezasından vazgeçilmiş sayılacağı kabul edilmiş, davanın reddine karar verilmiştir Gerçekte on koşul (ihtirazi kayıt) alacaklının borçluya karşı yönelttiği bir irade bildirimiyle yapılır. Ön koşul ileri sürme hakkı, bir hakkını korunmasına yarayan yenlik doğuran haklardandır. Bu bildirim ifanın kabulü ya da en geç itanın kabulü ardından derhal yapılmalıdır. On koşul ileri sürülmezse, ceza isteme hakkı diğer hakime düşer bu yönü görevinden ötürü doğrudan gözetir.

 

Bu hukuki tanımından da anlaşılacağı üzere, ön koşulun (ihtirazı kaydın) ileri sürülmemiş olması nedeni ile bir hakkın düşmüş sayılması, o haktan hak sahibinin örtülü (zimni) olarak vazgeçmiş olması esasına dayanır Eş anlatımla; idarenin mevcut hakkından ancak idareyi yasal olarak temsil eden kişi yine yasalarda belirtilen koşul ve prosüdürlere uymak suretiyle vazgeçilebilir o nedenle, bir haktan vazgeçmeye yetkili olmayan bir kimsenin örneğin olayımızda davacı, idare ajanın ihtirazi kayıt ileri sürmeksizin işlem yapmış olması ile her hangi bir hakkın ortadan kalktığının kabulü hukuken mümkün değildir. Dahası, Hazine haklarından vazgeçilmesi yasalarla özel şekil ve koşullara bağlanmıştır. Bunlar gerçekleşmiş olmadıkça hakları vazgeçilmiş olduğu kabul edilemez (Yargıtay HGK 4.3. 1964, T.8/D-T-167). İdare adına tahsilatlarda bulunan memurun alacağın bir bölümünden feragat etmeye yetkisi olmadığı çok açıktır.

 

Hal böyle olunca. haktan feragata veya ihtirazı kayıt dermeyanına dair yasaların önerdiği koşullar tamamlanarak en önemlisi bu konuda özel yetkileriyle donatılmamış bir memurun ihtirazi kayıt dermeyan etmeden ifayı kabul etmesi hakkın düşmesi yönünden hukuki bir sonuç doğurmayacağından kuşku ve duraksamaya yer olmamalıdır. Şu durum karşısında mahkemece işin esasına girilmeli hasıl olacak uygun sonuç çerçevesinde bir karar verilmelidir. Aksi düşüncelerle yazılı şekilde karar verilmesi usule ve yasaya aykırıdır. Bozma nedenidir.

 

Dairemiz, 1993/221-1322 sayılı ve 18.2.1993 günlü ilamının üçüncü sahifesinde sadece ön koşula yönelik olan görüşünden dönmüş olup tüm emsal olaylarda da istikrarlı biçimde az yukarıda açıklanan içtihadını uygulamaktadır.

 

Sonuç: Temyiz olunan kararın davacı idare yararına (BOZULMASINA) 2.11.1994 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972