 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C.
Y A R G I T A Y
19. HUKUK DAİRESİ
B A Ş K A N L I Ğ I
Esas Karar
96/8299 97/2559
Y A R G I T A Y İ L A M I
Mahkemesi : Ankara 2.Asliye Ticaret Mahkemesi
Tarihi : 8.5.1996
Nosu : 339-234
Davacı-Dvl: Ern Makine San. ve Tic. A.Ş. vek. Av. Sadettin Sürmen
Davalı-Dvc: Belko Ankara Kömür ve İh. Mad. Dağ. Ltd. Şti. vek.
Av. Osman Uşşaklı
Taraflar arasındaki karşılıklı teminat mektubunun iadesi davasının
yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı esas davanın
kabulüne, karşılık davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün davalı
mukabil davacı vekilince duruşmalı olarak temyiz edilmesi üzerine ilgililere
çağrı kağıdı gönderilmişti. Belli günde, davacı-davalı vek. Av. Sadettin
Sürmen ile davalı-davacı vek. Av. Osman Uşşaklı'nın gelmiş olmalarıyla
duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları
dinlenildikten ve temyiz dilekçesinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra
dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
K A R A R
Davacı vekili, Rusya Federasyonu'ndan ithal edilecek kömürle ilgili
ihale sonucu taraflar arasında 18.3.1993 tarihli Parça Yakıt Kömürü Alım
Sözleşmesi imzalandığını, sözleşme gereği davalıya 1.676.500 dolarlık kati
teminat mektubu verildiğini, müvekkilinin Rusya Federasyonu'ndan kömür
getirilmesi için üretici ve ihracatçı firmalarla anlaşmalar yaptığını, ancak
Rusya Federasyonu'nda gelişen siyasi, ekonomik ve tabii olayların
müvekkilinin fiilen taahüdünü yerine getirmesini imkansız kıldığını,
Rusya'daki kömür ocakları ile yapılan sözleşmelerin mücbir sebep nedeniyle
iptal edildiğini, davalıya durumun bildirilmesine rağmen teminat mektubunun
paraya çevrilmek istendiğini, bu istemin ve sözleşmenin feshinin haksız
olduğunu, mücbir sebep nedeniyle Rusya'dan getirilemeyen kömürü Güney Afrika
ve Çin'den getirmeyi önerdiği halde davalı tarafça cevap verilmediğini,
mücbir sebepler nedeniyle yükümlülüğün ifasının imkansız hale geldiğini ileri
sürerek, müvekkillerinin sözleşmeden dolayı davalıya borçlu bulunmadığının
tesbitine, 9.4.1993 tarihli 1.676.500 dolarlık teminat mektubunun iadesine
karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili cevabında, davacının sözleşmeye göre 16-30 Haziran 1993
tarihinden başlamak üzere 350.000 ton kömürü teslim etmeyi üstlendiğini,
birçok firma Rusya'dan kömür getirirken, davacının bir ton dahi kömür
getirmediğini, olayda mücbir sebep iddiasının dayanağı bulunmadığını,
davacının dayandığı olayların mücbir sebep olarak kabul edilemeyeceğini,
davacının mücbir sebebe dayandığı tarihlerde yangın çıkan Yuşhny limanı da
dahil olmak üzere birden fazla Rusya Limanından Türkiye'ye kömür
getirildiğini belirterek davanın reddini savunmuş, karşı davasında sözleşme
ile üstlendiği edimini yerine getirmeyen davacının müvekkilinin 135.570 ton
kömüre 2.700.000 dolar fazla bedel ödemek zorunda bıraktığını ileri sürerek
fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 100.000 doların tahsiline karar
verilmesini istemiştir.
Mahkemece iddia, savunma ve toplanan delillere göre taraflar arasında
sözleşme imzalandıktan sonra Rusya Federasyonu'nda isyan niteliğindeki
parlamento baskınının gerçekleştiği, ayrıca hükümetin yayınladığı kömür
sanayi firmalarına hükümet tarafından verilecek destek hakkındaki tüzük ve
ilkenin uygulanması nedeniyle grevlerin meydana geldiği, 1993 yılında kömür
yükleme limanında yangın çıktığı, davacının kömür almak için sözleşme
imzaladığı Kuzbasscantelik kurumunun 29.9.1993 tarihli mücbir sebep
sertifikası verdiği, bu nedenlerle davacının edimini yerine getirmesinin
imkansızlaştığı, davacının buna rağmen Güney Afrika ve Çin'den kömür
getirerek teslim etmek istediğini bildirdiği halde, cevap verilmeden
sözleşmenin 20.4.1994 tarihinde feshedildiği, mücbir sebep nedeniyle
yükümlülüğünü yerine getiremeyen davacının BK.nun 117. maddesi uyarınca
teminat mektubunun iadesini isteme hakkının doğduğu, imkansızlığın objektif
olduğu ve davacıya atfı kabil bir kusur bulunmadığı gerekçesiyle 18.3.1993
tarihli sözleşmeden dolayı davacının davalıya borçlu olmadığının tesbitine,
9.4.1993 tarihli 1.676.500 dolarlık teminat mektubunun iadesine, karşı
davanın reddine karar verilmiş, hüküm davalı ve karşı davacı vekilince temyiz
edilmiştir.
Davacı, taraflar arasında imzalanan sözleşme uyarınca davalıya teslim
edeceği kömürleri mücbir sebep nedeniyle teslim edemediğini ileri sürerek bu
sözleşmeden dolayı davalıya borçlu olmadığının tesbitine, sözleşme uyarınca
verilen teminat mektubunun iadesine karar verilmesini istemiştir.
Mücbir sebeplerin neler olduğu sözleşmenin 17. maddesinde
düzenlenmiştir. Hükme göre yangın vs. doğal afetler, ihtilal, isyan, grev,
lokavt, savaş, yükleme veya boşaltma limanındaki rıhtım ekipmanlarının
bozulması mücbir sebep olarak sayılmış, bu sebeplerden birinin veya
birkaçının ortaya çıkması halinde tarafların yükümlülüklerini yerine getirme
zorunluluğunda olmadığı belirtilmiştir. Davacı firmaya ithalat yapmak için
bağlantı kurduğu firma tarafından verilen 29.9.1993 tarihli mücbir sebep
sertifikası, yüklemenin yapılacağı Yuzhny limanında çıkan yangın, Rusya
Federasyonu Ticaret Mümessiliğinin davalı ile yazışmaları, Kuzbass Ticaret ve
Sanayi Odasının 1.3.1994 tarihli yazısından davacının edimini yerine
getirmesi mücbir sebep nedeniyle imkansızlaştığından sözleşmenin 17. maddesi
uyarınca davalının sözleşmeyi feshetmesi ve teminat mektubunu irad kaydetmesi
yerinde değildir. Mahkemece bu yönler gözetilerek yazılı şekilde hüküm
kurulmasında bir isabetsizlik bulunmamaktadır.
SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle hükmün ONANMASINA, vekili
Yargıtay duruşmasında hazır bulunan davacı yararına takdir edilen 9.000.000.
TL. vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya ödenmesine, aşağıda yazılı
onama harcının temyiz edenden alınmasına, 13.3.1997 gününde oybirliğiyle
karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye Üye
Y.Mete Günel N.Sucu K.Acar K.O.Şengün A.Başkır
|
