 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C.
Y A R G I T A Y
Hukuk Genel Kurulu
S A Y I
Esas Karar Y A R G I T A Y K A R A R I
1997/11-771 1997/1042
Özet : "Hazine bonosunun bedelinin geç ödenmesi nedeniyle Hazinenin
sorumlu olup olamayacağının tesbiti bakımından, bonoların satışı yapan banka
portföyüne girip, banka adına mı, yoksa sadece belirli bir komisyon
karşılığında aracı olarak mı, satıldığının araştırılması gerekir."
Taraflar arasındaki "alacak" davasından dolayı yapılan yargılama
sonunda; Ankara Asliye 8. Ticaret Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen
26.6.1996 gün ve 1995/250, 1996/226 sayılı kararın incelenmesi taraf
vekilleri tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin
28.1.1997 gün ve 1996/7439, 1997/339 sayılı ilamı ile; (... Davacı vekili,
müvekkilinin davalı TYTBank'tan 30.5.l994 vadeli (705.000.000) lira ödemeli
Hazine Bonosu aldığını, bankanın ll.4.l994 tarihinde bankacılık işlemlerinin
Bakanlar Kurulu kararıyla durdurulduğunu, ancak bonoların devlet teminatında
olmasına rağmen bedelinin l6.l0.l995 tarihinde ödendiğini, 532 günlük geç
ödemeden davalıların sorumlu olduğunu ileri sürerek bu süredeki faiz alacağı
(685.000.000) liranın davalılardan tahsilini talep ve dava etmiştir.
Davalı Hazine vekili, husumetin Hazine Müşteşarlığının bağlı bulunduğu
Başbakanlığa yöneltilmesi gerektiğini, olayda müvekkilinin kusur ve
sorumululuğunun bulunmadığını, davacının banka ile vedia ilişkisinin
bulunduğunu, bono bedelinin ihtirazı kayıtsız tahsil olunduğunu savunarak
davanın reddini istemiştir.
Diğer davalı banka vekili de davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, iddia ve savunmaya, toplanan delillere, bilirkişi raporuna
nazaran, yetkili aracı kurumlar vasıtası ile satılan Devlet Tahvilinin asıl
borçlusunun Devlet olup, tahvil bedelinin geç ödenmesinden devletin de
müştereken sorumlu olduğu, Yargıtay incelemesinden geçen mahkeme kararlarının
da bu yönde olduğu, bu itibarla faiz kaybı zararından davalı Hazinenin
sorumlu olduğu, diğer davalı hakkındaki davanın takip edilmediği gerekçesi
ile davanın Hazine yönünden kısmen kabulü ile (665.205.000) liranın Hazineden
tahsiline, diğer davalı hakkındaki davanın şimdilik işlemden kaldırılmasına
karar verilmiştir.
Karar, taraf vekillerince temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici
sebeplere ve delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre,
davalı Hazine vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz
itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2-Ancak; Davacı vekili dava dilekçesinde müvekkilinin diğer davalı
TYTBank'tan 30.5.l994 vadeli ve vade sonu (705.000.000) lira ödemeli Hazine
Bonosu aldığını, kapatılan bankanın aracı kurum olması itibariyle, asıl
ilişkinin müvekkili ile Hazine arasında oluştuğunu, bu nedenle Hazine Bono
bedellerinin geç ödenmesi nedeniyle oluşan zarardan asıl borçlu Hazine'nin de
sorumlu olduğunu iddia ederek bu davayı açtığı anlaşılmaktadır.
