 |
T.C.
YARGITAY
13. Hukuk Dairesi
E. 1992/1260
K. 1992/2218
T. 9.3.1992
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
- MUARAZANIN ÖNLENMESİ
- HASILAT KİRASI
ÖZET : Hasılat kirasında 6570 sayılı Yasa hükümleri uygulanmaz. Bu gibi sözleşmelerde kira sözleşmesi belirli birsüre için akdedilip de bu süre dolmuş ve zımni (örtülü) yenileme olmamışsa sözleşme sona erer. Ayrıca feshi ihbara gerek yoktur.
(818 5. BK. m. 270, 287)
Taraflar arasındaki men'i müdahale davasının yapılan yargılaması sonunda, ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne ve kısmen reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalı avukatınca temyiz edilmesi üzerine; dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Davacı şirket, davalı Belediyeye ait oto parkı 5.2.1985 tarihinde bir yıl süre ile ihale yoluyla kiraladığını, sürenin dolması ile birlikte yapılan ikinci bir sözleşme aktin üç yıl daha uzatıldığını, bu sürenin sonunda da üçüncü kez kira sözleşmesi yapıldığını, her ne kadar sözleşmenin (1). Maddesinde sürenin bir yıl olduğu kararlaştırılmışsa da, devamında üç yıllık kira parasının tespit edildiğini, böylece sözleşme süresinin bir yıl değil üç yıl olmasının benimsendiğini öne sürerek muarazanın önlenmesini isteniştir.
Davalı Belediye, 2886 sayılı Yasanın 75. maddesine göre akdin 12.4.1990 tarihinde sona ermesi ile birlikte davacının fuzuli şagil durumuna düştüğünü, 6570 sayılı Yasa hükümlerinin olaya uygulanmasının mümkün olamıyacağını savunmuş, davanın reddini dilemiştir.
Mahkemece, 2886 sayılı Yasa prosedürüne, özellikle 75/3. madde hükmüne aykırı olarak ihaleye çıkartılmadan düzenlenen 12.4.1989 tarihli kira sözleşmesi uzun yıllar uyulmak suretiyle taraflarca geçerlik kazandırıldığı (MK. m. 2) ve bu nedenle hukuken tarafları bağlayacağı benimsenmiş, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hüküm, davalı Belediye Tüzel Kişiliği tarafından temyiz edilmiştir.
1- Davalı Bursa Belediyesi'ne ait katlı oto parkın işletme hakkı 2886 sayılı Yasa hükümlerine göre yapılan ihale sonucu 5.2.1985 tarihinde bir yıl süre ile sürenin dolmasından sonrada yine aynı yasa hükümlerince aktedilen 7.4.1986 başlangıç tarihli sözleşmeyle yine davacıya üç yıl süreyle kiralanmıştır. Bu sözleşmenin bitiminin ardından bu kez ihaleye çıkarılmadan 12.4.1989 tarihli bir yıllık sözleşme ile davalı Belediye tarafından davacı şirkete kiraya verilmiştir. Bu maddi olgular dosya içerisindeki sözleşme ve belge içeriklerinden saptandığı gibi taraflarında kabulündedir.
2- Davada dayanılan sözleşme 12.4.1989 tarihli olan sözleşmedir. Gerçekte kira sözleşmesinin hukukça varlığı için BK.nunda bir biçim şartı öngörülmemiştir. Taraflar sözlü olarak dahi kira konusunda iradelerini birbirine uygun şekilde yöneltip açıkladıkları anda sözleşme gerçekleşir. Ancak,
2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 53. maddesinde, Kanunda belirtilen özel haller dışındaki ihalenin sözleşmeye bağlanması öngörülmüştür. Davaya dayanak tutulan 12.4.1989 tarihli sözleşmenin 2886 sayılı Yasa hükümleri sonucunda düzenlenmediği tartışmasızdır. Ne var ki kiralanan taşınmaz davacıya teslim edilmiş kira parası olarak bir kısım ödemeler yapılmıştır. Biçim koşulu yerine getirilmemiş olsa bile taraflar arasında karşılıklı edimler ifa edilmişse artık bundan sonra her iki taraf için akdin biçim şartlarına uygun yapılmadığından söz edilerek geçersizliğini ileri sürmek MK.nun 2. maddesindeki objektif iyi niyet kuralıyla bağdaşmaz. Nitekim, mahkeme de açıklanan gerekçe doğrultusunda 12.4.1989 tarihli kira sözleşmesinin hukuken taraflara borç yükleyeceğini kabul etmiştir.
3- Oysa, mahkemece yanılgıya düşülen ve uyuşmazlığın çözümünde de doğrudan doğruya etkin olan sorun sözleşmenin hukuki tanım ve nitelendirmesinde toplanmaktadır. Davalı Belediye tarafından 12.4.1989 tarihli sözleşmeyle katlı oto parkın işletmesi 1 yıl süreyle kiraya verilmiştir. İşletme hakkının devri hasılat kirasının bir türüdür. Bilindiği gibi hasılat kirasının konusu mallar genellikle tabii semere getiren mallardır. Ticari işletmelerin ve hakların hasılat kirasında ise daha çok medeni semerelerden yararlanma sözkonusudur.
Bir işletmenin veya bir hakkın kiraya verilmesi halinde kiracının bu işletmenin yürütülmesinden veya hakkın kullanılmasından elde ettiği kar medeni semerelerdir (Prof. Dr. Halûk Tandoğan, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 3. Bası, Cilt: 1/2, Sh. 4). Katlı otopark hasılat getiren bir yer olup böyle bir yerin kiralanması ile kiralayan kararlaştırılan kira parası karşılığında hasılat getiren bir yerin hakkının kullanılması ve semerelerinin toplanmasını bırakmış sayılır.
O nedenle bu yerin tahliyesi için hasılat kirasına ilişkin hükümlerin uygulanacağında duraksamaya yer olmamalıdır.
Hasılat kirasında 6570 sayılı Yasa hükümleri uygulanmaz. Bu gibi sözleşmelerde kira sözleşmesi belirli bir süre için akdedilip de bu süre dolmuş ve zımni (örtülü) yenileme olmamışsa sözleşme sona erer, ayrıca feshi ihbara da gerek yoktur. Bu durumda bir yıllık sözleşme süresinin son bulmasıyla taraflar arasında kira ilişkisinin ortadan kalkacağının kabulü zorunludur. Kaldı ki davalı Belediye 27.6.1989 tarihli yazısı ile kira sözleşmesinin uzatılmayacağını da davacıya bildirmiş bulunmaktadır.
Mahkemece; tüm açıklananların ışığı altında özellikle yukarıda üçüncü bentte belirtilen gerekçe ile davanın reddine karar verilmesi gerekirken sözleşmenin hukuki nitelendirilmesinde hataya düşülerek kabul edilmesi usule ve yasaya aykırıdır. Bozma nedenidir.
SONUÇ: : Temyiz olunan kararın davalı yararına BOZULMASINA peşin harcın istek halinde iadesine, 9.3.1992 gününde oybirliğiyle karar verildi.
|
