 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C.
Y A R G I T A Y
Onbirinci Hukuk Dairesi
E. 1996/1255
K. 1996/5043
T. 5.7.1996
* BİR TÜRK BANKASININ
KONTRGARANTİSİNE DAYANILARAK
YABANCI BİR BANKANIN VERDİĞİ
TEMİNAT MEKTUBU (Geçersizliğinin tesbiti davasında yetki)
ÖZET : Yabancı bir bankanın, bir Türk bankasının kontrgarantisine dayanarak
vermiş olduğu teminat mektubuna ilişkin hukuki işlemlerin olumlu biçimde
tamamlanmasına rağmen, bu teminat mektubu yabancı alıcı tarafından iade
edilmemesi nedeniyle açılan teminat mektubunun geçersizlik davası, Türkiye'de
açılabilir. Bu teminat mektubu hakkında mahkemece verilen karar, Türk
bankasını da bağlar.
(1086 s. HUMK. m. 9/2)
E....... Pazl. İhr. İth. A.Ş. ile S..... Co-Bank Sederat ve ........ Bankası
A.Ş. Şişli Şb. Md. arasındaki davadan dolayı, (İstanbul Asliye Beşinci
Ticaret Mahkemesi)'nce verilen 17.11.1993 gün ve 659-1185 sayılı hükmü onayan
Dairenin, 21.12.1995 gün ve 7286-9420 sayılı ilamı aleyhinde davalı banka
vekili tarafından karar düzeltilmesi isteğinde bulunulmuş ve karar düzeltme
dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla; dosyadaki kağıtlar
okundu, gereği konuşulup düşünüldü:
Davacı vekili; müvekkilinin, İran'da mukim S...... Co. Firması'na çinko
sattığını, akreditif ödemeli bu ihracatın kontrgarantisi olarak davalı ......
Bankası'nın, yurt dışındaki muhabir banka olan B..... Sederat'a 185.600
Dolar'lık kontrgaranti gönderdiğini, bu kapsamda alıcı davalı S....... Co.
Firması'na 185.600 Dolar'lık teminat mektubu verildiğini, ihracatın
gerçekleştiğini, bedelinin tahsil olunduğunu, ancak İran'lı alıcının teminat
mektubunu iade etmediğini, müvekkilinin sebepsiz yere devre komisyonu ve
teminat mektubu limitinin işgal olunduğunu ileri sürerek, banka teminat
mektubunun hükümsüzlüğünün tespitine, tespit anına kadar geçecek süre içinde
doğabilecek devre komisyon ücretlerinin davalılara yükletilmesine karar
verilmesini talep etmiştir.
Davalı ......... ve B..... Sederat, davanın reddini savunmuşlardır.
Diğer davalı S....... Co. davaya cevap vermemiştir.
Mahkemece, dava konusu 186.500 Dolar'lık banka teminat mektubunun hükümsüz
olduğunun tespitine, davacının diğer taleplerinin reddine karar verilmiştir.
Davalı .......... Bankası vekili tarafından temyiz edilen yerel mahkeme
kararı, Dairemizin 21.12.1995 tarih ve 1995/7286-9420 sayılı ilamı ile
onanmıştır.
Davalı ....... Bankası vekili bu kez karar düzeltme isteğinde bulunmuştur.
Dosyadaki yazılara, mahkeme kararında belirtilip Yargıtay ilamında benimsenen
gerektirici sebeplere göre davalı ....... Bankası vekilinin HUMK.nun 440.
maddesinde sayılan hallerden hiçbirisini ihtiva etmeyen karar düzeltme
isteğinin reddi gerekir.
S o n u ç : Yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı davalı ........ Bankası
vekilinin karar düzeltme isteğinin HUMK.nun 442. maddesi gereğince (REDDİNE),
alınması gereken 503.500.- lira karar düzeltme harcı peşin ödenmiş olduğundan
bu harcın ve 3506 sayılı Yasa ile değiştirilen HUMK.nun 442/3. madde hükmü
uyarınca takdiren 250.000.- lira para cezasının karar düzeltilmesini
isteyenden alınarak Hazineye gelir kaydedilmesine, 5.7.1996 tarihinde
oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY YAZISI
* Davacı vekili, müvekkilinin satıcı olduğunu, davalılardan .......