Hazine ve Dış Ticaret Müşteşarlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki
3274 Sayılı Yasanın 9/b bendinde, Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu çıkarmak
yetkisinin bu müşteşarlığa verildiği, aynı Yasanın 2 ve l7/c maddelerinde
ise, bu müşteşarlığın Başbakan'a bağlı olduğu, Müşteşarlığı Başbakanlığın
temsil edeceği anlaşılmaktadır. 4353 Sayılı Yasa'nın 2/c, 2/d, 3/b ve l8.
maddeleri uyarınca Başbakanlık ve Bakanlıkların Devlet tüzel kişiliğinin
birer organı oldukları için açılan Devlet tüzel kişiliğini dava etmek
olduğundan Başbakanlık yerine Hazine veya Maliye Bakanlığı denilmesinde,
Devlete ait davaları takip Hazine avukatlarına ait olup, davaya da Hazine
avukatı girdiğinden bu yöne ilişen temyiz itirazları doğru değil ise de,
uygulamada Hazine ve Dış Ticaret Müşteşarlığı'nca ihraç edilen Hazine
Bonoları, aracı kurum olan bankalarca Hazine'den ihale yoluyla satın
alınmakta ve banka portföyüne girmekte ve banka tarafından da isteklilere
satılmaktadır. Diğer yöntem ile, birer aracı kurum olan bankalar bu bonoları
Hazineden almamakta sadece bunların satımına aracı olmak suretiyle bu
satımdan belli bir komisyon almaktadırlar. Bu iki durumun farklı hukuki
sonuçları olacağından Hazinenin hasım olup olmayacağı ancak bu araştırmanın
sonucunda belli olacaktır.
Öte yandan, Hazine Bonoları aracı kurum bankaca satıldığına göre,
Hazine bonosu bedellerinin geç ödenmesinde ne gibi bir kusuru olduğu,
temerrüde düşürülüp düşürülmediği ve Hazine bakımından zararı ile ne gibi bir
illiyet bulunduğu üzerinde durulup tartışılması gerekirken, bu hususun da
gözden kaçırılarak yazılı şekilde karar verilmesi doğru olmamıştır.
3-Yukarıda açıklanan bozma şekil ve sebebine göre davacı vekilinin
temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine gerek görülmemiştir...)
gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan
yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
Temyiz eden : Taraf vekilleri
HUKUK GENEL KURULU KARARI
Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz
edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği
görüşüldü:
1- Davalı vekilinin temyizinin incelenmesinde: Tarafların karşılıklı
iddia ve savunmaları, dosyadaki tutanak ve kanıtlara bozma kararında
açıklanan gerektirici nedenlere göre: Hukuk Genel Kurulu'nca da benimsenen
Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken önceki kararda direnilmesi usul
ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.
2- Davacı vekilinin temyizi incelenmesinde; Yukarıda açıklanan bozma
şekil ve sebebine göre davacı vekilinin temyiz itirazlarının şimdilik
incelenmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekir.
SONUÇ : 1- Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme
kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı HUMK.nun
429. maddesi gereğince BOZULMASINA,
2- (2) no'lu bentte yazılı nedenlerle davacı vekilinin temyiz
itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına, istek halinde temyiz
peşin harcının geri verilmesine, 10.12.1997 gününde oyçokluğu ile karar
verildi.
Birinci
Başkanvekili 4.H.D.Bşk. 6.H.D.Bşk. 7.H.D.Bşk.
A.İsmet ARSLAN M.C.Keskin Ö.N.Doğan H.Örmeci
2.H.D.Bşk. 11.H.D.Bşk. 5.H.D.Bşk. 10.H.D.Bşk.
T.Alp G.Eriş A.C.Göğüş E.Aktekin
Dir.Uy.Daireye
3.H.D.Bşk. 8.H.D.Bşk. T.Y.Darendelioğlu A.Hamzaoğulları
N.Yavuz H.Özdemir
K.Kadıoğlu N.Durak Ş.D.Kabukçuoğlu B.Kartal
Dir.Uy.Daireye
M.Çetin İ.Ulusoy M.Yıldız 9.H.D.Bşk.V.
Dir.Uy.Daireye Ş.E.Serim
O.Uzgören S.G.Erçoklu N.Sucu M.Aygün
G.Nazlıoğlu M.Kaşıkçı A.Özçelik M.S.Özer
S.Özyörük İ.N.Erdal A.U.Turan F.Ulusoy
12.H.D.Bşk.V. Y.Büken O.Can A.N.Kaynak
H.Karakış
C.İ.Günay R.Yalçın C.Şengüler A.Ekinci
Z.Acar A.Özdemir A.Alkan
|
