Taraflar arasındaki davanın Trabzon 2.Asliye Hukuk Mahkemesince görülerek verilen 28.10.1998 tarih ve 1997/237 -1998/347 sayılı kararın Yargıtay'ca incelenmesi davalı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dava dosyası için Tetkik Hakimi Ahmet Susoy tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:

Davacı vekili, davalının keşide ettiği 3 adet çekin müvekkilinin hamili olduğunu, çeklerin karşılıksız çıkması üzerine, ihtiyati haciz kararı alınarak icra takibine girişildiğini, ödeme emrinin tebliği üzerine davalının Trabzon İcra Tetkik Merciine başvurarak zamanaşımı itirazında bulunarak takibi iptal ettirdiğini ileri sürerek çek bedeli, çek tazminatı, komisyon ve faiz alacağı 421.810.000.- lira alacağın, 141.050.000.- lira çek bedeline yürütülecek % 75 ticari reeskont faiziyle birlikte davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir.

Davalı vekili, davacının yetkili hamil olmayıp, çeklerin kendisi tarafından da bankaya ibraz edilmediğini, ibrazdan sonra yapılan cironun ise alacağın temliki hükümlerine tabi olup, bu şekilde yapılan bir temlikte bulunmadığını, çek arkasında bulunan çek hamilleri Ahmet ve Murat'ın cirolarının bankaya ibraz cirosu olduğunu, davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece verilen yetkisizlik kararının Dairemizin 28.04.1997 gün ve 1997/2557-2918 sayılı ilamıyla bozulması üzerine, mahkemece bozmaya uyularak yapılan yeniden yargılama sonucunda, davacının zamanaşımına uğramış olan (141.050.000.-) lira üç adet çek bedeli, (7.052.500.-) lira % 5 çek tazminatı, (423.000.-) lira % 0,3 Komisyon, (271.186.750.-) lira faiz, (2.099.000.-) lira haciz ve icra giderleri olmak üzere toplam (421.810.000.-) lirayı davalıdan talep hakkı bulunduğu gerekçesiyle, bu miktar alacağın davalıdan tahsiline, çekler tutarı (141.050.000.-) liraya dava tarihinden itibaren ticari reeskont faizi yürütülmesine karar verilmiştir.

Karar, davalı tarafından temyiz edilmiştir.

1-Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre, davalının aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.

2-Ancak, çeke dayalı müracaat hakkı düşmüş olan hamilin alacağına dava yoluyla kavuşabilmesi için ya doğrudan temel ilişkiye dayanarak bir tahsil davası, yada TTK.'nün 730/14. bendi yollamasıyla çeklerde de uygulanması gereken ve aynı yasanın 644. maddesinde düzenlenmiş bulunan sebepsiz iktisap davası yoluna başvurması gerekir. Davacı da, yukarıda belirtildiği gibi ikinci yolu seçerek keşideciye karşı sebepsiz iktisaba dayanarak alacak davası açmıştır. Böyle bir davada talep hakkı zamanaşımının gerçekleştiği veya müracaat hakkının kaybedildiği anda maddi hukuk açısından hak sahibi bulunan hamile aittir. TTK. 'nün 703. maddesine göre, hamiline yazılı çekin ciro yoluyla tedavül görmesi çekin hamiline yazılı vasfını etkilemez ise de çekin mücerret teslim yoluyla el değiştirmesine ancak ödemeden imtinanın TTK.'nün 720. maddesinde öngörülen şekillerden biriyle tespitine kadar diğer bir deyişle çekin olağan fonksiyonu olan ödemenin yapılacağı umudunun mevcut olduğu süre zarfında cevaz verilebilir. Nitekim, TTK.'nün 705. maddesinde ibraz müddetinin geçmesinden veya ödememe keyfiyetinin usulen tespitinden sonra yapılan bir cironun alacağın temliki hükmünde olduğu belirtilmek suretiyle çekin tabi olduğu kambiyo hukuku devir şekline göre tedavül kabiliyetinin ibraz süresinin sonuna veya ödememe hususunun tesbitine kadar mevcut olabileceğine işaret edilmiştir. Bu durum karşısında karşılıksızlığı usulen saptanan çekleri herhangi bir temlik beyanı veya ciro imzası olmadan mücerret teslimle edinen kişinin de meşru hamil sıfatı bulunmadığından böyle bir dava açma hakkı bulunmamaktadır. (Anılan karar için Bkz. Batider, C.XV, S.3, sh.168-169) Davalı tarafından davacının çekleri bankaya ibrazdan sonra elde ettiği ileri sürüldüğüne göre, mahkemece bu husus üzerinde durulması ve davaya konu çeklerin kim tarafından bankaya ibraz edildiğinin saptanması ve sonucuna göre bir hüküm kurulması gerekirken yetersiz incelemeyle yazılı olduğu şekilde karar tesisi doğru görülmemiştir.

3-Türk Ticaret Kanunu'nun kambiyo senetlerine ilişkin sebepsiz iktisap talebiyle ilgili tek hükümde (TTK.'nün 644. maddesi), nelerin istenebileceği belirtilmemiştir. Bu taleple borçlunun zenginleştiği miktarda bir ödemede bulunması istenir. Çünkü, borçlu çekten dolayı bu miktarda sorumlu kalmıştır. (Prof. Dr. Fırat Öztan, Kıymetli Evrak Hukuku, Ankara 1997 2.baskı, sh.927) Bu nedenle davalının çek tazminatı, komisyon ve icra takip giderlerinden sorumlu tutulmaması gerekirken yazılı şekilde bu kalemlerden dolayı sorumluluğuna hükmolunması da kabul şekli bakımından yanlış olmuştur.

4-Ayrıca, yine kabule göre; davacı talebinin % 75 oranında reeskont faizi olması nedeniyle, hiç bir şekilde bu oran aşılmamak kaydıyla, TC. Merkez Bankası'ndan reeskont faiz oranları sorulmak suretiyle belirlenecek oranlar nisbetinde davalının temerrüt faiz borcunun tesbiti gerekirken, varsayımsal % 75 oranı üzerinden yapılan hesaplamaya dayanılarak bulunan birikmiş faiz alacağının tahsiline dair hüküm tesisi de doğru bulunmamış ve açıklanan nedenlerle kararın bozulması gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenlerle davalının sair temyiz itirazlarının reddine, (2), (3) ve (4) nolu bentlerde açıklanan nedenlerle temyiz itirazlarının kabulü ile kararın davalı yararına BOZULMASINA, ödediği temyiz peşin harcın isteği halinde temyiz edene iadesine, 03.05.1999 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972