T.C.YARGITAY13. Hukuk DairesiE. 1992/384K. 1992/2617T. 19.3.1992
Yargıtay içtihatları bölümü

Yargıtay Kararı

TAŞINMAZ MAL SATIŞI
SEMENİN İNDİRİLMESİ
TAZMİNAT

ÖZET :Bir olay içersinde ayıba karşı tekeffülün maddi koşulları ile, akdin gereği gibi ifa edilmemesinin koşulları aynı zamanda gerçekleşmiş olabilir, işte bu hallerde davacı Borçlar Kanununun 202. maddesinde düzenlenen satıcının ayıba karşı tekeffül borcu hükümlerine dayanan semenin indirilmesi davası açabileceği gibi şartları varsa borcun gereği gibi ifa edilmemesinden dolayı Borçlar Kanununun 96. maddesi uyarınca uğradığı zararın tazminine ilişkin bir dava da açabilir.(818 s. BK. m. 96, 202)

Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda, ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne ve kısmen reddine yönelik olarak verilen hükmün davalı avukatınca duruşmalı olarak temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin süresinde olduğu saptanarak, dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Davacı; Milli Eğitim ve Spor Müdürlüğü'nce lojman olarak kullanılmak üzere 1984 yılında 16 daire ve dükkandan oluşan binayı davalıdan satın aldıklarını, satımdan üç yıl sonra binada çatlaklar oluştuğunu, binada proje ve yapım hataları ile beton kalitesinin düşük olmasından dolayı tahliye edilmesi gerektiğinin tespit edildiğini, binanın takviyesi ve ayıplarının giderilmesi için 73.327.639 TL.na ihtiyaç olduğunu öne sürerek zararın tazminini istemiştir.

Davalı; binayı müteahhide yaptırdığını, yan binadaki yüklemelerden dolayı çatlaklar meydana gelmiş olabileceğini, Valinin istekleri üzerine binadaki çatlaklıkları ve (6) kolonu takviye ettiğini savunmuş, daha sonra yargılamaya gelmemiştir.

Mahkemece; satış tarihi 13.12.1984 tarihinde binanın ayıplı değerinin, satış bedelinin % 20 altındaki değeri olacağı, bunun da 70.400.000.- TL. olduğu, satış değeri 88.000.000.- TL.sından çıkarıldığında kalan 17.600.000 TL.sının davacının zararını oluşturduğu kabul edilmiş, 17.600.000.- TL.sının ödetilmesine karar verilmiştir. Hüküm, taraflarca temyiz edilmiştir.

1- Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davalının temyiz itirazlarının reddi gerekir.

2- Davacı idarenin temyizinin incelenmesinde;

Bir davada dayanılan olguları belirlemek ve hukuksal açıdan nitelemek uygulanacak yasa hükmünü arayıp bulmak hakimin doğrudan görevidir (HUMK. m. 76).

Mahkemece, dava ayıp nedeniyle semenin tenzili davası olarak nitelendirilerek sonuca kavuşulmuştur.

Dava ayıplı taşınmaz satışından kaynaklanmaktadır. Gerçekte, Borçlar Kanununun 217. maddesi yollamasıyla taşınmaz mal satışlarında uygulanması gereken BK.nun 202. maddesi hükmünce ayıba karşı tekeffülden alıcı lehine seçimlik bazı haklar doğar. O, dilerse satılanı redde hazır olduğunu beyanla satımın feshini, dilerse satılanı alıkoyup satış parasından indirim yapılmasını talep edebilir. Veya misli eşya satımında satılanın ayıptan ari misli ile değiştirilmesini isteyebilir (BK. m. 203). Ancak, semenin indirilmesi, çok defa satılan şeyin ayıplı olmasından ileri gelen zararı karşılayamaz bir mahiyet arz edebilir. Farklı bir anlatımla bazen bir olay içerisinde ayıba karşı tekeffülün maddi koşullarıyla, akdin gereği gibi ifa edilmemesinin (BK. m. 96) koşulları aynı zamanda gerçekleşmiş olabilir. İşte bu hallerde davacı Borçlar Kanununun 202. maddesinde düzenlenen satıcının ayıba karşı tekeffül borcu hükümlerine dayanan semenin indirilmesi davası açabileceği gibi şartları varsa borcun gereği gibi ifa edilmemesinden dolayı Borçlar Kanununun 96. maddesi uyarınca uğradığı zararın tazminine ilişkin bir dava da açabilir. Hemen belirtelim ki az yukarda açıklanan gereği gibi ifa edilmeme dolayısıyla tazminat davasında da ayıba ilişkin muayene ve ihbar yükümlülükleriyle ayıbın tabi olduğu zamanaşımı hükümlerinin (BK. m. 207, 215/3) uygulanması gözardı edilmeyecektir (Bakınız, Prof. Dr. Haluk Tandoğan, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Cilt: I/I, 1985, Sh. 202 vd.; Prof. Dr. Necip Bilge, Borçlar Hukuku Özel Borç Münasebetleri, 1962, Sh. 75; Prof. Dr. Avni Göktürk, Borçlar Hukuku 2. Kısım Aktin Muhtelif Nev'ileri, 1951, Sh. 406-407). Borçlar Kanununun 96. maddesi gereğince alacaklı hakkını kısmen veya tamamen istifa edemediği taktirde borçlu kendisine hiç bir kusurun isnat edilemiyeceğini ispat etmedikçe bundan ileri gelen zararı tazmine mecburdur. Açıklanan nedenlerle, semenin indirilmesi davası Borçlar Kanununun 96. maddesine dayanılarak zararın tazmini davasının açılmasına engel değildir. Dosya içeriğine ve toplanan delillere özellikle bilirkişi raporuna göre binadaki ayıpların gizli olduğu davacının muayene ve ihbar yükümlülüklerini yasal süre içinde davalı tarafa bildirdiği olayda davalının kusurlu olduğu anlaşılmaktadır. İleri sürülen maddi olayların ve isteklerin niteliği özellikle semenin indirilmesi, davacının satılan şeyin ayıplı olmasından ileri gelen zararını karşılamadığına dair olgular değerlendirildiğinde davacının satış bedelini indirme yolunu seçmediği, BK.nun 96. maddesine dayanılarak uğranılan zararın tazmininin istediği açık bulunmuştur.

Hal böyle olunca, satılan binanın ayıplarının giderilmesi için davacı idare tarafından ihtiyar edilen giderlerin tazminine karar verilmesi gerekirken dava yanlış nitelendirilerek bedel tenziline karar verilmesi usule ve yasaya aykırıdır. Bozma nedenidir.

SONUÇ: : 1. bent gereğince davalının tüm temyiz itirazlarının reddine. 2. bentte açıklanan nedenlerle mahkeme kararının davacı yararına BOZULMASINA, peşin harcın istek halinde iadesine, 19.3.1992 gününde oybirliğiyle karar verildi.