 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C
Y A R G I T A Y
Dördüncü Hukuk Dairesi
E. 1994/5865
K. 1994/11183
T. 13.12.1994
* MEMUR SENDİKASINCA YAPILAN
TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ
(Yasal geçerliliği olup olmadığı sorunu)
ÖZET: Memurların sendika kurmalarını engelleyen yasal bir kural bulunmamakta
ise de, şu andaki durum itibariyle toplu iş sözleşmesi yapabileceklerine
ilişkin yasal bir düzenleme henüz yapılmamıştır. Kamu hizmetini yürüten bir
memurun atanması, görevi, yürüttüğü işin nitelik ve kapsamı, sahip olduğu
güvenceler itibariyle bir, kamu kurumu ile arasındaki hukuki ilişki ve
düzenleme; İş Yasasına tabi olan işçi-işveren arasındaki ilişki gibi kabul
edilemez. Bundan dolayı, yasal düzenleme olmadığı için kamu kurum ve
kuruluşları ile toplu iş sözleşmesi yapamazlar. Bu nitelikte bir sözleşme
için yasal bir düzenlemenin yapılması zorunludur. Bu zorunluluk
gerçekleşmeden yapılan sözleşmeler yasal ve taraflar için bağlayıcı olamaz.
Bu nedenle, taraflardan biri sözleşmeye dayanarak o sözleşme ile sağlanan
haklardan sözederek istekte bulunamaz.
(2709 s. Anayasa m. 128, 129/5, 53)
(657 s. DMK. m. 4,13)
(2822 s. TSK.)
Taraflar arasındaki alacak davası üzerine yapılan yargılama sonunda, ilamda
yazılı nedenlerden dolayı 12.980.000 liranın 19.5.1993 tarihinden itibaren
yasal faiziyle birlikte davalıdan alınarak davacıya ödenmesine, ilişkin
hükmün süresi içinde davalı belediye avukatı tarafından temyiz edilmesi
üzerine, tetkik hakimi tarafından düzenlenen rapor okunduktan sonra dosya
incelendi, gereği konuşuldu:
Davacıyı temsilen Tüm Belediye Memurları Sendikası tarafından açılan davada,
davalı belediye ile toplu iş sözleşmesi yapıldığı, ancak davalının sözleşme
ile öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmediği belirtilerek, alacağın
ödenmesi istenmiştir.
İstem, mahkemece kabul edilmiştir.
Dosyadaki delil ve belgelere göre TÜM BEL-SEN adına bir memur sendikasının
kurulduğu, bu sendika ile belediye arasında 27.2.1993 tarihinde "Toplu İş
Sözleşmesi" adlı bir sözleşmenin yapıldığı anlaşılmıştır. Davacı da 657
sayılı Yasaya tabi ve atama tasurrufuna göre davalı belediyede çalışan
personel olup adına temsilen davayı açan sendikanın da üyesidir. Bu hususlar
tartışmasızdır. Tartışmalı olan yön, bu nitelikteki bir sendikanın, şu andaki
hukuki statüsü itibariyle toplu iş sözleşmesi yapıp yapamayacağıdır.
Yürürlükte bulunan mevzuata göre, memur sendikası adı ile bir kuruluşun
teşkilinde hukuki bakımdan bir engel bulunmamaktadır. Bu sonuç, Dairemiz
kararları ile de kabul edilmiştir (4. HD.nin 11.7.1994 T., 8217/6585 sayılı
kararı...). Ne var ki, memur sendikaları salt kamu hizmeti yapan memur
statüsünde bulunan kişiler tarafından kurulmuştur. 657 sayılı Devlet Personel
Yasasının 4. maddesinde; "... Devlet ve diğer kamu tüzel kişilerince genel
idare esaslarına göre yürütülen asli ve sürekli kamu hizmetlerini ifa ile
görevlendirilenler.." in memur sayılacağı ifade edilmiştir. Yine Anayasanın
128. maddesinde de, memurların atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve
yükümlülüklerinin yasa ile düzenleneceği hükme bağlanmıştır.
Memurların sendika kurmalarını engelleyen yasal bir kural bulunmamakla
birlikte, şu andaki durum itibariyle toplu iş sözleşmesi yapabileceklerine
dair yasal düzenleme henüz yapılmamıştır. Anayasanın 53. maddesinde,
işçilerin ve işverenlerin ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma
koşullarını düzenlemek amacı ile toplu iş sözleşmesi yapabilecekleri kuralı
yer almış ve toplu iş sözleşmesinin nasıl yapılacağının da kanunla
düzenleneceği belirtilmiştir. İşte bunun sonucu olarak 1983 yılında 2822
sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu yürürlüğe konulmuştur.
Toplu iş sözleşmesi; işveren ile çalışan arasında hizmet aktinin yapılmasını,
kapsamını, sona ermesini, sözleşme ile tarafların hak ve yükümlülüklerini,
uygulanmasını, çıkan uyuşmazlıkların çözümüne ilişkin yöntemleri düzenlerler.
Belirtilen bu sonuçtanda anlaşılacağı üzere, kamu hizmetini yürüten bir
memurun atanması, görevi, yürüttüğü işin nitelik ve kapsamı, sahip olduğu
güvenceler itibariyle (Anayasa madde 129/5 ve 657 sayılı Yasanın 13. maddesi)
bir kamu kurumu ile arasındaki hukuki ilişki ve düzenleme, iş yasasına tabi
olan işçi-işveren arasındaki ilişki gibi kabul edilemez. Bundan dolayı da,
memur sendikaları yasal düzenleme olmadığı için kamu kurum ve kuruluşları ile
toplu iş sözleşmesi yapamazlar. Çünkü, bu nitelikte bir sözleşme için yasal
bir düzelemenin yapılması zorunludur. Bu zorunluluk gerçekleşmeden yapılan
sözleşmeler yasal ve taraflar yönünden bağlayıcı olamaz. Bu nedenle de
taraflardan biri sözleşmeye dayanarak o sözleşme ile sağlanan haklardan
sözederek talepte bulunamaz.
Açıklanan esaslar gözetilerek davanın reddi gerekli iken, karar yerinde yazılı
gerekçe ile istemin kabulüne hükmedilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup
kararın bu nedenle bozulması gerekmiştir.
S o n u ç : Temyiz olunan kararın açıklanan nedenlerle (BOZULMASINA), bozma
nedenine göre şimdilik sair yönlerin incelenmesine yer olmadığına ve peşin
alınan harcın istek halinde geri verilmesine bozmada oybirliği, gerekçede
oyçoluğu ile 13.12.1994 gününde karar verildi.
KARŞI OY
* Memur sendikaları ile ilgili yasal düzenleme henüz yapılmamış bulunduğundan
ortada kurulmuş bir memur sendikasının varlığından da sözedilemez. Davanın bu
nedenle reddi gerektiği görüşündeyim.
Ülkü AYDIN
Üye
|
