 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C.
Y A R G I T A Y
ONBİRİNCİ HUKUK DAİRESİ
ESAS KARAR
1993/6121 1994/4975
YARGITAY İLAMI
MAHKEMESİ :İskenderun Sulh Hukuk Mahkemesi
TARİHİ :l3.l0.l992
NUMARASI :443-1167
DAVACI :Irak Land Trasport Av:Ali Dündar Çetin
DAVALI :M/V Derya Kaptanoğlu gemisi donatanı Mehmet
Kaptanoğlu Deniz Nak Ltd Şti Av:Serdar Kelahmet
Taraflar arasındaki davadan dolayı İskenderun Sulh Hukuk Mahkemesince
verilen l3.l0.l992 tarih ve 443-1167 sayılı hükmün temyizen tetkiki davalı
vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği
anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü:
Davacı vekili, davalıya ait geminin yükleme limanından tam ve sağlam
olarak almış olduğu (2582) paket sodyum yükünün İskenderun limanındaki
tahliye işleminin l0.4.l990 tarihinde başlayıp l5.4.l990 tarihinde bittiğini,
tahliye sonunda taraflar huzurunda düzenlenen protokole göre (l32) paket
içinde 47 torbadan, l5 oranındaki yükün eksik çıktığını, TTK.nun l06l.
maddesine göre bu eksiklikten donatanın sorumlu olduğu ileri sürerek, yükün
fatura bedeli üzerinden hesaplanan 299.l6 USD'ın TL karşılığı 746.l05 liranın
reeskont faizi ile birlikte davalıdan tahisilini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, tahliye işlemlerinin TCDD tarafından yasa gereği tekel
halinde yürütüldüğünü, iddia edilen hasarın tahliye sırasında ortaya çıkmış
olabileceğini, adı geçen kuruma davanın ihbarı gerektiğini savunarak davanın
reddini istemiştir.
İhbar edilen TCDD vekili cevabında, tahliyeden taşıyıcının sorumlu
olduğunu, müvekkiline sorumluluk yüklenemiyeceğini savunmuştur.
Mahkemece, iddia, savunma ve bunlara ilişkin belgelerle bilirkişi
raporuna nazaran, konişmentodaki kayda göre, tahliye ve hasar risklerinin
taşıyana ait olduğu şerhinin bulunduğu, ihbar olunan TCDD'nin davalı
donatanın ifa yadımcısı olduğu, tahliye sırasındaki hasar ve ziyandan
doğrudan taşıyanın sorumlu bulunduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar
verilmiştir.
Kararı davalı vekili temyiz etmiştir.
Taraflar arasındaki uyuşmazlığın çözümü için her şeyden önce, dava
konusu gübredeki eksikliğin, taşımada mı, yoksa boşaltmada mı oluştuğunun
saptanması gerekir. Dava dosyasındaki protokola göre, l0 palet gübrenin
taşımada eksik çıktığı ve l32 palet gübrenin boşaltma sırasında torbaların
yırtılması sonucu eksildiği saptanmış bulunmaktadır. Davanın konusu ise, l32
palet gübreye ilişkin torbaların boşaltmadaki hasarlanması nedeniyle eksilen
gübreler sonucu zararın oluştuğu ve bu doğan zarar karşılığı tazminat
istendiği anlaşılmakla, uyuşmazlığın l32 palet gübre için çözümlenmesi
gerekmiştir.
Az önce değinilen protokole göre, davacı, yükün gönderileni (alıcısı)
ve davalı da, yükün taşıyıcısıdır. Konişmentoda "Free in Liner out" şartının
(kloz'un) bulunduğu gözlenmiştir. Bu şartın anlamı, dosyaya ibraz edilen
bilirkişi raporlarına göre tartışmalıdır. Dairemizin uygulamasına göre "Free
in" deyimi, yüklemenin risk ve giderleri gönderene (satıcı-yükleyici) ve
"Liner out" deyimi ise, boşaltmanın risk ve giderleri de, gönderilene
(alıcıya) ait olduğu biçimindedir. Nitekim, Dairemizin 7.4.l983 gün ve
l594/l772 sayılı kararına göre (Bkz. G. Eriş TTK. Deniz Ticareti Sigorta,
Çilt 3, Ankara l990. s. 6l8 vd), "Free in and Free out" deyimi de, aynı
biçimde yorumlanmış bulunmaktadır. "Liner Out" ile "Free out" şartları
arasındaki fark, boşaltma giderleri ve riskinin gemi bordosundan veya gemi
ambarından olup olmadığına ilişkindir (Bkz. Fahiman Tekil, Deniz Hukuku,
İstanbul l993, s.l49).
Taşıyan ve gönderilen arasındaki ilişkilerde konişmento esas tutulur.
TTK.nun lll0/l. maddesi dikkate alındığında, konişmentonun taşıyıcı ile
gönderileni bağlayacağı açıktır. Dava konusu yükle ilgili konişmentoda yazılı
"Free in liner out" deyiminin de, davacı ve davalı arasında bağlayıcı alacağı
tartışmasızdır.
Öte yandan, yükün supalan biçiminde boşaltılması istenmiştir.
Konişmentodaki anılan şarta göre, boşaltmanın risk ve giderleri gönderilen
durumundaki davacıya ait olduğundan, supalan boşaltma davacı veya onun
görevlendirdiği şirket tarafından istenmiş ve boşaltma sağlanmıştır. Boşaltma
limanındaki tekel hakkı nedeniyle boşaltma, davada kendisine ihbar yapılan
TCDD tarafından yapılmıştır.
Yukarıdan beri açıklanan bu duruma göre, konişmentoda yazılı "Free in
liner out" şartı uyarınca, boşaltmanın risk ve giderleri davacı gönderilene
(alıcıya) aittir. Tekel hakkı nedeniyle TCDD. tarafından yapılan boşaltmanın
da, davacı gönderilen adına yapıldığının kabulü gerekir. Bunun sonucu olarak,
kendisine dava ihbar edilen TCDD idaresi, davalı taşıyıcının değil, davacı
gönderilenin ifa yardımcısıdır. Hal böyle olunca, davacının ifa yardımcısı
olan TCDD idaresinin boşaltma sırasında meydana getirdiği zarardan, davalı
taşıyıcı sorumlu olamaz. Bu itibarla, davanın reddine karar vermek
gerekirken, yazılı biçimde karar tesisi doğru görülmemiş ve hükmün davalı
taşıyıcı yararına bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalı tarafın temyiz
itirazlarının kabulüyle, yerel mahkeme kararının BOZULMASINA, ödediği temyiz
peşin harcın isteği halinde temyiz edene iadesine, l3.6.l994 tarihinde
oybirliğiyle karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye Üye
Nejat Özkan G.Eriş H.Deniz İ.Demirkıran F.Ulusoy
|
