 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C
Y A R G I T A Y
Onüçüncü Hukuk Dairesi
E. 1993/6810
K. 1993/8806
T. 15.11.1993
* HASILAT KİRASI TARIM GİDERLERİ
* KİRACININ HAKLARI
ÖZET : Kiracı; tarım giderleri için tazminat alacağını haksız iktisap
ilkelerine dayanarak ancak işlemekte olan kira bedeline mahsup suretiyle
isteyebileceği gibi, bu hakkı mahsup dışında bağımsız olarak da ileri
sürebilir. Kira parası peşin alınmış ise mahsup olanağı kalmaz. Ürün
giderlerinin mahsubu yalnız ürün kira bedelinden olur. Bunun dışında hiç bir
tazminat verilemez. Ürün kirası konusunun iyileştirilmesi (ıslahı) için talep
hakları saklıdır. Burada kiracıya verilecek tazminat tesbit edilirken yalnız
yaptığı masraflar değil harcadığı emek de hesaba katılır. Bundan başka hakim,
sözleşmenin sona ermesinde kiracının kusurlu olduğunu saptarsa bir indirme de
yapabilir.
(818 s. BK. m. 294/2)
Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda, ilamda
yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün
davalılar avukatınca duruşmalı olarak temyiz edilmesi üzerine; temyiz
dilekçesinin süresinde olduğu saptanarak dosya incelendi, gereği konuşulup
düşünüldü:
Davacı, taraflar arasında Eceabat Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 1985/115 esas ve
1986/9 sayılı kararıyla kesinleşen muarazanın önlenmesi davasında hasılat
kirasından doğan 11.920.037 TL.sı zirai ürün bedelinin davalıca tahsil
edildiğini, bu miktar ürünün yetiştirilmesi için asgari 8.025.710.83. TL. sı
zirai masraf yapmak zorunda kaldığını öne sürerek, BK.nunun 294/2. hükmünce
ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Davalı, davacı kiracının devşirilmemiş ürünlerin kiralayana teslimine kadar bu
ürünlerle ilgili yaptığı zirai masrafları ancak hasılat kirası akdinin sona
erme tarihine kadar işlemekte olan kira miktarı oranı ile sınırlı olarak
isteyebileceğini, fazlasını talebe hakkı bulunmadığını savunmuştur.
Mahkemece, hasılat kirasına konu taşınmazda devşirilmemiş semereler için
davalı kiracının karşıladığı tarım giderlerinin tamamı 8.025.710.83 TL. sının
davalı kiralayandan alınmasına karar verilmiştir.
Hüküm, davalı tarafından temyiz edilmiştir.
1- Eceabat Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 1985/115 esas ve 1986/9 karar sayılı
kesinleşen hükmü ile; taraflar arasında Yenimahalle Noterliği'nce düzenlenen
16.5.1968 tarih ve 3859 yevmiye numaralı hasılat kirası sözleşmesindeki
sürenin son bulmasına rağmen kiracı tarafından kiralananın teslim ve tahliye
edilmemesi üzerine kiralayanlar (iş bu davada davalılar) tarafından kiracı
aleyhine (bu davada davacı) açılan muarazanın önlenmesi davası sonunda aktin
bitim tarihinde henüz devşirilmemiş ürünlerin kiralayanlara ait olacağı
tesbit edilip ürün karşılığı 11.920.037 TL.sının kiracıdan tahsiline karar
verildiği anlaşılmaktadır.
Yargılamada taraflar arasında bu konuda uyuşmazlık bulunmadığı gibi mahkemenin
kabulü de bu doğrultudadır. Uyuşmazlığın çözümlenmesi yasa koyucunun BK.nun
294/2. maddesinde güttüğü amacın yorum yoluyla tesbitinde toplanmaktadır.
Öncelikle belirtelim ki, kiracının tarım giderleri için tazminat alacağını
haksız iktisap ilkelerine dayanarak ancak işlemekte olan kira bedeline mahsup
suretiyle ileri sürebileceği gibi, bu hakkı mahsup dışında bağımsız olarak ta
dermeyan edebilir. Gerçekten; örneğin kira parası peşin ödenmiş bulunuyorsa
mahsuba imkan kalmıyacağı çok açıktır (Federal Mahkeme Kararı BGE 55 II 367
yahut sem. jud. 1930, sh. 458). O nedenle davada bu hakkın bağımsız olarak
istenmesinde bir usulsüzlük görülmemiştir. BK.nunun 294/2. maddesinde "şu
kadarki kiracı, tarım giderlerini hakimin belirlediği miktarda olmak üzere,
kiraya verenden tazmin ettirebilir. Bu tazminat işlemekte olan kiralara
mahsup edilir" denilmektedir. İşte; Yasa Koyucu bu madde ile hasılat
kirasının kendisine özgü niteliğini de gözönünde tutarak semerelerin üretimi
için yapılmış giderlerin akdin bitim tarihine kadar olan kira bedelini
aşmaması gerektiğini amaçladığı kabul edilmelidir. Diğer bir anlatımla, ürün
giderlerinin mahsubu yalnız ürün kira bedelinden olur. Bunun dışında hiç bir
tazminat verilemez. Hemen vurgulayalımki, ürün kirası konusunun
iyileştirilmesi (ıslahı) için talep hakları saklıdır. Burada kiracıya
verilecek tazminat tesbit edilirken yalnız yaptığı masraflar değil harcadığı
emek de hesaba katılacaktır. Bundan başka, hakim aktin sona ermesinde
kiracının kusurlu olduğunu tesbit ederse bir idirme de yapabilir (bk.,
Oser-Schönenberger art 30 Nr. 2; Prof. Dr. HalŞk Tandoğan, Borçlar Hukuku
Özel Borç İlişkileri, Cilt: 1/2, Kira ve Ödünç Verme Sözleşmeleri, Üçüncü
Bası, Ankara-1985, Sh. 192-193; Dr. Herman Becker, İsviçre Borçlar Kanunu
Şerhi, Çeviren A. Suat Dura, 1993, Yargıtay Yayınları No: 24, Sh. 360).
Şu durum karşısında, az yukarda açıklanan BK.nun 294/2. maddesinin özüne ve
sözüne uygun amacı doğrultusunda inceleme yapılmalı, hasıl olacak uygun sonuç
çerçevesinde karar verilmelidir. Mahkemece, anılan yasa maddesinin yorumunda
hataya düşülerek yazılı şekilde hüküm kurulması usule ve yasaya aykırıdır.
Bozma nedenidir.
S o n u ç : Temyiz olunan mahkeme kararının açıklanan nedenlerle davalılar
yararına (BOZULMASINA), peşin harcın istek halinde iadesine, 24800 lira
duruşma avukatlık parasının davacıdan alınarak davalılara ödenmesine,
15.11.1993 gününde oybirliğiyle karar verildi.
|