Bankası'nın kontrgarantisi üzerine İran'da bulunan davalı B....... Sadaret'in
teminat mektubu hazırlayarak İran'daki alıcı S...... Co. Firması'na
verdiğini, bu işlemin çinko satışı için yapıldığını, ihracat
gerçekleştiğinden, teminat mektubunun hükümsüz kaldığını, fakat davalı
....... Bankası'nın mektuba ilişkin komisyonları tahsile devam ettiğini ileri
sürerek, bu teminat mektubunun geçersizliğine karar verilmesini istemiştir.
Bu iddiaya göre, davalı ........ Bankası'nın kontrgaran ve davalı S.......
Bank'ın teminat mektubunu düzenlemesi nedeniyle garanti veren ve alıcı
S......... Co.'nun garanti alan, yani muhatap ve davacının da lehine garanti
verilen, başka deyişle lehdar olduğu anlaşılmıştır.
Davalılardan ......... Bankası dışındaki davalılar İran'da bulunmaktadırlar.
Teminat mektubunun verilmesine neden olan satış işlemi, borçlu davacı
tarafından usulüne uygun biçimde ifa edilmiş ise, teminat mektubunun iadesi
elden istenebileceği gibi, bu ifa nedeniyle geçersiz duruma geldiği de
açılacak bir davada ileri sürülebilir. Davacı, teminat mektubunu rızaen
davalı muhataptan alarak garanti veren bankaya iade etmediğine veya teminat
mektubunun bu bankaya iade edildiğine ilişkin bir delil getiremediğine göre,
işbu davayı açması yerindedir. Ancak, bu davanın İran'da açılması ve kararın
kesinleşmesi halinde de, İran Mahkemelerinin kesinleşmiş kararını, davalı
........ Bankası'na ibraz ederek, komisyonların tahsilinin durdurulmasının
istenmesi gerekir. Veya davacı satıcı, ....... Bankası dışında, sadece
İran'lı alıcı şirket ile İran'lı bankaya Türkiye'de bir dava açması ve bu
dava kesinleştikten sonra, bu davanın kararının tenfizini İran
Mahkemelerinden isteyerek, kararın İran'da uygulanmasını sağlaması ve bunun
sonucunda geçersiz hale gelen teminat mektubunu yine Türkiye'de .......
Bankası'na ibraz ederek, komisyonların tahsilini önlemesi mümkündür.
Ancak, davacı az önce değinilen biçimde değil, ......... Bankası'nı da davalı
göstererek işbu davayı açmıştır. Anılan bu bankanın davalı gösterilmesi
sonucu verilen mahkeme kararının, davacı lehine olması durumunda, .......
Bankası aleyhine teminat mektubunun geçersizliği saptanacak, fakat bu
bankanın kontrgaran durumu da, ortadan kalkmayacak ve sorumluluğu İran
Bankası'na karşı devam edecektir. Ayrıca, yabancı sayılan davalıların
aleyhine kesinleşen kararın İran'da tenfizi gerektiği için, bu işlem hem
zaman alacak ve hem de tenfizi belki de mümkün olmayacaktır. Bu durumda da,
davalı ........ Bankası aleyhine karar kesinleşmesi ile kontrgaran olan
davalı bakımından ortadan kaldırılması güç sonuçlar ortaya çıkacaktır. Çünkü,
davalı İran'lı Banka, teminat mektubunun ödenmesini isteyecek ve ancak davalı
........ Bankası da, bu mektubun geçersizliğini yabancılara karşı ileri
süremeyecektir. Kontrgaran'ın bu özel durumunun, hiçbir biçimde gözönüne
alınmaması yasaya aykırıdır.
Yukarıdan beri yapılan açıklamaları özetlersek, şunu söyleyebiliriz: Yabancı
bankaların verdiği teminat mektuplarının geçersizliği için, hem Türkiye ve
hem de İran'da dava açılabilir. Ancak, her şeyden önce yurt dışında olanlar
aleyhine dava açılmalı ve bu davalıları hiçbir duraksamaya meydan vermeyecek
biçimde bağlayıcı kararlar alınarak teminat mektuplarının iadesi sağlandıktan
sonra, kontrgaranti durumunda olan banka aleyhine dava açılmalıdır. Bu
nedenle, davalı ........ Bankası vekilinin karar düzeltme isteminin kabulü
gerekmiştir. Aksi düşünceyi benimseyen sayın çoğunluğun kararına bu
gerekçelerle katılamıyorum.
Gönen ERİŞ
Başkan
|
