DAVA : Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda, ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın görev yönünden reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı avukatınca temyiz edilmesi üzerine; dosya incelendi, gereği düşünüldü:

 

  KARAR : Davacı;"domates üretme-satma ve satın alma" sözleşmesine göre davalı şirketin mühendis ve danışmanlarının talimatları doğrultusunda tüm bilgi, beceri ve ihtimam ile domates ürettiğini, ancak davalının hatalı üretim tekniği sonucu Gitana cinsi Sonbahar ekim dönemi koşullarına uygun olan fideleri, tek ekim dönemi (Kış dönemi) için verdiğinden fidelerin ekim dönemine uyum sağlayamadığını, bu nedenle fidelerde 4 ve 5. salkıma kadar olan domateslerin kalitesiz hale geldiğini ileri sürerek, tamamen davalının kusurlu davranışından kaynaklanan verim ve kazanç kaybı 15.385.320 TL tazminatın tahsilini istemiştir.

  Davalı, sözleşmenin (II). maddesiyle ortaya çıkacak her türlü anlaşmazlıkların tahkim (hakem) usulüyle çözümleneceğinin kararlaştırıldığını, hakem yoluna başvurulmadan açılan davanın reddini dilemiştir.

  Mahkemece, sözleşmedeki tahkim şartına göre davanın hakem yargılaması ile görüleceği benimsenmiş, görevsizlik kararı verilmiştir.

  Karar, davacı tarafından temyiz edilmiştir.

  Dava mahkemede açılmış, davalı cevap süresi içinde davaya tahkim yolu ile (hakemlerde) bakılması gerektiği hakkında tahkim itirazında bulunmuştur.

  Taraflarca imza altına alınan "domates üretme, satma ve satın alma" başlıklı sözleşmenin (II). maddesinde; "iş bu sözleşmenin uygulanması veya uygulanmaması yüzünden ortaya çıkacak her türlü anlaşmazlık, zarar-ziyan ve kar mahrumiyeti tesbit ve çözümü HUMK.unda belirtilen tahkim (hakem) usul ve yoluyla yapılacaktır. Yetkili yer Antalya veya Ankara olup seçme hakkı alıcınındır" hükmü yer almaktadır. Anılan madde ile tarafların sözleşme içinde tahkim şartı kararlaştırıldıkları açık ve seçik belirgin olmaktadır.

  Bir davanın tahkim usulü ile rüyet edilip edilmeyeceğine ilişkin uyuşmazlık mahkeme tarafından çözümlenir (HUMK. m. 519). Bu uyuşmazlık, dava konusunun, belli bir tahkim sözleşmesinin veya şartının kapsamına girip girmediği veya bu konuda geçerli bir tahkim ssözleşmesi veya şartı bulunup bulunmadığının tesbitine ilişkindir. Diğer bir anlatımla, önündeki davada tahkim def'i ile karşılaşan mahkeme bu def'iye temel teşkil edecek geçerli bir tahkim sözleşmesinin var olup olmadığını diğer dava şartlarında olduğu gibi re'sen inceleyecektir.

  Tahkim sözleşmesi veya şartı ; borçlar hukuku anlamında bir akit olduğu için, akitler için genel şartların tahkim sözleşmesinde de bulunması ve aranması gerekir. Özellikle sözleşme özgürlüğünü olumsuz biçimde sınırlayan nedenlerden  BK.nun 19 ve 20. maddeleri tahkim sözleşmesinin geçerlilik incelemesi sırasında doğrudan gözönünde tutulacaktır.

  Tahkim sözleşmesinin ahlaka aykırı olması halinde geçerliğinden söz edilemez. Bu hal genellikle tahkim sözleşmesinde bir tarafın diğeri üzerinde (olayımızda göründüğü gibi davalı şirketin davacı üretici üzerinde) ekonomik ve sosyal üstünlüğünü kullanarak tahkim sözleşmesinde eşitliği kendi lehine bozacak hususlar kabul ettirmesi veya taraflardan birine hakemlerin yarıdan fazlasını veya tamamının seçme imkanının verilmesi hallerinde kendini gösterecektir (Dr. Yavuz Alongoya, Medeni Usul Hukukumuzda Tahkimin Niteliği ve Denetlemesin, İstanbul-1973, Sh. 86).

  Bu şekilde yapılan bir tahkim sözleşmesinin BK. m. 20 gereğince batıl olacağında kuşku ve duraksamaya yer olmamalıdır.

  Sözleşmenin (II). maddesinde hakem seçiminin tamamen ekonomik ve sosyal güce sahip davalı şirket tekeline bırakıldığı anlaşıldığı gibi, davalı vekilinin 5.10.1991 günlü cevap dilekçesinde bu yönün önemle ve ısrarla vurgulandığı görülmektedir. Tüm açıklanan maddi ve hukuki olgular altında sözleşmedeki tahkim şartının mutlak butlanla geçersiz olduğunun kabulü zorunludur (BK. m. 20)

  Bu durumda, taraflar arasında hukuken geçerli bir tahkim şartının varlığından söz edilemeyeceği açıktır. Hal böyle olunca, geçersiz tahkim şartına dayanılarak mahkemece görevsizlik kararı verilemez. Öte yandan, hakemler de yetkileri (görevleri) dahilinde olmayan bir uyuşmazlık hakkında karar veremeyeceklerdir (HUMK. m. 533/3).

  Bu nedenlerle, mahkemenin görevsizlik kararı usule ve yasaya aykırıdır, bozma nedenidir.

  Mahkemece; işin esasına girişilmeli, tarafların delil ve karşı delilleri toplanmalı, gerekirse uzman bilirkişiler aracılığı ile inceleme yapılmalı, ortaya çıkacak uygun sonuç çerçevesinde karar verilmelidir.

 

  SONUÇ : Temyiz olunan kararın açıklanan nedenlerle davacı yararına BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, 25.4.1991 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972