HAKEM - DİSPEÇ KARARININ İLGİLİLERE TEBLİĞİ

(6762 s. TTK. m. 1207, 1210, 1213)

 

Taraflar arasındaki davanın (İstanbul 5. Asliye Ticaret Mahkemesi)nce görülerek verilen 9.12.1998 tarih ve 1998/2058- 1998/1920 sayılı kararın Yargıtay'ca incelenmesi taraf vekilleri tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dava dosyası için tetkik hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:

İade-i muhakeme talep eden vekili, müvekkili şirkete 2.10.1998 tarihinde tebliğ edilen icra emri ile Yargıtay On birinci Hukuk Dairesi'nin 26.6.1988 gün ve 1998/3588 - 4900 sayılı kararı ile onanan ve kesinleşen Çeşme-1 gemisi müşterek avaryası ile ilgili olarak verilmiş 17.7.1998 tarihli hakem-dispeç kararına' müsteniden 10.739.09 USD.nın müvekkili şirketten talep edildiğini, açılan celselerden müvekkilinin haberdar edilmediğini, 17.7.1997 tarihli hakem-dispeççi kararının da davacıya tebliğ edilmediğini, dispeç kararının tasdiki için gerekli olan ilanında yerine getirilmediğini, buna rağmen müvekkili aleyhinde girişilen icra takibinin yasal olmadığını ileri sürerek mahkemenin kesinleşmiş olan kararının iade-i muhakeme yolu ile incelenmesini talep ve dava etmiştir.

 

Davalı vekili, müvekkiline ait Çeşme-1 gemide 15.12.1995 tarihinde yangın çıktığını, yük ve geminin emniyeti için yangının söndürülmesi için yapılan masraf ve fedakarlıklardan dolayı müşterek avarya ilan edildiğini, davacı tarafa ait 17 nolu konişmento muhteviyatı yük teslim edilmeden önce düzenlenecek dispeç uyarınca alıcısı olduğu yük üzerine düşecek garame borcundan dolayı davacının avarya garantisi ve müşterek avarya senedi verdiğini, hazırlanmış olan hakem-dispeçci kararının gemide taşınan yük alıcılarından biri tarafından temyiz edilmesi üzerine, kararın onanarak kesinleştiğini, sadece davacının verdiği taahhütnameye aykırı davranarak borca itiraz ettiğini, hakem-dispeçci kararı için TTK.nun 1210. madde hükmünün uygulanmayacağını belirterek davanın reddini istemiştir.

 

Mahkemece iddia, savunma ve dosya kapsamına göre, HUMK.nun 445. maddesinde iade-i muhakeme sebeplerinin 10 benİ halinde sayıldığı, tebliğ ve ilana ilişkin sebeplerin bu bentler arasında yer almadığı, aynı Yasanın 448. maddesi gereğince yargılamanın iadesini önceki davanın taraflarının isteyebileceği, davaya fer'i katılanların davada taraf olmaması nedeniyle tek başlarına yargılamanın iadesini isteyemeyeceği, iade-i muhakeme isteyen tarafın ise dispeçin tasdikine dair kararda taraf olarak gösterilmediğinden iade-i muhakeme talep edebilme imkanı bulunmadığı, TTK.nun 1213. maddesine göre raporun tasdikine ait ilanın tasdik talebi üzerine yapılan duruşmaya usulünce çağrılmayan ilgililer aleyhine hiçbir netice doğurmayacağı gerekçesiyle davacının iade-i muhakeme talebinin reddine karar verilmiştir.

 

Kararı, taraf vekilleri temyiz etmiştir.

 

1- Dispeç raporu, TTK.nun 1207 vd. devamı maddelerinde düzenlenmiş bulunan, müşterek avarya sayılan zarar ve masrafların gemi, yük ve navlun arasında paylaşılması esaslarını düzenleyen bir belgedir.

 

Bu prosedür içinde yer alan dispeç raporunun düzenlenmesi aşamasında, tarafların anlaşmaları halinde konişmento veya navlun sözleşmelerine konulan hükümle tahkim şartı getirilerek, dispeçin hakemdispeçciler aracılığı ve tahkim prosedürü içerisinde düzenlenmesi de mümkün olmaktadır. Bu gibi durumlarda, hakem - dispeçciler tahkim usulü hükümleri çerçevesinde dispeç raporunu dispeç-hakem kararı şeklinde hükme bağlarlar.

