 |
T.C.
YARGITAY
11. Hukuk Dairesi
E: 2001/7262
K: 2001/10088
T: 21. 12.2001
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
- KOOPERATİF TÜZEL KİŞİLİĞİNİN İKAMETGAHI
- KESİN YETKİ KURALI
Karar özeti: Tüzel kişi olan kooperatif ile üyeleri arasındaki davaların, kooperatifin ikametgahı addolunan mahal mahkemesinde görülmesi gerekir. Hükmi şahsın ikametgahı, nizamnamesinde aksine hüküm bulunmadıkça, muamelelerinin yürütüldüğü yerdir. Bu yetki kuralı, kamu düzenine ilişkin kesin yetki kuralı olup, mahkemece resen dikkate alınmalıdır.
(11 63 s. Koop. K, m. 2)
(1086 s. HUMK. m. 13, 17)
(743 s. MK. m. 49)
Taraflar arasında görülen davada (Akşehir Asliye Hukuk Mahkemesi)nce verilen 29.3.2001 tarih ve 1996/153 - 2001/231 sayılı kararın Yargı-tayca incelenmesi davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için tetkik hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, İncelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, davalı kooperatif üyesi o!an müvekkiline verilmesi gereken taşınmazın, davalı Mehmet'e tahsis edildiğini ileri, sürerek, dairenin müvekkiline iadesini talep ve dava etmiştir.
Davalılar davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, toplanan deliller ve yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucuna göre, davanın gayrimenkulun aynına ilişkin olması nedeniyle taşınmazın bulunduğu yerde görülmesi gerektiği gerekçesiyle, dava dilekçesinin yetki yönünden reddine karar verilmiştir.
Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.
Dava, kooperatif dairesinin davalı üye adına mevcut tahsisinin iptaline ve dairenin iadesi istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın taşınmazın aynına yönelik olduğu gerekçesiyle yetkisizliğe dair hüküm kurulmuş ise de, davanın açıklanan özelliği nazara alındığında, salt taşınmaza yönelik bir dava olmadığı; davanın üye tarafından, kooperatif ve başka bir üye aleyhine, dairenin adına tahsisini sağlamaya yönelik olarak açıldığı anlaşılmaktadır.
HUMK.nun 17. maddesi gereğince tüzel kişi olan kooperatif ile üyeleri arasındaki davaların kooperatifin ikametgahı addolunan mahal mahkemesinde görülmesi gerekir. MK.nun 49. maddesine göre de hükmi şahsın ikametgahı, nizamnamesinde aksine hüküm bulunmadıkça muamelelerinin yürütüldüğü yerdir. Bu yetki kuralı, kamu düzenine ilişkin kesin yetki kuralı olup, mahkemece resen dikkate alınması gerekir. Kaldı ki dava, taşınmaza ilişkin tapu iptali davası olmayıp, 1163 sayılı Yasanın 2. maddesinde düzenlenen tahsis işleminin iptaline yönelik bulunmakta olduğundan HUMK.nun 13. maddesinin uygulama alanı da bu davada bulunmamaktadır.
Mahkemece, davanın kooperatif merkezinde açıldığı gözetilerek, yetki itirazının reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi yerinde görülmediğinden, kararın bu nedenle davacı yararına bozulması gerekmiştir.
Sonuç : Yukarıda açıklanan nedenlerle davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile kararın davacı yararına (BOZULMASINA), ödediği temyiz peşin harcın isteği halinde temyiz edene ladesine, 21.12.2001 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.