 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C
Y A R G I T A Y
Dokuzuncu Hukuk Dairesi
E. 1994/12454
K. 1994/12158
T. 19.9.1994
* TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN YÜRÜRLÜK TARİHİ
* SENDİKAYA ÜYE OLAN İŞÇİLER
* İŞVEREN
ÖZET: Davacı, sözleşmenin yürürlük başlangıcı olan 1.3.1991 tarihinden sonra
işe girdiğine ve imza tarihinde taraf işçi sendikasının üyesi bulunduğuna
göre, 2822 sayılı Yasanın 9. maddesi gereğince işe giriş tarihinden itibaren
sözleşmeden yararlandırılır. TİS.'nin imzalanmasından sonra taraf işçi
sendikasına üye olanların üyeliklerinin işverene bildirildiği tarihten
itibaren yararlanmalarını öngörmüştür. Buna rağmen işverenin, davacının
üyeliğinin kesinleştiği tarihi esas almak suretiyle fazla ödemeden bahisle
bir kısım ödemeleri geri alması doğru değildir.
(2822 s. TSK. m. 9)
Davacı, ücret alacağı kesintilerinin iadesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkeme, davayı reddetmiştir.
Hüküm, süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla; dosya
incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Davacı; davalıya ait işyerinde çalışmaya başladıktan ve TİS.'ne taraf işçi
sendikasına üye olduktan bir süre sonra imzalanan sözleşmeden işe giriş
tarihinden itibaren yararlandırıldığı halde, işverinin sendika üyeliğinin
kesinleştiği tarihten itibaren yararlanması gerektiğinden sözederek bir kısım
ödemeleri geri aldığını ileri sürerek, kesintilerin iadesini istemiştir.
Mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir. Gerek 2822 sayılı Yasanın 9.
maddesi ve gerekse işyerinde uygulanan TİS.'nin 144. maddesine göre,
sözleşmenin imzalanması tarihinde taraf sendikaya üye olan işçiler
sözleşmenin yürürlük tarihinden itibaren sözleşmeden yararlanırlar.
Uyuşmazlık konusu TİS., 30.7.1991 tarihinde imzalanmış olup yürürlük
başlangıç tarihi 1.3.1991'dir. Davacı, 1.3.1991 tarihinden sonra ve imza
tarihinden önce işyerinde çalışmaya başlamış ve henüz sözleşme imzalanmadan
sendika üyeliği kesinleşmiştir. Davacı, TİS.'nin imzalandığı 30.7.1991
tarihinden önce taraf işçi sendikasına üye bulunduğuna göre işe giriş
tarihinden itibaren sözleşmeden yararlanması gerekir. Davacı, sözleşmenin
yürürlük başlangıcı olan 1.3.1991 tarihinden sonra işe girdiğine ve imza
tarihinde taraf işçi sendikasının üyesi bulunduğuna göre 2822 sayılı Yasanın
9. maddesinin açık hükmü karşısında işe giriş tarihinden itibaren sözleşmeden
yararlandırılmış olması doğrudur. Buna rağmen işverenin davacının üyeliğinin
kesinleştiği tarihi esas almak suretiyle fazla ödeme yaptığını ileri sürerek,
bir kısım ödemeleri geri almış olması doğru değildir. Yasa koyucu, TİS.'nin
imzalanmasından sonra taraf işçi sendikasına üye olanların üyeliklerinin
işverene bildirildiği tarihten itibaren yararlanmalarını öngörmüştür.
TİS.'nin imzalanması tarihinden önce taraf işçi sendikasına üye bulunanlar
için ise böyle bir koşul getirilmemiştir. Bu nedenle davanın kabulüne karar
vermek gerekirken aksine bazı düşüncelerle reddi isabetsiz olup, bozmayı
gerektirmiştir.
S o n u ç : Temyiz olunan kararın yukarda gösterilen nedenlerle (BOZULMASINA),
peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 19.9.1994
gününde oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY YAZISI
* Toplu İş Sözleşmesinin imzası tarihinde üye olan bir işçinin bu üyeliğinin
sözleşmenin yürürlük başlangıç tarihinden sonra gerçekleşmiş bulunması
durumunda, yürürlük tarihinin mi, yoksa üye olduğu tarihten itibaren mi
sözleşmeden yararlanılması gerektiği sorununun çözümlenmesi gerekmektedir.
5.5.1983 günlü, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu'nun
konuya ilişkin 9. maddesinin birinci fıkrasında; "toplu iş sözleşmesinden
taraf işçi sendikasının üyeleri yararlanırlar" hükmüne yerverildikten sonra,
ikinci fıkrasında; "toplu iş sözleşmesinin imzalanması tarihinde taraf
sendikaya üye olanlar yürürlük tarihinden, imza tarihinden sonra üye olanlar
ise üyeliklerinin taraf işçi sendikasınca işverene bildirildiği tarihten
itibaren yararlanırlar" kuralı öngörülmüştür. Bu yasal düzenlemeye göre toplu
iş sözleşmesinden yararlanma, işçinin sendikaya üye olduğu tarihten itibaren
başlar. Üye olmadan önceki süre için yararlanma sözkonusu olamaz. Gerçekten
bir kimsenin külfete katlanmadan, sadece nimetten yararlanması düşünülemez.
Aksi halde, üyelik aidatı ödenmemiş ve üyelik sıfatı kazanılmamış bir dönem
için işçi, toplu iş sözleşmesinden yararlandırılmış olur ki böyle bir durum,
sendika hukukunun temel kurallarıyla ve eşitlik ilkesi ile bağdaşmaz.
Sözkonusu 9. maddenin ikinci fıkrasının "toplu iş sözleşmesinin imzalanması
tarihinde taraf sendikaya üye olanlar yürürlük tarihinden yararlanırlar"
ifadesini de bu çerçevede anlamak gerekir. Bu fıkra uyarınca da, işçinin
toplu iş sözleşmesinin yürürlük tarihinden itibaren yararlanabilmesi için
gerek yürürlük tarihinde ve gerekse imzalanması tarihinde taraf sendikaya üye
olması şarttır. Maddenin birinci ve ikinci fıkralarının birlikte gözönünde
tutulması gerekir. Buna göre, imza tarihinde üye olmasına rağmen üyeliği
tarihinden sonraki bir tarihte gerçekleşen işçi, ancak üye olduğu tarihten
sonrası için yararlanabilir ve böyle bir durumda üyelik tarihinden geriye
gidilerek yürürlük tarihinden itibaren sözleşmeden yararlanması düşünülemez.
Dairemizin, 6.4.1989 gün ve 246-3185 sayılı ve 20.3.1990 gün ve 67-3146
sayılı kararlarında da belirtildiği gibi bu, toplu iş sözleşmesinden
yararlanmanın temel koşullarındandır. Somut olayda da, toplu iş sözleşmesi
1.3.1991 tarihinden itibaren yürürlüğe konulmuş ve 30.7.1991 tarihinde
imzalanmıştır. Davacının taraf sendikaya üyeliği ise yürürlük tarihi ile imza
tarihi arasında gerçekleşmiştir. Bu durum karşısında davacı söz konusu toplu
iş sözleşmesinden 1.3.1991 yürürlük tarihinden değil, üye olduğu daha sonraki
tarihten itibaren yararlanabilir. Açıklanan nedenlerle yerel mahkemenin
davanın reddine dair kararının doğru olduğu düşüncesiyle sayın çoğunluğun
görüşüne katılmıyorum.
E. Aydın ÖZKUL
Üye
|