 

Bu tür kararlar HUMK.nun 516 vd. maddelerinde öngörülen koşullar çerçevesinde yapılan yargılama sonucunda verilen kaza-i nitelik taşıyan kararlar olduğundan TTK.nun 1210. maddesinde öngörülen itirazı kabil kararlardan olmayıp, HUMK.nun 533. maddesindeki koşullar çerçevesinde temyizi kabil kararlardandır. Bir başka ifade ile bu kararlar, TTK.nun 1210. maddesindeki mahkemece tasdik prosedürüne tabi değildirler.

 

Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde dava dosyasının incelenmesinde, konişmentoya konulan hüküm gereğince müşterek avarya dispeç raporunun 1950 York Anvers kurallarına göre, hakem - dispeçciler tarafından düzenleneceğinin öngörüldüğü ve taraflarca bu hüküm çerçevesinde hakemdispeç olarak seçilen hakemlerce gerçekleştirilen yargılama prosedürü sonunda 7.7.1997 tarihinde hakem-dispeçci kararını verdikleri görülmektedir. Bu kararın incelenmesinde, karar başlığında dispeç isteminde bulunan donatan ve tekne sigortacısı gösterildikten sonra (Diğer İlgililer) başlığı altında bir kısım sigortacılar ve yük ilgililerinden sadece TC. Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğü'nün gösterildiği belirlenmektedir. Karar içeriğinde ise (Borçlu Masanın Teşkili) başlığı altında yük değeri belirlenirken, diğer yük ilgilileri arasında bu davanın davacısı K... Metal Sanayi Tic. Ltd. Şti.'ne ait yük değeri belirlenmiş ve nihayet (Borçlu Masa) başlığı altında ise (7) numarada davacı yükü 530.695.07 USD değeri üzerinden garame nispetine göre avarya borçusu olarak gösterilmiştir.

 

İstanbul 5. Asliye Ticaret Mahkemesi'ne ait 1998/44 Esas ve 1998/ 1449 Karar sayılı dosyanın incelenmesinde, yukarıda anılan hakem-dispeç kararının onanması için mahkemeye başvurulduğu mahkemece, hakemdispeç kararında, kararın tüm ilgililere tebliği öngörüldüğü halde sadece kararın başlık kısmında yer alan ve yukarıda anılan taraflara tebligat çıkarıldığı ve fakat davacının da aralarında bulunduğu (Borçlu Masası)nda yer alan ve haklarında bağlayıcı hüküm kurulan diğer yük ilgililerine tebligat yapılmadığı anlaşılmaktadır. Keza, yük ilgililerinden ve kendisine tebligat yapılan T.C. Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğünün temyizi üzerine Hakem-Dispeç kararı Yargıtayca onanmış ve buna dayanılarak mahkemece de tasdik edilmiştir.

 

Bütün bu açıklamalardan anlaşılacağı üzere, hakem-dispeç kararı, davacı yük ilgilisi aleyhine hüküm içerdiği halde, kendisine tebliğ edilmemiştir. Bu durumda davacı bakımından aleyhine kesinleşmiş bir hüküm olduğundan bahsedilemez. Oysa, HUMK.nun 534. maddesi yollaması ile hakem-dispeç kararlarında da yargılamanın yenilenmesi bakımından uygulanması gereken HUMK.nun 445. maddesinin ilk fıkrasında yer alan kesinleşmiş karar unsurunun davacı bakımından oluşmadığı anlaşılmaktadır. O halde, öncelikle bu şartın gerçekleşmediği gerekçesiyle, davacı tarafından açılan yargılamanın yenilenmesi davasının reddi gerekirken, yazılı gerekçeli ile davanın reddi doğru değil ise de, mahkemece davanın reddi yönünde kurulan hüküm yukarıda açıklanan nedenlerle sonucu itibariyle doğru görülmekle kararın onanmasına karar verilmesi gerekmiştir.

 

2- Davalı vekilinin temyiz itirazlarına gelince, yukarıda açıklanan nedenlerle yargılamanın yenilenmesi talebinin reddine ilişkin mahkeme kararının onanmış olması karşısında davalı vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesine gerek görülmemiştir.

 

S o n u ç: Yukarıda (1) numaralı bendde açıklanan nedenlerle davacı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile sonucu itibariyle doğru görülen kararın (ONANMASINA), (2) numaralı bendde gösterilen nedenlerle davalı vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik gerek bulunmadığına, ödediği temyiz peşin harcın isteği halinde temyiz eden davalıya iadesine, 1.370.000.- lira temyiz ilam harcından peşin harcın mahsubu ile temyiz eden davacıdan alınmasına, 29.6.1999 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

 

 

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972