 |
T.C.
YARGITAY
10. Hukuk Dairesi
E. 1994/1892
K. 1994/13069
T. 28.6.1994
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
YURT DIŞINDA SİGORTALILIK
MÜKERRER SİGORTALILIK
FEDERAL ALMANYA İLE SOSYAL GÜVENLİK
SÖZLEŞMESİ
KARAR ÖZETİ Bir kişi, Türkiye'deki işvereni tarafından, Federal Almanya'daki işyerinde çalıştırılmışsa, aynı dönem için, her iki tarafta da sigortalı gösterilmiş ve primler ödenmiş olabilir.
Kişi, yurt dışına daimi görevle gönderilmişse, 506sayılı Kanun çerçevesinde sigortalı sayılamaz.
Geçici gönderilmişse 24 ayı için, Türkiye'dekimevzuat uygulanacak; artan süre için işçinin veya işverenin karşılıklı muvafakati alınmak ve önceden istekte bulunmak şartıyla Federal Almanya yetkili makamlarının rızası ile, 506 sayılı Kanun uygulanacaktır.
(Sosyal Güvenlik Söz. m. 5, 6, 9)
Davacı, 1.4.1983 - 31 .3.1987 tarihleri arasında sigortalı olarak çalıştığının tesbiti ile emekliliğine sayılmasına karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, ilamında belirtildiği şekilde isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün davalı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve tetkik hakimi tarafından düzenlenen raporla, dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi:
Davacı, dava dilekçesinde sonuç olarak, 1.7.1982 tarihinde H.... Gazetecilik ve Matbaacılık AŞ.'de danışman olarak işe başlayıp, 1.5.1987 tarihinde ayrıldığını, 1.4.1983 ile 31.3.1987 tarihleri arasında H.... Gazetesi'nin Almanya'daki şubesinde aynı işte çalıştığını, bu dönemde Almanya'da da sigortalı gösterildiğini beyanla 1.4.1983 ile 31.3.1987 tarihleri arasında Sosyal Sigortalar Kurumuna tabi sigortalılığının geçerliliğinin tesbitini istemiştir.
Davacının H.... Gazetecilik ve Matbaacılık AŞ.'ne ait 8873 nolu Türkiye'deki işyerinden 1.7.1982 ile 1.5.1987 tarihleri arasındaki dönemde Sosyal Sigortalar Kurumu'na primlerinin ödendiği, 1.4.1983 ile 31.3.1987 tarihleri arasındaki 48 aylık sürenin Alman Sosyal Güvenlik Merciince mecburi prim ödeme süresi olarak bildirilmesi üzerine Sosyal Sigortalar Kurumu'nca 1.4.1983 ile 31.3.1987 tarihleri arasındaki sürenin Almanya'da sigortalı çalışırken aynı sürede Türkiye'de de 8873 nolu işyerinden sigortalı gösterilip malullük yaşlılık ölüm sigortası primi ödendiğinden bahisle bu süredeki sigortalılığının iptal edildiği dosya içeriğindeki delillerden anlaşılmaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti ile Federal Almanya Cumhuriyeti arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin 5. maddesi hükmüne göre, "6 ile 9. maddelerde aksine hüküm yoksa çalışanların mecburi olar sigortaya tabi tutulmaları ve iş münasebetlerinden doğan ve işverene ait olan hak ve vecibeleri bakımından işverenin ikametgahı veya iş merkezi diğer akit taraf ülkesinde bulunsa dahi çalıştıkları ülkede yürürlükte bulunan mevzuata tabidirler". Sözleşmenin 5. maddesinde öngörülen istisna maddelerinden 6. madenin 1. bendi hükmüne göre de "İş Merkezi Akid taraflardan birinin ülkesinde bulunan bir işverenin hizmetindeki kimse geçici olarak bir işin icrası için diğer Akid tarafın ülkesine gönderildiği takdirde, bu akit taraf ülkesine 'vardığı tarihten başlayarak 24 ay müddetle kendi ülkesinde çalışıyormuş gibi, hakkında iş merkezinin bulunduğu akit taraf mevzuatı uygulanır.
Çalışma süresi yirmidört ayı aştığı takdirde, işçi işverenin veya işveren işçinin muvafakatini almak şartiyle, önceden istekte bulunur ve 5. maddenin (i) fıkrası hükmünü uygulamak durumunda olan diğer Akit Tarafın Yetkili Makamı buna muvafakat ederse, bu kimse hakkında iş merkezinin bulunduğu akit taraf mevzuatının uygulanmasına devam edilir. O halde, davacının iş merkezi Türkiye'de bulunan H.... Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş. tarafından Almanya'ya geçici görevli mi, yoksa daimi görevle mi gönderildiği işyerinden yöntemince araştırılmalıdır. Daimi görevle gönderilmiş ise 6. maddedeki istisnadan yararlanamayacağından 506 sayılı Kanun çevresinde sigortalı sayılamayacak, çalıştığı ülkenin yürürlükteki mevzuatına tabi olacaktır. Geçici görevle gönderildiğinin saptanması halinde ise 24 aylık çalışma süresi yönünden davacı hakkında iş merkezinin bulunduğu Türkiye'deki mevzuat uygulanacak, ne var ki, 24 ayı aşan süre için 506 sayılı Kanuna tabi olma ancak sözleşmenin 6. maddesinde öngörülen şartın tahakkuku halinde mümkün olacaktır. Giderek davacının Almanya'da 12.4.1983 ile 31.3.1987 tarihleri arasında başka bir işyerinde çalıştığı da ispatlanmış değildir.
Mahkemece, yukarıda öngörülen husularda araştırma ve inceleme yapılmadan Türkiye Cumhuriyeti ile Federal Almanya Cumhuriyeti Arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesi hükümleri gözönünde tutulmadan eksik inceleme ile hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı Kurumun bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
Sonuç Temyiz edilen hükmün yukarda açıklanan nedenlerle (BOZULMASINA), 28.6.1994 gününde oybirliğiyle karar verildi.
