 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C.
Y A R G I T A Y
13. HUKUK DAİRESİ
SAYI Y A R G I T A Y İ L A M I
ESAS KARAR
1994/11224 1995/177
MAHKEMESİ : Ankara 2.Asliye Hukuk Hakimliği
TARİHİ : 18.10.1994
NO : 189-697
DAVACI : Ünal Gök vekili avukat Nihat Başoğlu
DAVALI : İhsan Yeniçeri vekili avukat Yalçın Doruk
Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda
ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen
hükmün süresi içinde davacı avukatınca temyiz edilmesi üzerine dosya
incelendi, gereği konuşuldu.
KARAR
Davacılar, kira tespit kararına göre brüt ödenmesi gereken kira
farkını net olarak ihtirazı kayıtla icrada ödemek zorunda kaldığını öne
sürerek fazla ödediği 22.742.786 TL.nın istirdadını istemişlerdir.
Davalı, Mahkemece tespit edilen kira farkının net olarak ödenmesi
gerektiğini savunmuş, davanın reddini dilemiştir.
Mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir. Hüküm davacılar
tarafından temyiz edilmiştir.
Ankara 12. Sulh Hukuk Mahkemesinin 1993/139 Esas ve 1993/664 Karar
numaralı 15.6.1993 tarihli kesinleşen hükmünde kira parasının net veya brüt
tespit edildiği belirtilmemiştir. Uyuşmazlık kesinleşen kira tespit kararıyla
tespit olunan 8.300.000 TL. kira parasının brüt veya net olup olmadığının
saptanmasında toplanmaktadır. Mahkemece, kira parasının Sulh Hukuk Mahkemesi
kararıyla tespitinden önce ve sonra net olarak ödendiği ve böylece taraflar
arasında örtülü bir anlaşma ve teamülün gerçekleştiği kabul edilmiş kira
parasının net olacağı benimsenerek hüküm kurulmuştur. Oysa kira tespiti
davasından önce kira parası net olarak ödense dahi, daha sonra taraflar
uyuşmazlığa düşmeleri üzerine, kira parasının tespiti gerektiğinde, bunun
Mahkeme kararında gözönünde tutulmasını gerektirmeyeceği çok açıktır.
Gerçekte de sözleşmedeki veya örtülü anlaşma ile oluşan kira parası
taraflarca brüt veya net olarak kararlaştırılsa dahi uyuşmazlık üzerine artık
uygulanabilirliğini ve geçerliliğini kaybeder ve o nedenle Mahkemece yeniden
kira parası tespit edilir.
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesi hükmüne göre, kamu
idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar ticaret
şirketleri iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar dernek ve vakıfların iktisadi
işletmeleri, menkul kıymetler yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini
beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai
kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden
çiftçiler aynı kanunun 70. maddesinde yazılı mal ve hakların kiralanması
karşılığı yapılan ödemelerden Bakanlar Kurulunun 28.12.1988 tarih ve 86/13844
sayılı Kararında belirtilen 20 oranında ve kiraya verenin gelir vergisine
mahsubet tevkifat yapmak zorunluluğundadırlar.
Vergi Tevkifatı, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 93. maddesi ile
konulan gayrimenkul sermaye irat sahiplerinin ödemek zorunda olduğu
vergilerinin stopaj yoluyla tahsiline ilişkin bir yöntemdir. Gelir vergisi
ise, kişilerin net kazancından devletin kamu harcamalarını karşılamak üzere
tahsil ettiği paydır.
Bu niteliği ile vergi kayıt parası, aydınlatma ve temizlik parası,
sigorta veya Kat Mülkiyeti Kanununa göre ortak giderlerden sayılabilen diğer
masraf kalemlerinden olmadığı için kira parasının tespitinde unsur olarak
dikkate alınamaz. Bu nedenle de kira parası, bu vergiyi kapsayıp kapsamadığı
durumuna göre <> ya da <> olarak nitelendirilip belirlenemez.
Diğer taraftan, kiracının kira parasından tevkifat yaparak vergi
dairesine yatırması, Gelir Vergisi Kanunundan doğan bir yükümlülüğü olup, bu
tevkifatın (stopaj) bir kira tespit kararına konu olması, kamu hukuku alanı
ile özel hukuk alanı arasındaki uygulama farklılığı nedeniyle doğabilecek
çelişkili sonuçlar bakımından da sakıncalıdır.
Bu nedenlerle, kira parasının anılan vergi tevkifatı (stopaj) gibi
vergiye ilişkin kesintiler gözönünde tutulmaksızın tespiti zorunludur. Bu
durumda kira tespitine ilişkin Mahkeme kararının kira parasını Brüt olarak
tespit etmiş olduğunun kabulü zorunlu olmaktadır.
Öte yandan kira tespiti davasından sonra kira parasının net olarak
ödendiği olgusunun varlığında subut bulmamıştır. Nitekim davacı kiracı net
kira parası üzerinden yapılan takibe karşı, bunun brüt olacağını ihtirazi
kayıtla bildirerek ödeme yapmıştır. Bu durumda net ödeme yönünden bir örtülü
anlaşmanın vucut bulduğundan da söz edilemez. Yine tarafların daha sonra
1.1.1994 tarihinde yeni bir anlaşma yaparak kira parasını net tayin
etmelerinin de evvelki sözleşme koşullarına etkisi kabul edilemez. Hal böyle
olunca kira tespit kararındaki hükme bağlanan 8.300.000 TL. kira parasının
brüt olduğu kabul edilmeli ve sonucuna göre karar verilmelidir. Mahkemece bu
yönlerin gözardı edilerek yazılı şekilde hüküm kurulması usule ve yasaya
aykırıdır. Bozma nedenidir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda açıklanan nedenlerle davacılar
yararına BOZULMASINA, istek halinde peşin harcın iadesine, 17.1.1995 gününde
oybirliğiyle karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye Üye
A.İ.Arslan K.Kadıoğlu Ş.Yüksel A.E.Baççıoğlu S.Özyörük
|
