DAVA : Taraflar arasındaki davadan dolayı İstanbul 2. Asliye Ticaret Mahkemesi'nce verilen 24.3.1994 tarih ve 692-346 sayılı hükmün duruşmalı olarak temyizen tetkiki davalı vekili tarafından istenilmekle dosyanın incelenmesinde duruşma için gerekli tebligat giderinin yatırılmamış olması nedeniyle HUMK.nun 2494 sayılı kanunla değiştirilen 438/1. maddesi gereğince duruşma isteğinin reddiyle tetkikatının evrak üzerinde yapılmasına karar verildikten, temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşıldıktan sonra, dosyadaki kağıtlar okundu, gereği konuşulup düşünüldü:

 

    KARAR : Davacı vekili, taraflar arasında yapılan anlaşma uyarınca davalının ürettiği inşaat katkı malzemesinin dava dışı müteahhit firmaya satılmasında müvekkili şirketin üstlendiği tellalık hizmeti karşılığında, satılan malzemenin beher kilogramda (900) liranın üzerindeki fiyat farkı için komisyon ödenmesinin, fiyatlarının zamlanması halinde ise komisyonun % 25 oranında arttırılmasının kararlaştırıldığını, müvekkilinin bu hizmete karşılık üç ayrı tarihte toplam (11.649.000) lira tahsil ettiğini, ancak daha sonra davalının ödemede bulunmadığını ve önceden alıcı adına düzenlediği satış faturalarını artık kendi bakiyesine hitaben düzenlemeye başladığını, davalının bu şekilde 1990 Ocak ayından itibaren (198.130) kg malzeme sattığı halde komisyonunu ödemediğini, davalıya gönderilen ihtarnamenin de sonuçsuz kaldığını ileri sürerek, fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak kaydıyla şimdilik (60.000.000) liranın, ihtar tarihinden itibaren ticari faiziyle birlikte davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir.

    Davalı vekili, davacının aracılığıyla satılan malzemelerden ötürü davacıya ödenen (11.649.000) lira dışında müvekkilinin borcu bulunmadığını, sonraki satımlarda davacının aracılık etmediğini ve davanın bir yıllık zamanaşımına uğradığını savunarak  davanın reddini istemiştir.

    Mahkemece, iddia, savunma, mübrez belgeler ve bilirkişi raporuna dayanılarak, davacının tellallık sözleşmesine dayalı yoksun kalınan ifa menfaatinin tazminini istemesi nedeniyle BK.nun 96. maddesi yollamasıyla aynı Kanunu'nun 125. maddesi'nde öngörülen (10) yıllık genel zamanaşımına tabi olan davada zamanaşımı def'inin geçerli olmadığı, taraflar arasında 18.11.1988 tarihinde kurulan tellallık sözleşmesinin 30.12.1989 tarihine kadar uygulanarak X firmasına satılan malzemeler için davacıya komisyon ödendiği, 1.1.1989 tarihinden itibaren dava dışı Y firmasına bayilik verilmesinin haklı bir nedene dayanmadığı, bu durumda BK.nun 404. maddesinin atıfta bulunduğu BK.nun 396. maddesi uyarınca davalı, davacı tellalı her zaman azledebilme hakkına sahip olmakla beraber uygunsuz zamandaki asilden ötürü tellalın uğradığı ücret kaybının tazmim etmesi gerektiği, sözleşmede ücretin miktarının kesin biçimde tayin edilmediği, davalının önceden sattığı (6) fatura içeriği malın bedelinden dolayı davacının % 25,46 oranında fatura ettiği komisyon ücretinin davalı tarafca itirazsız ödendiği, BK.nun 406. maddesinin akitle veya tarifeyle belirlenmeyen tellallık ücretinin esas almayacağı ve müteamil ücret sayılmak gereken (56.619.954) liranın talep edilebileceği, ancak dava tarihinden önce davalı BK.nun 101 maddesine uygun biçimde temerrüde düşürülmediğinden davacının birikmiş temerrüt faizini talep edemiyeceği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne (56.619.954) liranın dava tarihinden itibaren % 30 yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiştir.

    Kararı davalı vekili temyiz etmiştir.

    Mahkemece, davacı şirketin, davaya konu tellallık faaliyetini meslek mi edindiği, yoksa arızi olarak mı üzerine oldığının belirlenemediği gerekçe gösterilerek, uyuşmazlığa, ticaret işleri tellallığını düzenleyen TTK.nun ilgili madde hükümleri değil TTK.nun 100/3. maddesinin yollama yaptığı BK.nun 404 ile 409. maddeleri uygulanmış ve davalı tarafın, davanın TTK.nun 106/2. maddesinde öngörülen bir yıllık zamanaşımına uğradığı def'i geçerli kabul edilmeyerek olayda BK.nun 125. maddesi'nde belirtilen 10 yıllık genel zamanaşımı hükmünün cereyan edeceği sonucuna varılmak suretiyle sözü edilen savunma reddedilmiştir.

    Davacı şirket, anonim şirket olarak kurulup faaliyet yürüten bir tacir olduğuna göre, tüm iş ve eylemlerinin ticari nitelik taşıması gerektiği kuralı asıldır. Ayrıca, davaya konu uyuşmazlığın kaynaklandığı taraflar

arasında mevcut yegane yazılı belge olan davalı şirketin icap mahiyetindeki davacıya yönelik 18.11.1988 tarihli faksla, davacı şirketin uyuşmazlığa konu işten ayrı olarak, K. D. JV. konsorsiyumu'nun yürüttüğü otoyol yapımı ile ilgili bir başka benzer iş üstlenmiş olması gerçeği karşısında, tellallık faaliyetini arızi olarak yürüttüğü varsayımı da zayıflamaktadır. Mahkemece yapılacak iş, yukarıda değinilen kanuni karinenin aksine ispat zımmında, davacı şirkete ait esas mukavele ve global faaliyetlerini dökümleyen belgeleri getirtip inceleyerek davacının, tellallık işini, arızi mi, yoksa az

veya çok sürekli mi yaptığı, uyuşmazlıkta uygulanması gereken hükümlerin ticari tellallık mı, yoksa adi tellallık hükümleri mi olduğu ve buna göre davanın zamanaşımına ugrayıp uğramadığı konusunda bir karar vermekten ibarettir. Davalının bu yöndeki savunması üzerinde durulmadan ve yeterince irdelemeden, davacının faaliyet kolları ve türleri konusunda doğan belirsizliğin, kanuni karinenin aksi yorumuna varılarak çözümü doğru görülmemiştir.

 

    SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle hükmün davalı yararına BOZULMASINA, ödediği temyiz peşin harcın isteği halinde temyiz edene iadesine, 24.04.1995 tarihiyle oybirliğiyle karar verildi.

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972