 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C
Y A R G I T A Y
Onuncu Hukuk Dairesi
E. 1994/1892
K. 1994/13069
T. 28.6.1994
* YURT DIŞINDA SİGORTALILIK
* MÜKERRER SİGORTALILIK
* FEDERAL ALMANYA İLE SOSYAL
GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ
ÖZET : Bir kişi, Türkiye'deki işvereni tarafından, Federal Almanya'daki
işyerinde çalıştırılmışsa, aynı dönem için, her iki tarafta da sigortalı
gösterilmiş ve primler ödenmiş olabilir.
Kişi, yurt dışına daimi görevle gönderilmişse, 506 sayılı Kanun çerçevesinde
sigortalı sayılamaz.
Geçici gönderilmişse 24 ayı için, Türkiye'deki mevzuat uygulanacak; artan süre
için işçinin veya işverenin karşılıklı muvafakati alınmak ve önceden istekte
bulunmak şartıyla Federal Almanya yetkili makamlarının rızası ile, 506 sayılı
Kanun uygulanacaktır.
(Sosyal Güvenlik Söz. m. 5, 6, 9)
Davacı, 1.4.1983 - 31.3.1987 tarihleri arasında sigortalı olarak çalıştığının
tesbiti ile emekliliğine sayılmasına karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, ilamında belirtildiği şekilde isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün davalı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz isteğinin
süresinde olduğu anlaşıldıktan ve tetkik hakimi tarafından düzenlenen
raporla, dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra, işin gereği düşünüldü ve
aşağıdaki karar tesbit edildi:
Davacı, dava dilekçesinde sonuç olarak, 1.7.1982 tarihinde H...... Gazetecilik
ve Matbaacılık AŞ.'de danışman olarak işe başlayıp, 1.5.1987 tarihinde
ayrıldığını, 1.4.1983 ile 31.3.1987 tarihleri arasında H....... Gazetesi'nin
Almanya'daki şubesinde aynı işte çalıştığını, bu dönemde Almanya'da da
sigortalı gösterildiğini beyanla 1.4.1983 ile 31.3.1987 tarihleri arasında
Sosyal Sigortalar Kurumuna tabi sigortalılığının geçerliliğinin tesbitini
istemiştir.
Davacının H......... Gazetecilik ve Matbaacılık AŞ.'ne ait 8873 nolu
Türkiye'deki işyerinden 1.7.1982 ile 1.5.1987 tarihleri arasındaki dönemde
Sosyal Sigortalar Kurumu'na primlerinin ödendiği, 1.4.1983 ile 31.3.1987
tarihleri arasındaki 48 aylık sürenin Alman Sosyal Güvenlik Merciince mecburi
prim ödeme süresi olarak bildirilmesi üzerine Sosyal Sigortalar Kurumu'nca
1.4.1983 ile 31.3.1987 tarihleri arasındaki sürenin Almanya'da sigortalı
çalışırken aynı sürede Türkiye'de de 8873 nolu işyerinden sigortalı
gösterilip malüllük yaşlılık ölüm sigortası primi ödendiğinden bahisle bu
süredeki sigortalılığının iptal edildiği dosya içeriğindeki delillerden
anlaşılmaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti ile Federal Almanya Cumhuriyeti arasındaki Sosyal Güvenlik
Sözleşmesinin 5. maddesi hükmüne göre, "6 ile 9. maddelerde aksine hüküm
yoksa çalışanların mecburi olarak sigortaya tabi tutulmaları ve iş
münasebetlerinden doğan ve işverene ait olan hak ve vecibeleri bakımından
işverenin ikametgahı veya iş merkezi diğer akit taraf ülkesinde bulunsa dahi
çalıştıkları ülkede yürürlükte bulunan mevzuata tabidirler". Sözleşmenin 5.
maddesinde öngörülen istisna maddelerinden 6. madenin 1. bendi hükmüne göre
de "İş Merkezi Akid taraflardan birinin ülkesinde bulunan bir işverenin
hizmetindeki kimse geçici olarak bir işin icrası için diğer Akid tarafın
ülkesine gönderildiği takdirde, bu akit taraf ülkesine vardığı tarihten
başlayarak 24 ay müdetle kendi ülkesinde çalışıyormuş gibi, hakkında iş
merkezinin bulunduğu akit taraf mevzuatı uygulanır.
Çalışma süresi yirmidört ayı aştığı takdirde, işçi işverenin veya işveren
işçinin muvafakatini almak şartiyle, önceden istekte bulunur ve 5. maddenin
(i) fıkrası hükmünü uygulamak durumunda olan diğer Akit Tarafın Yetkili
Makamı buna muvafakat ederse, bu kimse hakkında iş merkezinin bulunduğu akit
taraf mevzuatının uygulanmasına devam edilir. O halde, davacının iş merkezi
Türkiye'de bulunan H......... Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş. tarafından
Almanya'ya geçici görevli mi, yoksa daimi görevle mi gönderildiği işyerinden
yöntemince araştırılmalıdır. Daimi görevle gönderilmiş ise 6. maddedeki
istisnadan yararlanamayacağından 506 sayılı Kanun çevresinde sigortalı
sayılamayacak, çalıştığı ülkenin yürürlükteki mevzuatına tabi olacaktır.
Geçici görevle gönderildiğinin saptanması halinde ise 24 aylık çalışma süresi
yönünden davacı hakkında iş merkezinin bulunduğu Türkiye'deki mevzuat
uygulanacak, ne var ki, 24 ayı aşan süre için 506 sayılı Kanuna tabi olma
ancak sözleşmenin 6. maddesinde öngörülen şartın tahakkuku halinde mümkün
olacaktır. Giderek davacının Almanya'da 12.4.1983 ile 31.3.1987 tarihleri
arasında başka bir işyerinde çalıştığı da ispatlanmış değildir.
Mahkemece, yukarıda öngörülen husularda araştırma ve inceleme yapılmadan
Türkiye Cumhuriyeti ile Federal Almanya Cumhuriyeti Arasındaki Sosyal
Güvenlik Sözleşmesi hükümleri gözönünde tutulmadan eksik inceleme ile hüküm
tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı Kurumun bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli
ve hüküm bozulmalıdır.
S o n u ç : Temyiz edilen hükmün yukarda açıklanan nedenlerle (BOZULMASINA),
28.6.1994 gününde oybirliğiyle karar verildi.
|
